بحران کاتالونیا؛ سناریوهای محتمل پس از سپری شدن ضرب‌الاجل
۱۳۹۶ مهر ۲۷, پنجشنبه
ساعت ۱۰ بامداد روز پنجشنبه (۱۹ اکتبر/ ٢٧ مهر) مهلت ضرب‌الاجل اسپانیا برای دولت ایالتی کاتالونیا در رابطه با اعلام لغو همه‌پرسی استقلال این منطقه به پایان رسید. دولت محلی کاتالونیا ضرب‌الاجل را نادیده گرفت و واکنشی به آن نشان نداد.
دولت مرکزی اسپانیا در واکنش به این اقدام اعلام کرد که طبق ماده ۱۵۵ قانون اساسی، اختیارات دولت محلی کاتالونیا را از روز شنبه آینده به حالت تعلیق در خواهد آورد و خود مستقیما اداره این منطقه خودمختار را در دست خواهد گرفت.
همچنین قرار شده است که کابینه دولت اسپانیا روز شنبه آینده برای تصمیم‌گیری در مورد "گام‌های بعدی" در راستای لغو احتمالی خودمختاری کاتالونیا جلسه‌ای اضطراری تشکیل دهد.
دولت مرکزی اسپانیا تا پیش از این انتظار داشت که کارلس پوجدمون، رئیس دولت ایالتی کاتالونیا، تا روز پنجشنبه (۱۹ اکتبر/ ۲۷ مهر) از اعلام استقلال فاصله بگیرد. ماریانو راخوی، نخست‌وزیر اسپانیا در مادرید گفته بود: «من پوجدمون را فرامی‌خوانم که سنجیده و متعادل عمل کند».
هم‌زمان ثریا سائنز سانتاماریا، معاون رئیس دولت اسپانیا، کاتالان‌ها را تهدید به انحلال خودمختاری کرد. دو طرف چه امکان‌هایی دارند؟
کاتالونیا چگونه می‌تواند حکومت کند؟
پوجدمون گذاشت تا ضرب‌الاجل اسپانیا سپری شود. این بی‌توجهی آشکار به خواست دولت مرکزی بود. انتشار بیانیه‌ی دیگری نیز که پرسش‌های کانونی را بی‌جواب بگذارد، امکان‌پذیر است. رئیس دولت ایالتی کاتالونیا در سخنرانی دوشنبه‌ی گذشته خود در مورد اعلام استقلال سکوت کرد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
پوجدمون همچنین می‌تواند به خواست دولت مرکزی پاسخ دهد. سپس او از نگاه بسیاری مهره‌ای سوخته خواهد بود و دیگر نمی‌تواند جنبش جدایی‌طلبی را رهبری کند. انتخابات مجدد می‌تواند پیامد چنین اقدامی باشد. اما چنین گزینه‌ای چندان محتمل نیست. به گفته یکی از سخنگویان دولت ایالتی، پوجدمون از موضع خود کوتاه نخواهد آمد.
اسپانیا چگونه می‌تواند حکومت کند؟
چنانچه کاتالونیا به خواست دولت مرکزی گردن نگذارد، ماریانو راخوی، نخست‌وزیر اسپانیا می‌تواند دادگاهی را طبق ماده ۱۵۵ قانون اساسی به جریان بیندازد. این امر به دولت مرکزی اجازه خواهد داد تا با استفاده از ابزارهای لازم، یک منطقه خودمختار را مجبور به اجرای وظایف قانونی‌اش کرده و حتی در صورت لزوم خودمختاری آن منطقه را لغو کند. این البته رخدادی بی‌سابقه در اسپانیا خواهد بود. از اجرایی شدن قانون اساسی سال ۱۹۷۸ اسپانیا تاکنون، از ماده ۱۵۵ استفاده نشده است.
اسپانیا چه گزینه‌هایی دارد؟
دولت مرکزی می‌تواند پوجدمون را برکنار کرده و دولت ایالتی کاتالونیا را منحل کند. بدین‌ترتیب انتخابات مجدد پارلمانی گریزناپذیر خواهد بود. دولت مرکزی همچنین برای تقویت موضع خود می‌تواند پست‌های کلیدی، همچون ریاست پلیس سراسری یا محلی را به وفاداران خود بسپارد. البته، طبق متن نامه‌ای از راخوی به پوجدمون، اجرای ماده ۱۵۵ به معنای انحلال اتوماتیک کاتالونیای خودمختار نخواهد بود.
آیا دولت مرکزی می‌تواند به خشونت متوسل شود؟
ماده ۱۵۵ اختیارات وسیعی را در مقابل منطقه خودمختار به دولت مرکزی داده است؛ اما در عین حال هر اقدامی هم جایز نیست. در مورد اقدام نیروهای نظامی در جریان تظاهرات وسیع اعتراضی نظرات متفاوتی وجود دارد. اغلب کارشناسان قانون اساسی معتقدند که اعمال خشونت منع شده است. برخورد پلیس اسپانیا با شهروندان کاتالونیا در روز همه‌پرسی استقلال، خشم بسیاری را برانگیخت. اندک زمانی بعد دولت اسپانیا به خاطر رفتار پلیس عذرخواهی کرد.
آیا راخوی می‌تواند به تنهایی تصمیم بگیرد؟
نه. او بایستی پارلمان را وارد روند تصمیم‌گیری کند. چنانچه دولت مرکزی بخواهد تدابیری را بر اساس ماده ۱۵۵ اتخاذ کند، سنای اسپانیا بایستی آن را با اکثریت مطلق به تصویب برساند. حزب محافظه‌کار راخوی در مجلس سنا ۱۴۹ کرسی از مجموع ۲۶۶ کرسی را در اختیار دارد. اگر تنها تعداد کرسی‌ها را در نظر بگیریم، نخست‌وزیر اسپانیا قاعدتا مشکلی در اتخاذ این تدابیر از طریق پارلمان نخواهد داشت. نشست مجلس سنا برای اواخر هفته آینده برنامه‌ریزی شده است.