بیروت در منگنه ورشکستگی و بحران کرونا

حسان دیاب نخست وزیر لبنان به تازگی اعلام کرد که دولت قادر به پرداخت ۱۲۰۰میلیون دلار بازپرداخت اوراق بهادار نیست. لبنان بابت اوراق بهاداری که در چارچوب "یورو بوند" از سوی شرکت ها و دولت های اروپائی به اقتصاد این کشور تزریق شده، در مجموع 30 میلیارد دلار بدهی دارد که قسط دوم آن نیز باید تا ژوئن سال جاری میلادی پرداخت شود.

این ۳۰ میلیارد دلار تنها یک سوم بدهی های دولت لبنان را تشکیل می دهد که برپایه آخرین گزارش ها به  ۹۰  میلیارد دلار رسیده است.

صندوق بین المللی پول و بستانکاران غربی لبنان در ماه های گذشته کارشناسان و مشاوران مالی خود را برای جست و جوی راه حل عملی بحران مالی، به لبنان اعزام کردند. این کارشناسان همانطور که در اوج بحران مالی یونان در سال های گذشته عمل کردند، از دولت لبنان خواستند که بر مالیات بنزین بیافزاید و از حقوق کامندان دولت و بازنشستگان بکاهد.

اما انجام همین توصیه ها می تواند زمینه ساز تشدید نارضائی ها و اعتراضاتی شود که ناظران پیش بینی می کنند در پایان بحران کرونا، می تواند سر برکشد. آن ها معتقدند در شرایط فعلی تنها ترس از آلوده شدن به ویروس کرونا به طور گذرا باعث در خانه ماندن معترضان شده است. معترضانی که تا یک ماه پیش هنوز دولت جدید را از نفس انداخته بودند.

دلیل تظاهرات گسترده ای که سرانجام به نخست وزیری حسن دیاب در روز ۲۱ ژانویه امسال انجامید، چیزی نبود جز افزایش شدید بیکاری، افزایش مالیات ها، فساد مالی حاکم بر کشور و کمبود شدید برق. بر پایه گزارش های موجود تنها در سال ۲۰۱۸ میلادی ۴۰۰ هزار تن بر تعداد بیکاران لبنان افزوده شد.

اکنون، با گذشت سه هفته از آغاز وضعیت اضطراری، دولتی که قادر به بازپرداخت نخستین بخش تعهدات مالی خود نیست، نمی داند با هزینه های سنگین ناشی از گسترش ویروس کرونا و بستن مرزهای زمینی، دریائی و هوائی چه خواهد کرد. اقتصاد لبنان به شدت وابسته به کشورهای عربی همسایه است. آن ها ضمن تحریم کامل حزب الله، مناسبات مالی خود را با دولت مرکزی لبنان نیز محدود کرده اند.

خبرگزاری لبنان هنگامی که حسان دیاب اعلام کرد دولت از پرداخت یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار قسط اول اوراق بهادار عاجز مانده است، گزارش داد که ظاهرا دولت جدید تصمیم دارد برای زمان بندی جدید بازپرداخت بدهی ها با بستانگاران وارد مذاکره شود و با هدف نشان دادن حسن نیت، بخش کمی از قسط نخست بدهی ها را بپردازد. دولت تازه امیدوار بود از این طریق سرمایه گذاران غربی را به سرمایه گذاری در بازار لبنان امیدوار کند،  اما گسترش ویروس کرونا به کشورهای اروپائی تحقق این هدف را نیز تقریبا غیرممکن کرده است. غربی ها امیدوار بودند با تقویت دولت تکنوکرات حسان دیاب بتوانند ثبات سیاسی و اقتصادی را به کشوری بازگردانند که تنها در این صورت می تواند بدهی های خود را در میان مدت و درازمدت به آن ها بپردازد.

بسیاری از ناظران منطقه بیم آن دارند که در پایان محدودیت ارتباط های اجتماعی به خاطر بحران کرونا، جمعیتی بسیار بزرگ تر از پیش، بار دیگر در اعتراض به مشکلات اقتصادی تشدید شده به خیابان بریزند و لبنان این بار دیگر نه با اعتراض های سیاسی، بلکه با شورش گرسنگان روبرو شود.

دولت حسان دیاب در آغاز ماه مارس، پیش از کشورهای اروپائی، برای جلوگیری از پاندمی کرونا مدارس و کودکستان ها را بست. مرزهای زمینی، آبی و هوائی بیروت هم از روز ۱۹ مارس بسته شدند.

حسان دیاب در یک سخنرانی تلویزیونی، ضمن تشریح اقدامات دولت برای جلوگیری از گسترش شدید کرونا، اعلام کرده بود که شهروندان لبنانی در خارج از این کشور تنها تا روز ۱۹ مارس وقت دارند که به لبنان باز گردند. اما ظاهرا این اولتیماتوم در مورد اعضای حزب الله در ایران زیر فشار این سازمان اجرا نشده است.

مقررات وضع شده فعلا تا روز ۲۹ مارس ادامه دارد و امکان تمدید آن هست. در چارچوب این مقررات، هرگونه همایشی ممنوع شده و بارها، رستوران ها، کلوب های شبانه و سایر مراکز تفریحی بیروت تعطیل شده اند. این مراکز حتی در اوج ناآرامی ها همچنان بخش قابل توجهی از گردش پول را در لبنان تضمین می کردند.

در چارچوب مقررات اعلام شده از سوی نخست وزیر، سفر از آلمان، فرانسه، بریتانیا، ایتالیا، اسپانیا، مصر، سوریه، عراق، کره جنوبی، چین، هنگ کنگ و تایوان ممنوع شده است. ایران نیز در شمار این کشورها است، با این همه، برخی منابع می نویسند که زیر فشار حزب الله پروازها میان تهران و بیروت دست کم تا روز ۲۱ مارس هم ادامه داشته است.

در رسانه های آلمانی زبان، از جمله "تاگس اشپیگل" گزارش هایی وجود دارد که نشان می دهد حزب الله برای کاهش آمار مبتلایان به کرونا و قربانیان آن نیز تلاش می کند و در این زمینه تا حدودی نیز موفق بوده است. همه افراد مشکوک به ویروس کرونا در بیمارستان رفیق حریری بیروت آزمایش می شوند و تحت مراقبت قرار می گیرند.

به گزارش سازمان جهانی بهداشت تا پایان روز ۲۳ مارس در لبنان ۲۶۷ تن  به ویروس کرونا مبتلا شده اند. در این روز ۱۹ مورد جدید گزارش شد و تعداد جان باختگان ویروس کرونا به چهار نفر رسید. سازمان جهانی بهداشت به آمارهای رسمی دولت ها متکی است که در مواردی می توانند دقیق نباشند.