خودروی تاریخی آلمانی‌ها، ملقب به "مقوای متحرک" ۶۰ ساله شد

در آهنگ‌ها و فیلم‌های آلمانی نام هیچ خودرویی به اندازه ترابانت به میان نیامده است. بعد از فروپاشی دیوار برلین بیشتر ساکنان آلمان شرقی می‌خواستند هرچه زودتر از شر ترابانت‌هایشان خلاص شوند. امروزه اما این خودرو که در زبان عامیانه به نام "ترابی" خوانده می‌شود، شیفتگان جدیدی پیدا کرده است. بیش از ۳۴ هزار ترابی هنوز در خیابان‌های آلمان تردد دارند. نخستین دستگاه ترابانت روز ۷ نوامبر ۱۹۵۷ تولید شد.

شهر کوچک تسویکا واقع در ایالت زاکسن زادگاه ترابی است. در این کارخانه بیش از سه میلیون دستگاه ترابی تولید شدند. بدنه ترابی که به خاطر کیفیت پایین‌اش شهرت داشت، از جنس پلاستیک و در اصل زاده کمبودهای حاکم در آلمان شرقی بود. ورق فلزی در آلمان شرقی به شدت نایاب بود و برای همین باید آن را جایگزین می‌کردند. تولید ترابی تا سال ۱۹۹۱ ادامه داشت. در این بین حتی ترابی‌های صورتی رنگ هم به بازار عرضه شدند.

مردم آلمان شرقی به خاطر بی‌کیفیت بودن ترابی به آن "مقوای متحرک" لقب داده بودند. ترابی بین ۱۸ تا ۲۶ اسب بخار قدرت داشت و حداکثر ۱۱۰ کیلومتر در ساعت می‌رفت. با بالا رفتن سرعت صدای گفت‌وگوی سرنشینان‌ هم در سر و صدای موتور و بدنه محو می‌شد. به رغم آنکه در کارخانه خودروسازی VEB تسویکا هر روز ترابی‌های جدیدی برای عرضه به بازار آماده می‌شد، باز هم ترابی ‌صفر کیلومتر در آن زمان در بازار نایاب بود.

مردم در آلمان شرقی برای خریدن یک دستگاه ترابی صفر کیلومتر باید ثبت‌نام می‌کردند. بعد از آن تا تحویل خودرو به صبر ایوب نیاز بود. متقاضیان به طور متوسط ۱۲ سال در نوبت می‌ماندند. بعضی‌ها حتی باید بیشتر از این نیز انتظار می‌کشیدند.

بعد از فروپاشی دیوار برلین در نوامبر سال ۱۹۸۹ موجی از ترابی در خیابان‌های آلمان غربی به راه افتاد. مقصد بیشتر این ترابی‌ها نیز خیابان معروف ریپربان در محله سن پاولی در شهر هامبورگ بود؛ خیابانی مملو از کلوب‌های شبانه با نمایش رقص برهنه، سکس شاپ، سینماهای نمایش‌دهنده فیلم‌های جنسی و کازینو. در آلمان شرقی از این مکان‌ها خبری نبود.

بعد از فروپاشی دیوار برلین ترابی گاوی با پیشانی سفید بود که آلمان شرقی و دولت کمونیست را به یاد می‌آورد. برای همین نیز خیلی از مردم آلمان شرقی به دنبال فروختن ترابی‌هایشان بودند. با این حال این خودرو به نماد فروپاشی دیوار و اتحاد دو آلمان تبدیل شد. وقتی مردم آلمان شرقی سوار بر ترابی‌هایشان وارد خاک آلمان غربی می‌شدند، مردم با ضربه زدن روی سقف ماشین به آنها خوشامد می‌گفتند.

امروزه اما اوضاع فرق کرده و خبری از بی‌مهری به ترابی نیست، بلکه برعکس تعداد زیادی کلوب‌های ترابی و انجمن‌های هواداران این خودروی تاریخی در آلمان پا گرفته‌اند. گردشگرانی که به برلین سفر می‌کنند، می‌توانند با اجاره کردن ترابی گشتی در خیابان‌های پایتخت بزنند و برای لحظاتی احساس یک شهروند آلمان شرقی سابق را پس از فروپاشی دیوار تجربه کنند.

ترابی‌ها خودروهایی کوچک با صندوق عقب‌هایی کوچکتر بودند. با این حال خانواده‌های آلمان شرقی با همین خودروی جمع‌وجور در تعطیلات به مسافرت می‌رفتند. ژوئن سال گذشته هواداران ترابی در جشنواره‌ بزرگداشت این خودرو در تسویکا چادرهایی را روی سقف ترابی برپا کردند تا نشان دهند از پس ترابی‌های کوچک چه کارها که برنمی‌آید.

ترابی برای آلمانی‌ها به خصوص اهالی شرق کشور خودرویی خاطره‌انگیز است که برخی حتی اسقاط کردن آن را حیف می‌دانند. این ترابی که در تصویر مشاهده می‌کنید یکی از همان‌هاست که بعد از خدمت کردن به یک خانواده آلمانی حالا به یک زوج لک‌لک خدمت می‌کند و سقف‌اش تبدیل به خانه آنان شده است.

برخی از ترابی‌ها حالا به پلاکاردهای تبلیغاتی تبدیل شده‌اند. در جزیره "اوزه‌دم" واقع در شمال آلمان این ترابی در نقش یک تابلوی بزرگ، مسیر رسیدن به موزه فناوری و خودرو در دارگن را به گردشگران نشان می‌دهد.

البته فقط اهالی آلمان شرقی شیفته ترابی نیستند. تام هنکس، هنرپیشه آمریکایی سال ۲۰۱۴ یک ترابی به رنگ آبی آسمانی خرید تا به این ترتیب به یکی از رویاهای همیشگی‌اش جامه عمل بپوشاند. این ترابی البته در خیابان‌های هالیوود به حرکت درنیامد بلکه هنکس آن را به موزه خودرو در شهر لس‌آنجلس اهدا کرد.

دن پریبان، ماجراجوی اهل کشور چک، هم یکی از هواداران ترابی است. او با ترابی‌اش به آفریقا، استرالیا و دامنه کوه‌های آند سفر کرده است. تا پیش از فروپاشی دیوار برلین اغلب طولانی‌ترین مسیری که یک خودروی ترابی طی می‌کرد، دریاچه بالاتون در غرب مجارستان بود.

سال ۲۰۰۹ مدل جدیدی از ترابانت در نمایشگاه بین‌المللی خودرو عرضه شد. یک سال بعد طراحان آن حتی یک جایزه هم بردند. این مدل به اسم "ترابی ان‌تی" مجهز به موتور برقی است و می‌توان با آن با حداکثر سرعت ۱۳۰ کیلومتر در خیابان‌ها گاز داد. با حال تا کنون برای تولید انبوه این مدل بودجه کافی فراهم نشده است. حال باید دید آیا ۶۰ ساله شدن ترابی می‌تواند نظر سرمایه‌داران را برای زنده کردن دوباره این خودرو جلب کند؟