تنش میان ایران و افغانستان بر سر ترانزیت مواد سوختی

دولت افغانستان می‌گوید دولت ایران مانع از ورود ۱۶۰۰ تانکر حاوی مواد نفتی به این کشور شده است. این وضع هنوز ادامه دارد و موجب اعتراض‌های زیادی علیه دولت ایران از سوی مردم افغانستان شده است. روز جمعه (۲۴ دی/۱۴ ژانویه) برای چهارمین بار تظاهراتی بدین خاطر در مقابل سفارت جمهوری اسلامی ایران در افغانستان صورت گرفت.

وزارت امور خارجه‌ جمهوری اسلامی ایران از افغانستان خواسته است که میزان احتیاج خود به مواد نفتی را معین کند تا ایران اجازه ورود این میزان را به افغانستان بدهد. اما به باور کارشناسان افغانستان، دولت ایران حق ندارد برای کشور همسایه‌اش تعیین تکلیف کند، زیرا تانکرها ی مواد نفتی از عراق و ترکمنستان نیز بارگیری شده است.

متوقف کردن تانکرهای مواد سوختی توسط دولت ایران و افزایش قیمت مواد نفتی و کرایه تاکسی‌ها مردم افغانستان را به‌شدت خشمگین کرده است، به‌طوری که تظاهرکنندگان در دو تظاهرات اخیر به سران دولت ایران دشنام می‌دادند. دولت افغانستان تعیین مقدار مواد نفتی واردشده به افغانستان از سوی دولت ایران را مغایر قانون بین‌المللی ترانزیت می‌داند.

حمیدالله فاروقی، استاد دانشگاه کابل، می گوید، ایران حق ندارد از ما بخواهد میزان مواد نفتی مورد نیاز خود را مشخص کنیم تا بعد اجازه ورود آن را به افغانستان بدهد. از سوی دیگر فدا حسین مالکی، سفیر ایران در کابل، گفته است که مواد سوختی‌ای که از ایران وارد افغانستان می شود در دسترس نیروهای خارجی قرار می گیرد. مردم افغانستان می گویند تا زمانی که این تانکرهای مواد نفتی اجازه ورود به افغانستان را نیابند به تظاهرات خود ادامه خواهند داد.

تظاهرات در کابل علیه ایران

شرکت‌کنندگان در تظاهرات روز جمعه (۲۴ دی / ۱۴ ژانویه) که بعضی از آنها وابسته به احزاب سیاسی نیز بودند، شعار "مرگ بر ایران" سر داده، تصاویری از سران دولت ایران را به آتش کشیدند. این افراد همچنین خشمگین به تابلو و درب سفارت ایران رنگ و تخم مرغ پرتاب کردند. در تظاهرات گذشته نیز مردم شعار می دادند: «نمک حرام نمک حرام، آب افغانستان برایتان حرام.»

اما تظاهرات مردم افغانستان با انتقاد فدا حسین مالکی، سفیر ایران در کابل مواجه شد. وی از دولت افغانستان خواست که تظاهرکنندگان در مقابل سفارت ایران شناسایی و بازداشت شوند.

بسیاری از کارشناسان افغانستان بر این نظرند که با توجه به این عملکرد دولت ایران، افغانستان باید رابطه اقتصادی و تجاری خود را با ایران قطع کند. اما سیف‌الدین سیحون، استاد دانشکده اقتصاد کابل، می گوید، این مشکل تنها از طریق دیپلماتیک و گفتگو حل می‌شود. این کارشناس معتقد است که با قطع روابط تجاری میان افغانستان و ایران، بیشتر کشور افغانستان متضرر خواهد شد.

سفیر ایران در کابل تهدید کرده است که عدم شناسایی یا دستگیری عوامل تظاهرات در روبروی سفارت ایران، بر امکان تجدید نظر تهران در ترانزیت سوخت و دیگر مسایل بین دو کشور تاثیر منفی خواهد داشت. اما کارشناسان افغانستان می گویند، مقامات کشور ایران و به خصوص مسئولان سفارت حق ندارند بخواهند که شرکت‌کنندگان در تظاهرات تحت پیگرد قضایی قرار گیرند.

احضار سفیر افغانستان و پاسخ کابل

به گزارش اداره کل اطلاعات و مطبوعات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، محمد علی قانع زاده، مدیر کل بخش آسیای غربی در وزارت امور خارجه، روز شنبه (۱۵ ژانویه/ ۲۵ دی) یادداشت اعتراض ایران را به عبیدالله عبید، سفیر افغانستان، تحویل داده است.

وی «مراتب اعتراض شدید دولت جمهوری اسلامی ایران» نسبت به «تعرضاتی» که به سفارت ایران در کابل شده را به سفیر افغانستان ابلاغ کرده است.

در همین‌حال براساس گزارشها، یک مقام دولت افغانستان اظهارات سفیر ایران را رد کرده و گفته است، قانون اساسی افغانستان آزادی بیان و اعتراض را حق شهروندان این کشور می‌داند و دولت کابل حق ندارد خلاف این قانون عمل کند.

خدیجه تلاش
تحریریه: کیواندخت قهاری