خروج امریکا از عراق: خشنودی ایران و نگرانی امریکا
۱۳۹۰ آبان ۲, دوشنبه
باراک اوباما، رئیس جمهور امریکا اعلام کرده که تا پایان سال جاری میلادی ۳۹ هزار نیروی نظامی این کشور از عراق خارج خواهند شد. هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا پس از این اظهارات اما تاکید کرد که ارتش امریکا همچنان به آموزش و پشتیبانی نیروهای عراقی ادامه خواهد داد. وی همچنین تاکید کرده که ایران نباید دچار اشتباه محاسباتی شود و در تعهد امریکا برای کمک به حرکت رو به جلوی عراق شک کند.
رضا تقی‌زاده تحلیلگر سیاسی مقیم بریتانیا افزایش نفوذ ایران در عراق پس از خروج امریکا را امری بدیهی می‌داند. وی همچنین معتقد است که عراق نیز به ناچار به سیاست‌های ایران در منطقه نزدیکتر خواهد شد. در مقابل اما وی تاکید می‌کند که امریکا نیز در برابر این افزایش نفوذ بیکار نخواهد نشست.
بشنوید: گفت و گو با رضا تقی‌ـزاده
دویچه‌وله: آقای تقی‌زاده، پرزیدنت اوباما اعلام کرده که تا پایان سال جاری میلادی نیروهای آمریکایی از عراق خارج خواهند شد. آیا خروج نیروهای آمریکایی از عراق الزاماً به گسترش نفوذ ایران در این کشور خواهد انجامید؟
رضا تقی‌زاده: در کوتاه مدت این حداقل انتظاری است که می‌شود داشت. زیرا دولت شیعه آقای نوری مالکی مناسبات خوبی با تهران دارد و با توجه به این که عراق در منطقه دوستان دیگری ندارد، بعد از خروج آمریکا به‌هرحال کشورهای همسایه تلاش خواهند کرد که این خلاء قدرت را پر کنند و ایران نیز همان طور که گفتم به علت داشتن مناسبات دوستانه‌تر با دولت کنونی بغداد، شانس بیشتری برای نفوذ بیشتر در عراق دارد و طبیعتاً از این شانس استفاده خواهد کرد.
هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا تأکید کرده که آمریکا حضور قوی "دیپلماتیک" خود را در عراق حفظ خواهد کرد و حتی پایگاه نظامی در این کشور خواهد داشت. آیا به نظر شما این تأکید، هشداری است به ایران؟
طبیعتاً. بزرگترین نگرانی آمریکا بعد از خروج نیروهای نظامی از عراق، حضور ایران در عراق است و تلاش ایران برای افزایش نفوذش در این کشور. نفوذ ایران تنها در ارتباط با دولت آقای نوری مالکی نیست، ایران رابطه خوبی با شیعیان جنوب عراق دارد و با توجه به این که گروه مقتدا صدر دارای نیروی نظامی قابلی هم هست، گروهی در حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار مرد مسلح و مقتدا صدر هم مناسبات خوبی با تهران دارد، این یکی دیگر ازعوامل اعمال نفوذ ایران در سیاست داخلی عراق خواهد شد. همین که می‌بینیم مثلاً دولت آقای مالکی از دولت بشار اسد در سوریه حمایت بیشتری به‌عمل می‌آورد، این حمایت داوطلبانه نیست. به نوعی شاید تأثیر نفوذ ایران و خواسته‌های ایران است در ارتباط با اتفاقات منطقه.
یعنی معتقدید که اتفاق برعکس آن هم خواهد افتاد؟ یعنی همان طور که خروج نیروهای آمریکایی باعث گسترش نفوذ ایران در عراق می‌شود، دولت عراق هم بعد از این اتفاق به ایران نزدیکتر خواهد شد؟
این انتظاری است که حداقل می‌شود تا حدودی داشت. با توجه به این که وضعیت آینده‌ی عراق در شرایط کنونی روشن نیست، باید به انتظار تحولات داخلی عراق هم بنشینیم. عراق کشوری است که با وجود داشتن دولت مرکزی عملاً به سه قسمت تقسیم شده؛ شیعیان عراق در جنوب دارای نفوذ هستند و به نوعی خودمختاری اعلام نشده دارند، در شمال هم کردستان عراق دارای دولت خودمختار است و تلاش برای افزایش نفوذ این دولت خودمختار و همین طور حدود اختیارات آن ادامه دارد.
دولت کنونی هم یک دولت ائتلافی است که با ملی‌گرایان عراق همراه نیست. حتی گروه‌های شیعه در داخل حاکمیت هم هماهنگی کامل با دولت عراق ندارند. ضمن این که در آینده‌ای نه چندان دور منطقه دستخوش تغییراتی خواهد بود. بنابراین انتظار روی دادن تحولات داخلی در عراق بعد از تغییراتی که در منطقه صورت می‌گیرد، انتظار بی‌رویه‌ای نیست و به‌هرحال ایران می‌خواهد در مسیر این تحولات هم امنیت منطقه خود را افزایش دهد و هم نفوذ خود را در این کشور همسایه.
هیلاری کلینتون همچنین اشاره کرده به حضور نظامیان آمریکا در کویت و تأکید کرده که آمریکا برای مقابله با هرگونه تهدید ایران آمادگی دارد. به نظر می‌رسد هراس آمریکا چیزی فراتر از دخالت دیپلماتیک ایران است. آیا ممکن است از دخالت نظامی ایران هم واهمه‌ای برای آمریکا وجود داشته باشد؟
این تأکید را خانم کلینتون کرده و واقعیت هم این است که در کویت، در منطقه‌ی خلیج فارس، در افغانستان و درآبهای خلیج فارس آمریکا دارای ۴۰ هزار نیروی نظامی است. آمریکایی‌ها به حضور نظامی ایران در داخل خاک عراق و منطقه‌ی کردستان زمانی که ایران عملیاتی را برای خنثی کردن گروه «پژاک» آغاز کرد، اعتراض کردند و این اقدام ایران باعث نارضایتی دولت خودمختار کردستان هم شد. ضمن این که گفته می‌شود ایران در تمرین دادن و آموزش نیروهای مسلح جنوب عراق هم مداخلهی مستقیم دارد.
درهر حال این دو کشور همچنان در حالت جنگی هستند که خاتمه‌ی آن فقط با آتش بس صورت گرفته و آمریکا در این کشور برای تغییر وضعیت و داشتن یک جای پا و جایگاه مناسب هزینه‌ی سنگینی کرده است. بالاتر از ۴۴۰۰ تلفات جانی و نزدیک به ۳۳ هزار زخمی و بالغ بر یک تریلیون دلار سرمایه‌گذاری، بنابراین آمریکا می‌خواهد وضعیت تغییریافته تثبیت شود. ولی با حضور ایران تثبیت وضعیت در عراق ممکن است با تردیدهایی روبه‌رو باشد. بنابراین آمریکا تهدید می‌کند در صورت افزایش تحرکات ایران و تغییر وضعیت اعمال نفوذ سیاسی به مداخلهی نظامی، آمریکا آماده است که با ایران از در مقابله برآید.
آقای تقی‌زاده نظر دیگری هم هست قائل براین که خروج نیروهای آمریکایی از عراق می‌تواند مقدمه‌ای باشد برای آماده شدن آمریکا به منظور رویارویی احتمالی نظامی با ایران. در این مورد نظرتان چیست؟
من نمی‌دانم آیا این هدف است و برایش برنامه‌ریزی شده یا یک تصور است. ولی واقعیت این است که وقتی نیروهای مسلح آمریکا در عراق عملیاتی ندارند و آزاد می‌شوند، طبیعتاً امکان مداخلهی آن‌ها در دیگر نقاط دنیا افزایش پیدا می‌کند.
مصاحبه‌گر: میترا شجاعی
تحریریه: شهرام اسلامی