"تایید کاربست سارین توسط رژیم اسد در گزارش سازمان ملل"

مارک لایل گرنت، نماینده بریتانیا در سازمان ملل متحد، شامگاه دوشنبه (۱۶ سپتامبر/ ۲۵ شهریور) به خبرنگاران گفت که "تردیدی باقی نمانده" که رژیم سوریه مسئول حمله شیمیایی به حومه دمشق است. سامانتا پاور، نماینده آمریکا در این سازمان نیز مدعای گرنت را تأیید کرد.

جی کارنی‌، سخنگوی کاخ سفید با تکیه به گزارش بازرسان سازمان ملل گفت: «اطلاعات مندرج در این گزارش حاکی از آن است که گاز سارین با خمپاره‌های زمین‌ به زمینی شلیک شده که فقط در اختیار رژیم اسد است و این امر مسئولیت (این حمله را) روشن می‌سازد.»

گزارش بازرسان سازمان ملل متحد در همین روز (دوشنبه) تحویل بان کی‌مون، دبیرکل این سازمان شد. بازرسان در جریان بررسی‌های خود به نشانه‌های "روشن و قانع‌کننده" از کاربست گاز اعصاب سارین در حمله ۲۱ اوت در حومه دمشق دست یافته‌اند.

بر این اساس، گاز با خمپاره‌های زمین به زمین به محل رسیده و "غیرنظامیان از جمله چهار کودک" نیز هدف حمله بوده‌اند. گزارش بازرسان سازمان ملل به سرپرستی پروفسور آکه سلستروم سوئدی در ساعات پایانی دوشنبه (به وقت محلی) در نیویورک منتشر می‌شود.

مأموریت بازرسان پاسخ به این پرسش بود که آیا در حمله یادشده از تسلیحات شیمیایی استفاده شده و اگر شده چه نوع گازی به کار رفته است. تعیین مسئولیت حمله بر عهده تیم بازرسی نبوده است.

اطلاعات منتشرشده در رسانه‌ها از بزرگ‌نمایی عکسی به‌دست آمده که در هنگام ارائه گزارش بازرسان به دبیرکل سازمان ملل گرفته شده است.

در حمله حدود چهار هفته پیش به حومه دمشق، بنا بر گزارش‌ها، بیش از ۱۴۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. هواداران و مخالفان رژیم سوریه یکدیگر را به کاربست تسلیحات شیمیایی متهم می‌کنند. آمریکا ارتش سوریه را مسئول حمله می‌داند؛ روسیه و سوریه شورشیان را متهم به این عمل می‌کنند.

خصوصیات گاز سارین

گاز اعصاب سارین از مخوف‌ترین مواد تشکیل‌دهنده تسلیحات غیرمتعارف است؛ رنگ، بو یا مزه خاصی ندارد و تنها نیم میلی‌گرم از آن در چند دقیقه به مرگ منجر می‌شود.

سارین از راه پوست یا دستگاه تنفسی وارد بدن قربانی می‌شود و پادزهر آن تنها در صورت استفاده فوری مؤثر است. این گاز یکی از آنزیم‌های کلیدی در انتقال پیام‌های عصبی را از کار می‌اندازد.

با ورود سارین به بدن، بسته به مقدار آن، اختلال در بینایی، تنگی نفس، انقباض عضلانی، تهوع، بی‌هوشی و از کارافتادن دستگاه تنفسی بروز می‌کند. این گاز در سال ۱۹۳۸ توسط دانشمندان آلمانی تولید شد و نام آن برگرفته از حروف نام چهار سازنده آن است.

سارین بنا بر اطلاعات سازمان بهداشت جهانی ۲۶ بار مرگ‌آفرین‌تر از سیانور است و حتی نجات‌یافتگان تا مدت‌ها از پیامدهای منفی مسمومیت ناشی از آن رنج می‌برند.

اختلاف در شورای امنیت سازمان ملل

همزمان با ارائه گزارش بازرسان سازمان ملل، بحث در شورای امنیت این سازمان در مورد قطعنامه جدید علیه رژیم سوریه بالا گرفته است؛ قطعنامه‌ای که هدف آن واداشتن بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، به نابودی تسلیحات شیمیایی ارتش این کشور خواهد بود.

بنا بر توافق اخیر روسیه و آمریکا در ژنو، رژیم سوریه باید فهرست تسلیحات شیمیایی خود را تا روز شنبه ارائه کند. در ماه‌های پیش رو هم باید تسلیحات شیمیایی از این کشور خارج و نابود شوند. این روند باید تا نیمه سال ۲۰۱۴ پایان پذیرفته باشد. البته این برنامه تنها با همکاری بی کم و کاست رژیم اسد راه به موفقیت می‌برد.

آمریکا، بریتانیا و فرانسه – سه عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل – که به دلیل مخالفت روسیه و چین – دو عضو دائم دیگر – تا کنون موفق به صدور قطعنامه‌ای الزام‌آور علیه رژیم سوریه نشده‌اند، حال از لزوم تنظیم قطعنامه‌ای "قاطع و الزام‌آور" سخن می‌گویند.

روسیه اما کاربرد خشونت بر ضد رژیم سوریه به هر شکل آن را رد می‌کند و به نهایی‌شدن قطعنامه در هفته جاری چندان خوش‌بین نیست. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز دوشنبه (۱۶ سپتامبر) در مسکو تأکید کرد که در توافق ژنو با آمریکا سخنی از بند هفتم منشور سازمان ملل به میان نیامده است. این بند از جمله مجوز حمله نظامی یا تحریم را صادر می‌کند.

این در حالی است که جان کری، همتای آمریکایی لاوروف، روز دوشنبه در پاریس گفت که روسیه به‌طور مشخص موافقت کرده که در صورت عدم پایبندی سوریه به تعهدات خود، راه برخورد با بشار اسد حمله نظامی است.

گسترش نفوذ بنیادگران اسلامی در سوریه

اختلاف نظر بر سر برخورد احتمالی با رژیم سوریه در حالی ادامه دارد که بنا بر نتایج پژوهش بنیاد "Jane’s IHS" در لندن، نفوذ نیروهای اسلامگرا و "جهادگران" به سرعت در حال گسترش است.

بر این اساس، شورشیان سوری از بیش از هزار گروه مختلف تشکیل شده‌اند. نشریه بریتانیایی "دیلی تلگراف" به نقل از پژوهش یادشده می‌نویسد که در میان حدود ۱۰۰ هزار شورشی، نزدیک به ۱۰ هزار تن به سود گروه‌های قدرتمند وابسته به شبکه تروریستی القاعده مبارزه می‌کنند. بسیاری از این نیروها از خارج از سوریه به محل‌های درگیری رفته‌اند؛ فعالیت تشکیلاتی همچون "جبهه النصره" و "کشورهای اسلامی در عراق و سوریه" چشمگیر است.

افزون بر این ۳۰ تا ۳۵ هزار نیروی اسلامگرای تندرو در سوریه حضور دارند که باورهای مشابه به "جهادگران" دارند. حدود ۳۰ هزار تن دیگر نیز به گروه‌هایی نزدیک‌اند که اعتقادات اسلامی دارند اما تروریست نیستند. در نهایت تنها بخش کوچکی از مخالفان برای اعتقادات سیاسی-ملی دست به اسلحه برده‌اند.

در این میان وضعیت غیرنظامیان بسیار آشفته است. نزدیک ۵۰ پزشک نامدار در نامه‌ای به سازمان ملل خواستار پشتیبانی بیشتر از پزشکان داخل سوریه شده‌اند. در بخشی از این نامه که نشریه تخصصی "لانست" بریتانیا آن را منتشر کرده، آمده است: «درگیری در سوریه یکی از هولناک‌ترین بحران‌های بشری پس از جنگ سرد را رقم زده است». بر این اساس، بیش از نیمی از بیمارستان‌های سوریه تخریب شده یا آسیب دیده‌اند.

بیش از ۱۰۰ هزار کشته و شش میلیون آواره، ره‌آورد تاکنونی حدود دو سال و نیم درگیری خونین در سوریه بوده است.