تلاش دوباره ترکیه در مناقشه‌ی اتمی ایران
۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۰, دوشنبه
رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، در مصاحبه با رسانه‌های این کشور می‌گوید، کشورش نگران وضعیتی است که در مورد ایران بوجود آمده است. اردوغان درباره‌ی موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران و دیدارش با رئیس جمهور برزیل به رسانه‌های ترکیه توضیح می‌دهد؛ دیدگاه‌های ترکیه و برزیل درباره‌ی فعالیت هسته‌ای ایران در بیشتر موارد همسو است.
از سوئی کارشناسان مطرح می‌کنند که محمود احمدی نژاد تلاش‌های برزیل را در حل مناقشه‌ی هسته‌ای ایران با غرب به میان می‌کشد، ولی از اقدامات ترکیه در این راستا سخنی به میان نمی‌آورد. داوود اوغلو، وزیر امور خارجه‌ی ترکیه هم در واکنش به این مسئله گفته است که «قرار گرفتن آنکارا در خارج از موضوع» مورد بحث نیست.
خانم کارمن ساغبیل، یکی از معاونان رادیو صدای ترکیه، در این‌باره به دویچه وله می‌گوید: «اظهارات احمدی نژاد مبهم است. ولی موافقت ایران با میانجیگیری برزیل در خصوص مناقشه‌ی هسته‌ای به معنای رد نقش ترکیه نیست و به همین دلیل احمدی نژاد اردوغان را برای گفتگو به تهران دعوت کرده است و احتمالا تا پایان ماه مه این سفر انجام بگیرد.»
«به میانجیگری ترکیه خوشبین نیستم!»
بهنظر کارمن ساغبیل، پادرمیانی ترکیه و برزیل یا کشوری دیگر نتیجه‌ای نخواهد داد، زیرا ایران نمی‌خواهد به آمریکا و غرب امتیازی بدهد. این ژورنالیست ترک می‌گوید: «سیاست خارجی ایران در راستای سیاست داخلی بوده، بنابراین نتیجه‌بخش بودن پادرمیانی ترکیه، برزیل یا کشورهای دیگر در ابهام قرار می‌گیرد.»
بهنظر این کارشناس، حال ترکیه درخصوص حل مسئله‌ی هسته‌ای ایران سیاست فعال‌تری را در پیش گرفته و حتی «ترافیک رفت و برگشت بین ایران و ترکیه» ایجاد شده است. با وجود تلاش‌های اخیر ترکیه، این کارشناس بازهم به نتیجه بخش بودن پادرمیانی ترکیه بین ایران و غرب خوشبین نیست.
یک کارشناس: ترکیه مخالف جنگ علیه ایران است
بیش از یکسال است که ترکیه سیاست فعال‌تری را پیرامون مناقشه‌ی هسته‌ای ایران اتخاذ کرده است. عارف کسکین از "مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه" در گفتگو با دویچه وله درباره‌ی این سیاست چنین توضیح می‌دهد: «ترکیه نگران مسائلی است که میان ایران و غرب، و ایران و اسرائیل پیش می‌آید، به دلیل اینکه ترکیه می‌خواهد مسئله‌ی هسته‌ای ایران از طرق سیاسی حل گردد. این کشور در نظر دارد روابط اقتصادی و تجاری خود با ایران را افزایش دهد. اگر تحریمی علیه ایران انجام بگیرد به ضرر ترکیه است.»
بهنظر این کارشناس، مناقشه‌ی هسته‌ای ایران اکنون به مقطع حساسی رسیده و اگر تنش‌ها کنترل نشود، احتمال دارد به جاهائی کشیده شود که ترکیه آن را نمی‌خواهد.
اردوغان : مرز ما با ایران فقط ۳۸۰ کیلومتر است
اردوغان، نخست وزیر ترکیه، بارها تاکید کرده است، دیپلماسی تنها راه حل مناقشه اتمی ایران با غرب است. وی همچنین اشاره می‌کند به اینکه کشورش خواهان «پرداخت تاوان سنگین برای تنش جدید در منطقه نیست».
روزنامه‌های ترکیه به نقل از اردوغان می‌نویسند، ایران بعد از روسیه دومین تامین کننده‌ی گاز این کشوراست. اردوغان در کنفرانس مطبوعاتی با رسانه‌های ترکیه هم اشاره می‌کند که به غیر از ترکیه، هیچ کشوری از کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد مرز زمینی با ایران ندارد و ترکیه تنها کشور هم‌مرز با ایران است و ۳۸۰ کیلومتر با ایران مرز مشترک دارد.
توان ترکیه در حل مناقشه‌ی هسته ای ایران
عارف کسکین، مدیر بخش خاورمیانه "مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه"، درباره‌ی ظرفیت ترکیه در حل مناقشه‌ی هسته‌ای ایران با غرب چنین توضیح می‌دهد: «بهنظر من ترکیه آن توان را ندارد که چرخشی در مسئله‌ی هسته‌ای ایران با غرب ایجاد بکند. من تردید دارم که در این زمینه کاری اساسی بکند و توانائی حل ریشه‌ای این قضیه را داشته باشد، خود ترکیه هم بر این امر واقف است. ولی این کشور تلاش می‌کند در روند آن حداقل تاثیر بگذارد.»
ترکیه، پیشاروی انتخاب بین ایران و غرب
ترکیه شریک و متحد اتحادیه اروپا و آمریکا در منطقه است، ولی با ایران نیز مناسبات دوستانه‌ای دارد. با توجه به تشدید مناسبات غرب و ایران، اینک این کشور جانب کدام طرف را خواهد گرفت؟
عارف کسکین از مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه به این پرسش ما چنین پاسخ می‌دهد: «این سؤالی است که در ترکیه هم مطرح است. اما اکنون شرایطی پیش آمده است که بایستی انتخاب کرد. بهنظر من اگر تحریم‌ها علیه ایران توسط سازمان ملل متحد انجام بگیرد، ترکیه آن تحریم‌ها را اجرا می‌کند، ولی اگر این تحریم‌ها توسط اتحادیه‌ی اروپا یا خود آمریکا باشد، ترکیه این تحریم‌ها را اجرا نخواهد کرد.» این کارشناس نتیجه می‌گیرد که ترکیه در نهایت طرف غرب را خواهد گرفت.
اما نخست وزیر ترکیه اردوغان در گفتگوی خود با رسانه‌هااین پیام را داده است که کشورش نمی‌تواند روابط خود با ایران را به کنار نهد. وی از متحدان خود در غرب نیز خواسته است، موقعیت این کشور را درک کنند.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: کیواندخت قهاری