بحران کرونا؛ مشترکان تلگرام در پرتگاه تئوری توطئه

در آلمان حتی بسیاری از افراد تحصیلکرده، به مقررات مرتبط با ویروس کرونا با شک و تردید نگاه می‌کنند. برای نمونه بتینا باورنفایند صاف و ساده ماسک گذاشتن را ابزاری برای سرکوب و اختناق می‌داند. او که تحصیل‌کرده رشته اقتصاد، ورزشکار، گیاهخوار و طرفدار حزب سبزهاست با خشم می‌گوید: «همه ما در حال نابودی هستیم. نقشه‌ای هست تا هفت میلیارد انسان کشته شوند». او بیل گیتس و همدستان او را عاملان نقشه‌ای خطرناک برای نابود کردن بشریت می‌داند.

در میان شبکه‌های پیام‌رسان اجتماعی اپلیکیشن تلگرام بیش از پیش نزد طرفداران تئوری توطئه محبوبیت پیدا کرده است.

دو رسانه آلمانی نورددویچه و زوددویچه، چندین هفته، بیش از هزار گروه و کانال تلگرامی را زیر نظر گرفتند که از آغاز مارس شروع به فعالیت کرده‌اند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

جهانی پراضطراب

نخست برخی از طرفداران تئوری توطئه آشکار و نهان مخالفت با مقررات مربوط به کرونا را شروع کردند و مخالفت آنها رفته رفته به خشم و پرخاش بدل شد. آنها به ویژه شهروندان پیرو نظم و مقررات را فرمانبر و دنباله‌رو می‌دانند و آنها را تحقیر می‌کنند.

برای افرادی مانند بتینا باورنفایند شبکه‌های اجتماعی پایگاه ارزشمندی برای ارتباط و همرسانی است؛ اما از زمانی که فیس‌بوک به گفته آنها دچار "سانسور" شده، آنها به شبکه‌هایی مانند تلگرام روی آورده‌اند که هیچ محدودیتی برای محتوای پیام‌ها قائل نیست.

تحقیق رسانه‌های یادشده نشان می‌دهد از میان ۱۰۰ هزار نفری که مورد تحلیل قرار گرفته‌اند، بیش از دوسوم تازه به تلگرام پیوسته و در گروه‌هایی فعال شده‌اند که به تئوری‌های توطئه آمیز باور دارند یا عقاید راست افراطی را تبلیغ می‌کنند و حتی در مواردی گروه‌هایی که خشونت و اسلحه را لازم می‌دانند.

یوزف هولنبورگر، کارشناس علوم سیاسی که در گردآوری و تحلیل پست‌های تلگرامی همکاری داشته، ابراز شگفتی می‌کند که برای این شبکه پیام‌رسانی داده‌های آشکارا نادرست و تناقض‌آمیز هیچ اهمیتی ندارد و هر چیزی را بدون کنترل منتشر می‌کند؛ درحالیکه امروزه شبکه‌هایی مانند فیس‌بوک و توییتر خود را به رعایت برخی مقررات ملزم می‌دانند.

به نظر این کارشناس اخبار نادرست برآمده از انواع و اقسام تئوری توطئه در تلگرام آزادانه جولان می‌دهند.

پیا لامبرتی، جامعه‌شناسی که سالهاست بر زمینه و کارکرد تئوری توطئه تحقیق می‌کند، عقیده دارد فضای اعتمادی که میان اعضای یک گروه تلگرامی برقرار می‌شود، به ویژه در روزگار بحران کرونا زمینه مناسبی برای انواع و اقسام ادعاهای خبرگونه است که هیچ پایه و اساسی ندارند.

به نظر او زمانی که انسان‌ها از درک و تحلیل شرایط باز می‌مانند و احساس می‌کنند که دیگر کنترلی بر اوضاع ندارند، ترجیح می‌دهند که با توسل به نظریه توطئه، بی‌اضطرابی و بلاتکلیفی خود را آرام کنند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

این اضطراب و بی‌اطمینانی افرادی مانند بتینا باورنفایند را به واکنشی غیرمنطقی سوق می‌دهد. او می‌گوید: «وقتی به خیابان می‌روم و آدم‌ها را با ماسک می‌بینم، حس می‌کنم که آنها روح ندارند.»

او احساس می‌کند که به "سیاره زامبی‌ها" رفته است، اما تنها افرادی مثل او این "حقیقت" را دریافته‌اند، آن هم با فعال شدن در گروه‌های تلگرامی.