روابط دپیلماتیک ترکیه و اسرائیل در آستانه عادی‌سازی
۱۳۹۵ تیر ۴, جمعه
مطابق گزارش‌هایی که در رسانه‌های اسرائیل و ترکیه منتشر شده، قرار است فریدون سینرلی اوغلو، معاون وزیر خارجه ترکیه و جوزف سیچانور، نماینده ویژه نخست وزیر اسرائیل روز یک‌شنبه (۲۶ ژوئن/ ۶ تیر) توافق دو کشور برای حل اختلاف‌ها و برقراری دوباره روابط دیپلماتیک را اعلام کنند.
ترکیه و اسرائیل در گفت‌وگوهای گوناگونی که از جمله در ژنو انجام شده برای خاتمه دادن به کشمکش‌ها از برخی شرط‌ها و درخواست‌های خود صرف‌نظر کرده‌اند.
این دو کشور که سال‌ها روابط نزدیک و همکاری‌های همه جانبه‌ای با هم داشتند از حدود ۶ سال پیش دچار اختلاف شدید شدند.
تبادل سفیر
قطع روابط دیپلماتیک اسرائیل و ترکیه پس از حمله کماندوهای اسرائیلی به کشتی "ماوی مرمره" که با نادیده گرفتن محاصره دریایی باریکه غزه قصد داشت کمک‌های انسان‌دوستانه را به ساکنان این منطقه برساند رخ داد.
در جریان این حمله ده شهروند ترکیه‌ای جان خود را از دست دادند. نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو مارس ۲۰۱۳ با فشار باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا حاضر شد به خاطر این واقعه از مردم ترکیه عذرخواهی کند.
مطابق گزارش‌هایی که در برخی نشریه‌های ترکیه و اسرائیل، از جمله حریت و هاآرتص منتشر شده قرار است متن توافق‌نامه‌ای آشتی که یک‌شنبه منتشر می‌شود چند روز بعد در کابینه امنیتی اسرائیل به تصویب برسد.
ناظران احتمال می‌دهند تا پایان ماه ژوئیه روابط دیپلماتیک میان دو کشور با اعزام سفیران جدید برقرار شود.
بیشتر بخوانید: شرط ترکیه برای عادی‌شدن رابطه با اسرائیل: رفع محاصره غزه
محدود کردن حماس
رجب طیب اردوغان، چه در دوران نخست وزیری و چه از زمانی که رئیس جمهور ترکیه شده رفع محاصره باریکه غزه را به عنوان یکی از پیش‌شرط‌های حل مناقشه با اسرائیل اعلام کرده بود.
اسرائیل با این درخواست موافقت نکرده اما به آنکارا اطمینان داده که می‌تواند کمک‌های خود را از طریق بندر اسرائیلی اشدود به باریکه غزه برساند.
همچنین مقام‌های اسرائیلی برای راه‌اندازی یک نیروگاه برق، تاسیسات آب شیرین‌کن و یک درمانگاه در باریکه غزه که توسط اسلام‌گرایان حماس کنترل می‌شود به ترکیه چراغ سبز نشان داده‌اند.
آنکارا با گروه حماس روابط دوستانه‌ای دارد و گفته می‌شود دفتر حماس در استانبول یکی از مراکز سازماندهی عملیات شبه‌نظامیان این گروه است.
ظاهرا شرط اسرائیل برای بستن دفتر حماس در استانبول نیز مورد پذیرش قرار نگرفته اما آنکارا تعهد کرده که اجازه سازماندهی عملیات نظامی از خاک ترکیه را به حماس ندهد.
بیشتر بخوانید: ترکیه و اسرائيل در پی عادی‌سازی روابط دیپلماتیک
تبلیغات ضد اسرائیلی اردوغان
اسرائیل و ترکیه به ویژه در دهه ۹۰ قرن بیستم همکاری‌های نزدیک و فشرده‌ای در حوزه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی داشتنه‌اند.
دستگاه‌های امنیتی دو کشور درباره دشمنان مشترکی نظیر سوریه به رد و بدل کردن اطلاعات می‌پرداختند و اسرائیل در تجهیز جنگنده‌ها و تانک‌های آمریکایی ترکیه با این کشور همکاری می‌کرده است.
سردی روابط اسرائیل و ترکیه به سال‌ها ییش از ماجرای کشتی "ماوی مرمره" و به دوران قدرت‌گیری حزب اسلام‌گرای عدالت و توسعه و نخست‌وزیری رجب طیب اردوغان بازمی‌گردد.
اردوغان، ناامید از پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا در ابتدای قدرت‌گیری به گسترش روابط با کشورهای عربی و اسلامی منطقه پرداخت و حمایت از گروه‌های افراطی مانند حماس را افزایش داد.
مشکلات روزافزون ترکیه
تحلیلگران شتاب گرفتن روند عادی‌سازی روابط ترکیه و اسرائیل را که دست‌کم از سه سال پیش آغاز شده، به مشکلات روزافزون اردوغان و اختلاف‌های شدید با کشورهای منطقه نسبت می‌دهند.
سوریه و عراق به عنوان دو کشور هم‌مرز با ترکیه درگیر بحران‌های شدید هستند، رابطه آنکارا و مسکو پس از هدف قرار گرفتن جنگنده روسی در مرز سوریه به شدت متشنج شده و تنش میان ترکیه و کشورهای عضو اتحادیه اروپا به اوج خود رسیده است.
بیشتر بخوانید: تلاش جان کری برای عادی‌سازی کامل روابط ترکیه و اسرائيل
به گزارش روزنامه حریت، یکی از محورهای مهم توافق ترکیه و اسرائیل از میان برداشتن موانع همکاری‌های نظامی و از سرگیری رزمایش‌های مشترک است.
گفته می‌شود سرمایه‌گذاری مشترک در صنایع دفاعی که برای ترکیه از اهمیت زیادی برخوردار است، یکی دیگر از مسائلی است که در مذاکرات ماه‌های گذشته در مورد آن توافق شده است.
پس از حمله‌های لفظی شدید اردوغان علیه اسرائیل در سال‌های اخیر، به نظر می‌رسد افکار عمومی ترکیه آمادگی لازم را برای برقراری رابطه میان دو کشور نداشته باشد.
ناظران احتمال می‌دهند دولت‌مردان ترک در روزها و هفته‌های آینده تلاش کنند توافق با اسرائیل را به عنوان عقب‌نشینی این کشور در برابر حمایت ترکیه از مردم فلسطین جلوه دهند.