جری لوئیس، "سلطان کمدی" عالم سینما درگذشت

عالم سینما کمدین‌های زیادی تجربه کرده است، اما تنها شماری از آنها توانسته‌اند به ستاره‌ای اسطوره‌ای و جاودانی بدل شوند. یکی از آنها جری لوئیس، کمدین، تهیه‌کننده و کارگردان سرشناس آمریکایی بود که درسن ۹۱ سالگی درگذشت. او برای فیلم‌دوستان ایران نیز نامی آشنا است.

جری لوئیس در همان دوران کودکی به استعداد خود در خنداندن دیگران پی برد. پنج ساله بود که با اسموکینگ روى صحنه ظاهر شد و آواز خواند. در پایان به هنگام تعظیم در برابر تشویق حضار، سرش به یک نورافکن خورد. نورافکن افتاد و منفجر شد. جرى ترسید و خواست فرار کند اما نمی‌دانست به کجا! مدتى با چشمان گریان دور خود در صحنه مى‌دوید. مردم اما دلشان را از خنده گرفته بودند.

او خود بعدها در یک مصاحبه گفت:«از همان وقت فهمیدم که رمز موفقیت براى باقى عمرم این ‌است که تا مى‌توانم سکندرى و لیز بخورم، یا حالت یک آدم دست‌و‌پا چلفتى را داشته باشم.» تصویر: جری لوئیس در پشت صحنه فیلمبرداری کمدی "چه کسی مواظب فروشگاه است؟" (محصول ۱۹۶۳).

جرى لوئیس در خانواده‌ای یهودی در نیوجرسی در آمریکا به دنیا آمد. او استعداد روی صحنه بودن را از پدرش به ارث برد که یک کمدین محلی بود و با شغل‌های مختلف در هتل‌هاى مناطق توریستى خرج خانواده‌اش را درمی‌آورد. تصویر: چهره‌ی خنده‌آور جری لوئیس در سال ۱۹۵۰ میلادی در حین ورق‌بازی با یک میمون.

شروع معروفیت جرى لوئیس از اولین اجراى مشترک با دین مارتین (راست)، بازیگر و خواننده آمریکایی در آتلانتیک سیتى بود که او هم هنوز آنقدر معروف نشده بود. این زوج هنری با نمایش‌های متنوع و تماشایی در دهه‌ چهل میلادی محبوبیت زیادی به دست آوردند. منتقدان در توصیف نمایش‌های شلوغ و پر هرج‌ومرج این دو می‌گفتند: «مارتین آواز می‌خواند و جری هم دلقک‌بازی درمی‌آورد.»

آرام‌آرام توجه دست‌اندرکاران هالیوود به دین مارتین و جری لوئیس جلب شد و این دو چهره را پسندیدند. در سال ۱۹۴۹ فیلم "دوست من ایرما" با بازیگری این دو و به کارگردانی جرج مارشال ساخته شد که از لحاظ گیشه بسیار موفق بود و فروش فوق‌العاده‌ای کرد. تصویر: نمایی از فیلم "دوست من ایرما" با بازیگری دین مارتین، مری ویلسون و جری لوئیس (از راست).

محبوبیت جرى لوئیس در این فیلم ناشى از حالت احمقانه و بى‌دست و پاى او در مقابل شخصیت پرنفوذ دین مارتین بود. همکاری این زوج هنری هفت سال ادامه داشت و ۱۶ فیلم نیز حاصل حضور مشترک آنان در برابر دوربین است‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌؛ از جمله فیلم "آشپز هنگ" (محصول ۱۹۵۰) که با بودجه‌ای نیم‌ میلیون دلاری ساخته شد و حدود ۳ و نیم میلیون دلار فروش داشت.

به مرور زمان نقش دین مارتین در فیلم‌نامه‌ها رنگ باخت و جری لوئیس در کانون توجهات قرار گرفت. تنش‌ و رقابت بین این دو ستاره سرانجام به جدایی و پایان همکاری آنان در سال ۱۹۵۴ انجامید. البته هر دوی آنان توانستند به طور انفرادی و موفقیت‌آمیز به فعالیت‌های خود ادامه دهند.

یکى از مشهور‌ترین فیلم‌هاى جرى لوئیس، فیلم ”پروفسور دیوانه“ است که او در آن نقش دو نفر را بازى می‌کند: یکی نقش آدمی خنگ و دوم نقش یک ناجى زنان. لوئیس در شمار زیادی از فیلم‌های کمدی بازی کرد و به یکی از پول‌سازترین کمدین‌هاى آمریکا بدل شد، اگر چه او تنها در پی کسب درآمد نبود. تصویر: نمایی از فیلم "پرفسور دیوانه" با بازیگری جری لوئیس و استلا استیونز.

جری لوئیس هیچگاه منتقدان را چندان جدی نگرفت. محبوبیت‌ او ضامن فروش عالى و بى‌برو برگرد فیلم‌هایی بود که در آن‌ها بازى کرده است. البته این ستاره هالیوود در طول فعالیت حرفه‌ای خود طعم ناکامی را نیز بارها چشید. یک از ناکامی‌های بزرگ او از دست دادن نقش اول در فیلم "بعضى‌ها داغش رو دوست دارند" اثر بیلى وایلدر بود. این نقش در نهایت به جک لمون واگذار شد.

بزرگ‌ترین ناکامی لوئیس اما فیلمی به نام "روزی که دلقک گریست" بود که در سال ۱۹۷۲ ساخته شد. این فیلم که لوئیس آن را کارگردانی هم کرده، برگرفته از کتابی است که او خود نوشته بود. این اثر ماجراى زندگى یک دلقک در اردوگاه مرگ نازى‌ها را روایت می‌کند. زمانه اما براى انجام این کار چندان مناسب نبود. این فیلم در نهایت به مرحله اکران نرسید و با شکست مواجه شد؛ رویدادی که سرخوردگی شدید لوئیس را به همراه داشت.

جری لوئیس بعد از این ناکامى تنها در کلوب‌هاى شبانه و تلویزیون ظاهر می‌شد تا اینکه پس از ۱۰ سال غیاب بازگشتی موفق را جشن گرفت. او در سال ۱۹۸۲ در فیلم "سلطان کمدی"، به کارگردانی مارتین اسکورسیزی خوشش درخشید. تصویر: جری لوئیس (چپ) در کنار رابرت دنیرو، ستاره معروف هالیوود در نمایی از فیلم "سلطان کمدی".

"دلقک" اسطوره‌ای هالیوود تا کنون جوایز بی‌شماری دریافت کرده است؛ از جمله یک جایزه اسکار، البته نه به خاطر دستاورهای سینمایی، بلکه به پاس فعالیت‌های خیریه‌اش در راه کمک به درمان بیماران عضلانی. او از سال ۱۹۵۲ ریاست "جمعیت یاری برای درمان بیماری پوسیدگی عضلات" را به عهده دارد و با تنظیم و اجرای شوهای تلویزیونی موفق شده بیش از دو میلیارد دلار برای پژوهش و درمان بیماری‌های عضلانی، گردآوری کند.

جری لوئیس در سال ۱۹۹۵ شش دهه حضور خود روى صحنه را با نمایش موزیکال "خر لعنتى" جشن گرفت. او اگرچه استاد کمدی بود، اما با حضور در فیلم‌هایی چون "استخوان‌های مضحک" و "رؤیای آریزونا" نشان داد که در ایفای نقش‌های جدی نیز مهارت دارد.