رکسانا صابری؛ "بهانه‌ی گفتمان سیاسی­- قضایی ایران و آمریکا"

رکسانا صابری، خبرنگار ایرانی آمریکایی، به اتهام جاسوسی به هشت سال زندان محکوم شده است. باراک اوباما از این حکم ابراز نگرانی کرده است. نعمت احمدی پاسخ سریع احمدی‌نژاد به ابراز نگرانی اوباما را نوعی برقراری ارتباط می‌داند.

دویچه‌وله: آقای احمدی، رییس جمهوری ایران، محمود احمدی‌نژاد، در اقدامی که از سوی برخی بی‌سابقه توصیف شده، نامه‌ای به دادستان تهران نوشته‌ و خواهان رعایت عدالت برای دو پرونده‌ی مربوط به رکسانا صابری و حسین درخشان شده است. این اقدام را شما هم از نظر حقوقی بی‌سابقه توصیف می‌کنید؟

نعمت احمدی: البته کارهای احمدی‌نژاد را نمی‌شود بی‌سابقه توصیف کرد، چون هر از گاهی کارهایی را انجام می‌دهد که در گذشته انجام نشده است. ولی تا این لحظه ما این را نداشته‌ایم که رییس جمهور خطابی را به دادستان تهران بنویسد، چون می‌دانید که دادستان بعد از صدور کیفرخواست دیگر سمتی در پرونده ندارد و به رییس کل دادگستری استان تهران مربوط می‌شود. حالا وقتی پرونده از دادسرا خارج شده، رئیس‌جمهور نامه‌ای خطاب به دادستان تهران بنویسد و درخواست رعایت انصاف و عدل اسلامی را بکند، این خود نشانگر این است که رییس جمهور هم باور دارد که در رسیدگی‌ها رعایت عدل و انصاف نمی‌شود. اگر رعایت عدل و انصاف می‌شد، لزومی به تکرار آن نبود.

و به این نامه گویا خیلی سریع از جانب قوه قضاییه پاسخ داده شده است. امروز سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرده که آقای شاهرودی دستور داده‌کلیه‌ی عناصر مادی و معنوی جرم در رسیدگی مجدد این پرونده باید لحاظ شود. این را شما چه‌طور برداشت می‌کنید؟ گویا اینجا یک مقدار اصل تفکیک قوا زیر سوال می‌رود. درست است یا خیر؟

از یک بابت می‌شود گفت اصل تفکیک قوا زیر سوال می‌رود. از بابت دیگر می‌شود گفت که نه، رییس جمهور با توجه به این که برابر اصل ۱۱۳ قانون اساسی ناظر بر اجرای قانون اساسی است و حقوق اولیه‌ی این دو متهم که در متمم سوم قانون اساسی آمده است نادیده گرفته شده، مثل داشتن دادگاه عادلانه، حق وکیل و سایر موازینی که در قانون اساسی آمده است و ناظرش آقای رییس جمهور است. از این بابت می‌توانیم در حوزه‌ی اختیارات رییس جمهور بدانیم. ولی این که رییس جمهور نامه به دادستان تهران نوشته، این صحیح و درست نیست. باید حداقل از رییس قوه قضاییه می‌خواست، نه دادستانی که سمتی ندارد.

از لحاظ حقوقی این دو پرونده آیا جایی برای رسیدگی مجدد دارند یا خیر؟

چرا ندارند؟ به‌خاطر این که در پرونده‌ی خانم صابری مرحله‌ی بدوی تازه تمام شده است و در مورد آقای درخشان حضور ذهن ندارم که آیا حکم اولیه‌شان صادر شده یا نه، ولی مرحله‌ی تجدیدنظر را هنوز دارند و مضافا به این که اعمال بند ۲ ماده ۱۸ در مراحل دادرسی آنها هنوز باقی مانده است. ولی یک نکته را در پرونده‌ی خصوصا خانم صابری باید در نظر گرفت. خانم صابری را ابتدا ظاهرا به اتهام فروش مشروبات الکلی بازداشت کردند. بعدا گفتند کارت خبرنگاری‌اش تمام شده و بعد در نهایت منجر به وارد کردن اتهام جاسوسی برای آمریکا به ایشان شد که دیدیم نخستین بار مجلس ایالت محل تولد خانم صابری واکنش نشان داد و پس از آن خانم کلینتون به عنوان وزیر امور خارجه و دیروز هم آقای اوباما رییس جمهور آمریکا. علی‌القاعده باید سرعت کاری که آقای احمدی‌نژاد در این پرونده به کار برد را ناشی از درخواست آقای اوباما دانست. ولی من این نوع برخورد را نوعی گفتمان بین دو رییس جمهور می‌دانم و واکنش سریعی هم که دستگاه قضایی نشان داده و رییس قوه قضاییه سریعا به رییس کل دادگستری استان تهران دستور داده یا از ایشان خواسته که رعایت موازین قانونی در مورد این دو پرونده بشود، من از آن به نوعی گفتمان قضایی بین دو دولت که بن‌مایه‌ی سیاسی دارد یاد می‌کنم، یعنی یک گفتمان سیاسی‌ـ قضایی بین ایران و آمریکا‌‌‌‌.

آقای احمدی،‌الان تعداد زیادی متهم با نام و نشان و بی‌نام و نشان در زندان‌های ایران هستند که نحوه‌ی رسیدگی به پرونده‌هایشان مورد اعتراض حقوقدانان و فعالان حقوق بشر است. فکر می‌کنید چرا آقای احمدی‌نژاد روی این دو مورد بخصوص تکیه کرده‌اند؟

هم پرونده‌ی آقای درخشان و هم پرونده‌ی خانم صابری از پرونده‌هایی است که از حد دستگاه قضایی و یا گفتمان افرادی که فعال حقوق بشر یا فعال سیاسی نامیده می‌شوند، خارج شده است. برای آقای درخشان ظاهرا دولت کانادا و حتا اتحادیه اروپا اعتراض کرد و برای خانم صابری، چون هم تبعه‌ی آمریکاست و هم متهم به جاسوسی برای آمریکا شده است، در این جا دو کشور وارد قضیه شده‌اند و از طرفی آقای احمدی‌نژاد هم الان به ژنو رفته و در اجلاس دوربان که راجع به تبعیض نژادی است می‌خواهند صحبت کنند و به یقین تبعیض نژادی فقط رنگ و نژاد را دربرنمی‌گیرد، بلکه تبعیض در رسیدگی قضایی هم خودش یک نوع تبعیض نژادی است، بنابراین ایشان خواسته‌اند قبل از ورود به دوربان و سوییس و شرکت در اجلاس، برای اینکه با مصاحبه‌ی خبرنگاران خارجی مواجه نشوند، گفته باشند که من در ایران چنین دستوراتی را صادر کرده‌ام.

مصاحبه‌گر: میترا شجاعی

تحریریه: بهنام باوندپور