سازمان ملل: ازدواج کودکان در دهه اخیر کاهش چشمگیری یافته

صندوق کودکان ملل متحد روز سه‌شنبه (۶ مارس/ ۱۵ اسفند) اعلام کرد که برآورد می‌کند در پی تلاش‌های جهانی شمار ازدواج کودکان از سال ۲۰۰۸ به این سو ۲۵ میلیون مورد کاهش یافته باشد. بر این اساس، بیشترین کاهش در کشورهای منطقه جنوب آسیا دیده می‌شود.

یونیسف در عین حال هشدار می‌دهد که تا سال ۲۰۳۰ حدود ۱۵۰ میلیون دختربچه در سراسر جهان در معرض خطر ازدواج پیش از ۱۸ سالگی هستند. یکی از اهداف صندوق کودکان ملل متحد برچیدن ازدواج کودکان تا سال ۲۰۳۰ است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

در گزارش یونیسف آمده است:

شمار زنانی که در هنگام ازدواج کودک محسوب می‌شوند، در ده سال اخیر ۱۵ درصد کاهش یافته است. با وجود این، هنوز هم از هر ۵ زن یکی در سن کودکی ازدواج می‌کند.

در کشورهای جنوب آسیا گسترش آموزش به زنان و افزایش اطلاعات عمومی و همچنین افزایش سرمایه‌گذاری دولت‌ها در حوزه زنان به کاهش سهم ازدواج کودکان از ۵۰ به ۳۰ درصد منجر شده است.

حدود ۶۵۰ میلیون زن امروزی در هنگام ازدواج کودک بوده‌اند.

برآورد می‌شود که هر سال حدود ۱۲ میلیون دختربچه به عقد درآورده می‌شوند.

در مقایسه با برآوردهای سال ۲۰۰۸ شمار ازدواج دختربچه‌ها ۲۵ میلیون مورد کاهش داشته است.

امروز از هر سه ازدواج کم‌سالان یکی در کشورهای جنوب صحرای بزرگ آفریقا اتفاق می‌افتد. ۱۰ سال پیش در این منطقه از هر ۵ ازدواج یکی ازدواج دختربچه‌ها بود. در این میان کاهش چشمگیری در اتیوپی دیده می‌شود. این کشور از جمع ۵ کشور اول در فهرست بیشترین ازدواج کودکان در منطقه خود خارج شده است.

ازدواج کودکان در ایران

ازدواج کودکان در ایران نیز یکی از موضوعات بحث‌برانگیز است. مطابق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی ایران، «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح». به عبارت دیگر، ازدواج دختران در سن ۱۳ سالگی و پسران در سن ۱۵ سالگی قانونی است و حتی پیش از آن هم با "اجازه ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح" مانعی ندارد.

محمدعلی پورمختار، عضو کمیسیون حقوق و قضائی مجلس شورای اسلامی، ۱۶ آبان‌ماه سال جاری (۱۳۹۶) با اشاره به ازدواج کودکان در ایران گفته بود: «در حال حاضر ازدواج کودکان در برخی از شهرها و روستاهای کشور به صورت غیررسمی به دلیل فرهنگی که در آن مناطق وجود دارد، انجام می شود. بلوغ در شرع برای دختران ۹ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین شده و در قانون ۱۳ سال را برای ازدواج تعیین کرده است اما بعضا به همان ۹ سال استناد می‌کنند. در قانون هم مواردی به صورت استثنا وجود دارد به طوری که اگر دختر بین ۹ تا ۱۳ سال از لحاظ روحی آمادگی ازدواج داشته باشد با اجازه دادگاه امکان پذیر است».

در ایران تشخیص "آمادگی روحی" دختربچه‌های بین ۹ تا ۱۳ سال برای ازدواج به دادگاه سپرده شده است. این در حالی است که مشاور بخش جنسیت اصلی یونیسف می‌گوید: «اجبار به ازدواج پیامدهای منفی فوری و درازمدتی برای دختربچه‌ها دارد. در چنین شرایطی احتمال به‌پایان رساندن مدرسه کاهش و در مقابل احتمال بدرفتاری همسر یا عوارض زمان بارداری افزایش می‌یابد. همچنین عواقب اجتماعی شدیدی این کودکان را تهدید می‌کند و خطر بروز فقر در نسل‌ها بالا می‌رود».

خانم آنجو مالهوترا با اشاره به گزارش اخیر یونیسف درباره ازدواج دختران خردسال می‌افزاید: «قصد داریم به صورت جمعی تلاش مضاعف کنیم تا با این اقدام مخرب، کودکی میلیون‌ها دختربچه به تاراج نرود».

تغییر سن ازدواج دختربچه‌ها در گرو "موافقت فقها"

طیبه سیاوشی شاه‌عنایتی، نایب‌رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی سال گذشته اذعان کرده بود که ازدواج کودکان یکی از عوامل تشدید آسیب‌های اجتماعی است، اما در عین حال تدوین طرح اصلاح سن ازدواج دختران را بسته به "موافقت فقها" دانسته بود. خانم سیاوشی شاه‌عنایتی دی‌ماه ۱۳۹۵ گفته بود که نمایندگان موافق طرح اصلاح قانون سن ازدواج دختران، سن ۱۶ و ۱۸ سال را برای ازدواج دختران مناسب دانسته بودند.

خانم شاه‌عنایتی پنجم اسفندماه امسال – یک سال پس از اظهارات یادشده – از مخالفت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با طرح افزایش سن ازدواج خبر داد و افزود: «به دنبال این هستیم که بتوانیم حداقل سن ازدواج را به ۱۵ سال برسانیم و ازدواج افراد زیر ۱۳ سال را به طور کامل ممنوع کنیم». او ۱۰ روز پیش وعده داد که این طرح "تا هفته آینده" در صحن علنی مجلس اعلام وصول شود.

مدت‌هاست که نهادهای مدنی و فعالان حقوق کودکان بر لزوم ایجاد بسترهای قانونی حمایت از کودکان تأکید می‌کنند. از جمله لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان از ۸ سال پیش در مجلس مسکوت مانده است.