«دشمنی با فروغ، عادتی دیرپاست»
۱۳۸۹ اردیبهشت ۲, پنجشنبه
دبیر همایش شاعران ایران و جهان در یک نشست خبری اعلام کرده که اولین کتاب شاعران ایران و جهان، با اتکاء به نظر کارشناسان شعر، مقررات کشور و مطالعه و تحقیق لازم نوشته شده است. او در توضیح این که چرا نام فروغ در کتاب نیامده، از دو دیپلماسی فرهنگی و دولتی نام برده اما دلیل خاصی را برای این حذف ار‌‌ائه نکرده است. این همایش در تاریخ ۲۸ فروردین ماه در تالار وحدت برگزار شده و کتاب، همزمان با برگزاری آن، در تهران، اصفهان و شیراز منتشر شده است.
آثار فروغ فرخزاد در سی‌سال گذشته به کرات سانسور شده‌اند، اما حذف نام او به شکلی رسمی از شعر معاصر ایران، برای بسیاری تکان‌دهنده بود. محافل هنری و ادبی، نادیده گرفتن فروغ فرخزاد را ناشی از بیان آزاد احساسات زنانه و سرمشق شدن هویت سرکش او برای بسیاری جوانان و زنان می‌دانند.
سیمین بهبهانی، شاعر ایرانی، این خبر را فاجعه می‌‌خواند و می‌گوید: «فروغ فرخزاد یکی از مفاخر ملی ماست. کسانی که نگران کلام شفاف و باز او هستند، بهتر است به شعر حافظ و سعدی رجوع کنند که چه شجاعانه بسیاری حرف‌ها و احساسات را بیان کرده‌اند. ما مهستی و رابعه را هم داشته‌ایم که شفاف و آزاد از عشق و حس خود گفته‌اند، اما نشنیده‌ایم که آنها را به صلابه کشیده یا حذف کرده باشند.»
سیمین بهبهانی معتقد است که شعر فروغ، تاثیر و نام او با هیچ تمهیدی از ذهن مردم پاک نمی‌شود. او با ابراز تأسف از آنچه در سر مسئولان دولتی می‌گذرد، می‌گوید: «ما همیشه اسلام و مذهب داشته‌ایم، اما معلوم نیست که چرا در جمهوری اسلامی جور دیگری شد. چیزهایی در این سی‌سال می‌بینیم که باورکردنی نیستند. قرن‌هاست اسلام دین رسمی کشور ما بوده، اما ما در سی‌سال گذشته به اندازه چند قرن، سنگسار زنان را دیدیم.»
سیمن بهبهانی یادآوری می‌کند که او را نیز در این سال‌ها بی‌نصیب نگذاشته‌اند و به مقاومت، نگاه اعتراضی یا احساسات عاشقانه در شعرش، خرده می‌گیرند.
فروغ، الگوی دگرباشی
پوران فرخزاد، پژوهشگر و نویسنده، از دشمنی دیرینه جامعه سنتی با خواهرش می‌گوید و حساسیت علیه فروغ را به دولت جمهوری اسلامی محدود نمی‌کند. پوران فرخزاد، خواهرش را به بره‌ای تشبیه می‌کند که از رمه بیرون زده بود. او فروغ فرخزاد را رها، نافرمان و خودسر می‌نامد و می‌گوید که نگرانی افراد متحجر، الگو شدن نافرمانی و بیرون زدن از گله‌ی سربه‌زیری و سکوت است: «فروغ یک زن دگرباش بود. او حتی از شاعران زن دیگر هم متمایز بود. این‌که گروهی مرد سنتی، او را در میان شاعران معاصر به‌شمار نیاورند، شهرت و محبوبیت او را بیشتر می‌کند. محرومیت از هر چیزی در جامعه‌ی ما، تازه باعث کنجکاوی می‌شود . بسیاری می‌پرسند چرا؟ و این چرایی به شناخت بیشتر فروغ کمک می‌کند.»
پوران فرخزاد می‌گوید: «این جامعه است که انتخاب می‌کند، نه دولت. فروغ سنتی نبود و هویت داشت. راه خود را می‌جست و تبدیل به یک الگو شد. این الگو را نمی‌توان از مردم گرفت. وقتی کسی خود را در ذهنیت مردم ثبت می‌کند، دیگر هیچ نیرویی نمی‌تواند او را حذف کند. البته مردم از بی‌توجهی یا بی‌حرمتی به کسی که او را دوست دارند، رنج می‌کشند.»
فروغ فرخزاد سرایش شعر در قالب شعر نیمایی را با سه مجموعه "اسیر"، "دیوار" و"عصیان" آغاز کرد. جایگاه او در شعر معاصر ایران با انتشار "تولدی دیگر" و "ایمان بیاوریم به آعاز فصل سرد"، تثبیت شد. او در کنار شاملو، اخوان‌ثالت و سپهری از پیشگامان شعر معاصر فارسی به شمار می‌آید. فروغ فرخزاد در سال ۱۳۴۵ در ۳۲ سالگی طی تصادف رانندگی، چشم از جهان فرو بست.
مهیندخت مصباح