دو نهاد حقوق‌بشری بین‌المللی اقدامات جزئی ایران را برای اقلیت‌های دینی مثبت دانستند. درعین حال نمایندگان این نهادها به دویچه وله گفتند در انتظار تغییرات بنیادین هستند تا حرف دولت ایران به عمل تبدیل شود.
https://p.dw.com/p/1B5J1
عکس: Mehr
تبلیغات
علی یونسی مشاور ویژه رئیس‌جمهور در امور اقلیت‌های قومی و دینی روز ۱۵ بهمن ۱۳۹۲ در گفت و گو با اعتماد خبر داد بسیاری از مشکلات جزیی اقلیت‌ها و اقوام را مرتفع کرده‌ایم. وی دراین رابطه گفت: «کلیمی‌ها توقع داشتند که در روز معینی کار نکنند یا درس نخوانند انتظار بسیار کوچکی بود و دولت برآورده‌اش کرد. به مندایی‌ها برای تعمید و مراسم زمین دادیم و عبادتگاه آن‌ها تعمیر می‌شود. دیگر مساجد دراویش تخریب نمی‌شود. هیچ توجیه‌بردار نیست که بعضی از ادارات ما آن‌ها را تحت فشار قرار دهند که حتما باید سیبیل‌شان را کوتاه کنند.»
علی یونسی تائید کرد که در گذشته حسینیه‌های دراویش تخریب شده و به عبادتگاه‌ها تعرض شده است. وی در این رابطه به صراحت گفت: «آن سختگیری‌ها غلط بود و آن محکومیت‌ها (محکومیت ۵ ساله دراویش در شیراز) هم نادرست بود. الآن دیگر چنین دستگیری‌هایی وجود ندارد و اقلیت‌ها به‌تدریج احساس می‌کنند که از حقوق‌شان دفاع می‌شود.»
مشاور رئیس‌جمهور همچنین گفت در این چندماه عده‌یی از اقلیت‌های مذهبی آزاد شدند و آزادی برخی دیگر نیز در شرف انجام است. وی به فشارهایی که به اهل سنت در ایران شده هم اشاره کرد و گفت:«افرادی هستند که برخلاف منافع کلان کشور مخالف اهل سنت هستند اما رویشان نمی‌شود که بگویند ما مخالف اهل سنت هستیم. لذا با این تعابیر که مثلا وهابیت و سلفی‌گری در میان اهل سنت بسیار توسعه یافته، می‌خواهند مخالفت‌شان با اهل سنت را نشان دهند.»
استقبال نهادهای بین‌المللی از گفته‌های یونسی
صحبت‌های مشاور روحانی در امور اقلیت‌های قومی و دینی با واکنش‌مثبت برخی نهادهای بین‌المللی روبرو شد. دکتر کمال سیدو، مسئول امور خاورمیانه در "جامعه اقوام در معرض خطر" که مرکز آن در شهر هانوفر آلمان است، به دویچه وله می‌گوید: «ما از هرگامی که دولت روحانی برای بهبود وضعیت حقوق‌بشر در کشور از جمله اقلیت‌ها بردارد، استقبال می‌کنیم. کمکی که رئیس‌جمهور ایران برای بیمارستان مسیحی‌ها در تهران کرده و در آن حدود یک میلیارد تومان به بیمارستان دکتر سپیر اهداء شده، یا دیدار با خانواده مسیحی‌ها در سال نو میلادی اقدامات مثبتی هستند. اما ما انتظار داریم رهبران بهائی هم آزاد شوند به اعدام اقلیت سنی پایان داده شود.»
کمال سیدو مسئول بخش خاورمیانه نهاد "جامعه اقوام در معرض خطر"عکس: GfbVسیدو در ادامه تاکید می‌کند تصوری که اروپائیان از رویکرد دولت روحانی دارند با تشدید فشار و اعدام پیروان سنی مغایرت دارد و تردیدها را در افکار عمومی جهان نسبت به تغییرات مثبتی که دولت در پیش گرفته بیشتر کرده است.
فشار به امام جمعه اهل‌سنت آزادشهر
از سوی دیگر منابع خبری متعددی از تشدید فشار و دستگیری پیروان سنی در ایران خبر می‌دهند. بر اساس گزارش هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق‌بشر در ایران، مامورین وزارت اطلاعات استان گلستان (۱۰ بهمن ۱۳۹۲) به منزل محمدحسین گرگیج امام جمعه اهل سنت آزادشهر و از علمای سر‌شناس اهل‌سنت ایران مراجعه کردند و وی را تحت فشار قرار دادند تا پشت تریبون از مشکلات اهل‌سنت سخنی نگوید و انتقادی را نسبت به دولت مطرح نکند.
این روحانی اهل سنت در خطبه نماز جمعه از مقامات ایران خواسته بود که جلوی توهین به مقدسات اهل سنت در رسانه‌ها و تریبون نماز جمعه گرفته و زندانیان سنی آزاد شوند.
دستگیری ترکمن‌های سنی در ایران
خبرگزاری هرانا از دستگیری برخی پیروان اهل سنت در ترکمن‌صحرا نیز خبر داده است. هرانا می‌نویسد، شعبه اول دادگاه انقلاب گنبد کاووس به ریاست قربانی، دانیال بابایانی، حبیب‌الله بیک‌زاده قوجق، نعمت‌الله کمی و عبدالناصر خرمالی را مجموعا به ۶۹ ماه حبس تعزیری و ۳ میلیون و هفتاد و دو هزار ریال جریمه نقدی و ۲ ضربه شلاق محکوم کرد ه است.
محمدحسین گرگیچ امام‌جمعه اهل سنت آزادشهرعکس: gorgij.netبازداشت‌شدگان پس از طی مراحل بازجویی و بدون اخذ دفاعیه به مدت طولانی در زندان انفرادی بودند. شعبه اول دادگاه انقلاب گنبد این افراد را به اتهام اهانت به رهبر انقلاب، نگهداری ماهواره، اهانت به امامان شیعه و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی محکوم کرد. هرانا در پایان گزارش خود آورده است همزمان با بازداشت این افراد، چهار تن دیگر از فعالین اهل سنت ترکمن نیز به همراه یک خانم بازداشت شده اند.
استقبال و انتقاد عفو بین‌الملل
بهاره دویس کارشناس مربوط به مسائل ایران در سازمان عفو بین‌الملل درباره "برخی اقدامات جزئی" دولت ایران در رابطه با اقلیت‌ها می‌گوید: «بطور کلی از این‌که بحث وضعیت اقلیت‌های مذهبی و قومی وارد گفتمان مقامات ایران شده و اقداماتی کردند که وضعیت‌شان را بهبود بدهند، استقبال می‌کنیم.»
خانم دویس می‌افزاید:«ولی ما همچنان نگرانیم که کماکان بررسی وضعیت اقلیت‌ها در سطح مانده است و یک اقدام جدی برای تغییر بنیادین در رابطه با وضعیت آنان نشده است. مسئله این است که قوانین ایران در رابطه با اقلیت‌های مذهبی تبعیض‌آمیز هستند. براساس قانون اساسی فقط شهروندان مسیحی، کلیمی و زرتشی اقلیت‌های برسمیت شناخته شده محسوب می‌شوند، بنابراین خود به خود اقلیت‌های دیگر را از این ماده مستثنی می‌کنند و اقلیت‌هایی چون بهائی‌ها، دراویش گنابادی و نوکیشان مسیحی زندانی هستند و بسیاری از احکامی هم که علیه آن‌ها صادر شده مرتبط با عقاید مذهبی آن‌ها است.»
بهاره دویس از عفو بین‌الملل در ادامه تاکید می‌کند تا زمانی که ایران اصلاحات قانونی بر اساس تعهدات بین‌المللی برای تضمین آزادی بیان و عقیده و مذهب انجام ندهد، بسیاری از این اقدامات در سطح باقی می‌ماند و مسئله تبعیض را ریشه کن نمی‌کند.
خانم دویس نتیجه می‌گیرد: «مقامات ایرانی مثل گذشته همچنان با سوءظن به اقلیت‌ها نگاه می‌کنند. در حال حاضر ده‌ها تن از سنی‌‌مذهبان کرد در زندان رجائی شهر و قزل حصار زیر حکم اعدام هستند. بیشتر آن‌ها متهم به جرائم امنیت ملی شده‌اند و احکام در محاکمات ناعادلانه صادر شده. بنابراین تغییر بنیادین انجام نشده است.
ایران برای این‌که نشان دهد که تعهد جدی دارد برای بهبود وضعیت اقلیت‌های مذهبی، باید تمامی کسانی را که تنها به دلیل اعتقاد مذهبی‌شان در زندان هستند فورا بدون قید و شرط آزاد کند و قوانین و مقررات و سیاست‌های کشور را مورد بازبینی قرار دهد. باید اطمینان حاصل شود که این مقررات بر اساس تعهدات بین‌المللی است و به هیچ‌گونه تبعیضی به‌خاطر دین و مذهب اجازه نمی‌دهد.»
"فقط حرف زده شد اما عملی انجام نگرفت"
حسن امینی، حاکم شرع مردمی کردستان هم می‌گوید صحبت‌های یونسی در رابطه با اهل سنت فعلا در حرف باقی مانده و اقدامات جدی در رابطه با سنی‌های ایران انجام نشده است. وی اما تاکید می‌کند صحبت‌های دستیار رئیس‌جمهور امیدوار کننده است.
حسن امینی حاکم شرع مردمی کردستانعکس: Hasan Aminiامینی ادامه می‌دهد: «ما هم عید فطر و قربان داریم که در روزی که می‌خواهیم برگزار کنیم باید تعطیل شود. مدارس دینی ما را به رسمیت نمی‌شناسند. دربرنامه‌های مدارس دینی ما دخالت می‌کنند. اهل سنت اقلیت ملی هم هستند و کردها، بلوچ‌ها، عرب‌ها و ترکمن‌ها حتی یک کلاس به زبان مادری خود ندارند. ائمه جماعت یا نماز عیدین ما را حکومت تعیین می‌کند. ما کمترین آزادی در مسائل قومی و دینی نداریم و از آقای یونسی می‌خواهیم که اقدام کنند چون تابحال در این زمینه اتفاقی نیافتانده است.»
حاکم شرع مردمی کردستان اضافه می‌کند: «صحبت‌های یونسی نظر دولت روحانی است و رئیس‌جمهور و رهبری نیز چراغ سبز نشان دادند که آقای یونسی چنین حرف‌هایی زده است. سخنان یونسی ما را امیدوار کرده است. سال‌هاست که من و آقای مولوی عبدالحمید را متهم به وهابیت کردند. حالا دستیار رئیس‌جمهور صریحا گفته است که وهابیت در ایران موجودیت خارجی ندارد و برای مخالفت با اهل سنت مطرح می‌شود. به نظر من این سخنان را اگر علمای اهل سنت می‌زدند قطعا بازداشت می‌شدند. من قبلا هم امیدوار بودم و حالا هم امیدوار هستم ولی تاکنون کاری نشده است و در حد حرف باقی مانده است و امیداریم که این حرف‌ها بالاخره تبدیل به عمل شود.»
