زیباکلام: با توافق ژنو برای اولین‌بار نگاه غضب‌آلود ایران به غرب ترک برداشت
در نخستین ساعات روز ۳ آذر ۱۳۹۲ (۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) اعلام شد که نمایندگان ایران و گروه موسوم به ۱ + ۵ (اعضای دائم شورای امنیت و آلمان) بر سر ادامه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی با هم به توافق رسیدند؛ بر اساس این توافق دو طرف در ۶ ماه آینده متعهد به انجام تعهداتی می‌شوند. این توافق پس از ۴ روز جلسات فشرده در نشست "ژنو ۳" در سوئیس به دست آمد.
در همین زمینه صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران و تحلیل‌گر مسائل سیاسی در گفت‌وگو با دویچه‌وله به تاثیر این توافق بر مسائل سیاسی و اقتصادی داخل ایران پرداخته است. فشرده‌‌ی مهم‌ترین بخش‌های سخنان صادق زیباکلام را در زیر می‌خوانید:
«با توافق ژنو نگاه ۳۵ ساله جمهوری اسلامی ایران به غرب ترک برداشت»
• آن‌چه که سوم آذرماه ۱۳۹۲ در ژنو اتفاق افتاد، یک نقطه‌عطف در تاریخ جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. در هر کشوری و برای هر ملتی یک‌سری مقاطع تاریخی وجود دارند که می‌گوییم "قبل از آن تاریخ، بعد از آن تاریخ". مثلا می‌گوییم قبل از جنگ، بعد از جنگ، قبل از دوم خرداد، بعد از دوم خرداد، نثر و ادبیات قبل از مشروطه، بعد از مشروطه. باور کنید که بعدها: ۵، ۱۰، ۲۰ یا ۳۰ سال دیگر خواهند گفت "قبل از ژنو، بعد از ژنو". به توافقی که صورت گرفته است چنین اعتقادی دارم.
• اصلا جزییات این توافق مهم نیست. این‌که آن‌ها گفته‌اند چه‌کار می‌کنند و ما گفته‌ایم چه‌کار می‌کنیم، آن‌ها گفته‌اند که غنی‌سازی سه‌درصد را به رسمیت می‌شناسیم یا ما اعلام پیروزی کنیم و بگوییم که در نتیجه‌ی مقاومت ما آن‌ها مجبور شدهاند و... هیچ‌کدام این‌ها مهم نیست. مهم این است که برای اولین‌بار، بعد از ۳۵ سال، آن نگاه خصمانه، آن نگاه غیظ و غضب‌آلود به غرب و به آمریکا، ترک برداشته است و این اتفاق مهمی است که در ژنو افتاده است.
• معتقدم تمام آن نگاه و آن جهان‌بینی که جمهوری اسلامی ایران داشت، این‌که باید با استکبار مبارزه کنیم، باید با آمریکا مبارزه کنیم، باید صهیونیسم را از بین ببریم، باید اسراییل را نابود کنیم، آمریکا در حال از بین رفتن است، غرب دارد از بین می‌رود و... این زبان و این نگاه، از سوم آذر به بعد، یک نقطه‌عطف تاریخی پیدا خواهد کرد. ما از سه آذر به بعد، شاهد غروب و از بین رفتن این نگاه به غرب خواهیم بود. بنابراین، اصلا مهم نیست که جزییات این توافق دقیقا چیست. مثل این‌که قرار است با اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده که ۲۰۰ یا ۲۵۰ کیلو داریم چه بکنیم یا قرار شد فردو را چه‌کار کنیم، آن‌ها قرار شد پنج میلیارد آزاد کنند یا ۱۰ میلیارد، قرار شده قطعات هواپیما به ما بدهند یا قرار شد فعلا فقط دارو را از تحریم‌ها حذف کنند. هیچ‌کدام این‌ها مهم نیستند. مهم آن ترک است، یک گنبدی ترک برداشت.
«برای اولین‌بار غرب به‌صورت محتاطانه به ایران اعتماد کرده است»
• بعد از توافق ژنو اصول‌گرایان تندرو خواهند گفت مقاومت ما باعث پیروزی شد، مقاومت ما باعث شد که غرب عقب‌نشینی کند، مقاومت ما باعث شد که آمریکایی‌ها مجبور شوند غنی‌سازی را بپذیرند و... در حالی که اصلا دعوا بر سر غنی‌سازی نبود. اصلا دعوا بر سر این نبود که ما چه‌کار داریم می‌کنیم، غربی‌ها چه می‌گویند، غربی‌ها چه می‌خواهند و... نه، بحث بر سر بی‌اعتمادی بوده است. مشکل اساسی و بنیادی غربی‌ها با فعالیت‌های هسته‌ای ما این بود که اعتماد نداشتند که ما داریم چه‌کار می‌کنیم. آن‌چه اتفاق افتاده، این است که برای اولین بار، بعد از ۳۵ سال، غربی‌ها خیلی محتاطانه حاضر شدهاند که به ما اعتماد کنند. دولت جدید، یعنی آقای ظریف و تیم مذاکره کننده، با استادی تمام، توانستند اعتماد غربی‌ها را جلب کنند که حداقل غربی‌ها یک ریسک شش ماهه را بپذیرند. مسئله مهم این است. یعنی این‌که ما به غربی‌ها اعتماد کردیم، غربی‌ها هم به ما اعتماد کردند. این مهم است، حال این‌که روزنامه‌ی کیهان بگوید توی دهن زدیم، گرفتیم، مقاومت ما پاسخ داد و... به نظر من، طبیعی است که آن‌ها این چیزها را خواهند گفت.
«تاثیر توافق ژنو بر وضعیت سیاسی و اقتصادی داخل ایران»
• توافق ژنو در کوتاه‌مدت، در وضعیت اقتصادی ایران امید به وجود می‌آورد. خود نفس این‌که امید به وجود می‌آورد، این‌که نوری در انتهای تونل پیدا شده، خود باعث می‌شود که قیمت دلار پایین بیاید. خود این باعث می‌شود که مردم از نظر روانی مقداری آسایش و آرامش پیدا کنند.
• در زبان انگلیسی یک ضرب‌المثل است که می‌گوید: «رُم یک‌روزه ساخته نشد». قطعا اصول‌گرایان تندرو برای این که نشان بدهند ما هم‌چنان قدرت را در دست داریم، ما هم‌چنان هستیم و کسی فکر نکند اتفاق خاصی افتاده، ممکن است اگر قرار بود تعدادی از زندانیان سیاسی آزاد شوند، این تصمیم را لغو کنند، روزنامه‌های بیشتری را ببندند و آدم‌های بیشتری را دستگیر کنند.
• توافق ژنو نشان داد که مردم از خط رادیکالیسم خسته شدهاند، مردم از این تندروی خسته شدهاند، مردم خسته شدهاند از این که دائم شعار بدهند و مرگ و نابودی و نیستی دیگران را آرزو کنند و با همه‌ی دنیا سر جنگ و ستیز داشته باشند. بنابراین، در بلندمدت فضای سیاسی در داخل کشور بازتر خواهد شد. مطبوعات بیشتری ظاهر خواهند شد، سانسور از ارشاد کنار خواهد رفت، زندانیان سیاسی خیلی بیشتری، ظرف ماه‌های آینده آزاد خواهند شد و آقای مهندس موسوی، خانم زهرا رهنورد، جناب حجت‌السلام کروبی از حصر خارج خواهند شد. این‌ها آینده‌ی اجتناب‌ناپذیر ایران خواهد بود.