سرنوشت کلان‌شهرها؛ یأس‌ها و امیدها

برمبنای تخمین‌های سازمان ملل متحد جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ میلادی به ۹ میلیارد نفر می‌رسد و دو-سوم این جمعیت در شهرها زندگی خواهند کرد. به این ترتیب شهرها برای برطرف کردن نیاز اهالی خود به زیرساخت‌ها و خدمات فراوانی نیاز دارند. مسکن ارزانِ کافی، آب، بهداشت، اشتغال، آموزش، امکانات بهداشتی و حمل و نقل از جمله نیازهای آینده شهرنشینان خواهد بود.

گسترش سریع شهرنشینی در برخی از کلان‌شهرها، منجر به افزایش محله‌های فقیرنشین می‌شود. یکی از نمونه‌ها کایلیتشا در کیپ غربی در آفریقای جنوبی است. میلیون‌ها نفر در آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی در محله‌های فقیرنشین شهرها زندگی می‌کنند؛ محله‌هایی که در آنها مردم به آب آشامیدنی، بهداشت و کار دسترسی ندارند.

البته شهرنشینی با خود فرصت‌های مناسبی نیز می‌آورد. مقامات شهر سانتا مونیکا در نزدیکی لس‌آنجلس، برای جبران کمبود مسکن کارگرانی که دستمزدهای پایینی دارند، آپارتمان‌های ارزان قیمتی در نزدیکی مرکز شهر ساخته‌اند. این آپارتمان‌ها سازگار با محیط زیست هستند و از انرژی خورشیدی استفاده می‌کنند.

شهرها به خاطر تامین آب آشامیدنی به طور سنتی به رودخانه‌ها یا منابع آب‌های زیر زمینی نزدیک هستند. اما تامین طولانی مدت جمعیت رو به رشد شهری با آب آشامیدنی یکی از مهم‌ترین چالش‌های بزرگ شهرها در آینده است. بسیاری از شهرهای بزرگ هند با کمبود آب آشامیدنی روبرو هستند. این شهر‌ها مجبورند آب آشامیدنی را از مناطق دیگر وارد کنند.

شهرنشینی به ویژه در کشورهای در حال توسعه به منابع محدود شهرها فشار فراوانی وارد می‌کند. در چنین شرایطی تغذیه سالم برای قشرهای فقیر این کشورها بسیار پرهزینه است. در کامپالا، پایتخت اوگاندا دولت با حمایت از پروژه‌های کشاورزی شهری، زمینی کوچک در اختیار شهروندان قرار می‌دهد و آنها می‌توانند باقی مانده مواد غذایی به دست آورده خود را بفروشند.

سیستم کارای حمل‌و‌نقل شهری برای رفتن به مدرسه یا محل کار بسیار ضروری است. جمعیت رو به رشد شهرها به ناچار ترافیک و استرس بیشتری برای ساکنان به ارمغان می‌آورد. کپنهاگ دارای چنان شبکه خطوط دوچرخه‌ مجهزی است که ساکنان شهری تشویق می‌شوند برای رسیدن به مقصد به جای خودرو از دوچرخه استفاده کنند.

بوگوتا، پایتخت کلمبیا می‌کوشد از سال ۲۰۰۰ میلادی برای مقابله با مشکل ترافیک از اتوبوس‌های ترانس‌میلنیو، که یک سیستم حمل‌و‌نقل سریع است، استفاده کند. این اتوبوس‌ها به رغم انتقاد از ازدحام بیش از حد مسافر در آنها، هر روز بیش از دومیلیون نفر را جا‌به‌جا می‌کنند. شهر بوگوتا در نظر دارد در قدم بعدی اتوبوس‌های هیبریدی و برقی را جایگزین ترانس‌میلنیو کند.

برخورد با مشکل زباله یکی دیگر از وظایف اصلی در یک کلان‌شهر است. در سوئد با سوزاندن زباله انرژی به دست می‌آید. در این کشور تنها یک درصد زباله‌ها در گورستان زباله دفن می‌شود. شهر سان فرانسیسکو به شدت مخالف استفاده از کیسه‌های پلاستیکی شده است. مقامات این شهر در نظر دارند تا سال ۲۰۲۰ تولید زباله را در این شهر را به صفر برسانند.

شهرها منبع اصلی آلودگی هوا هستند. بسیاری از شهرها در اثر آلودگی هوا در حال خفه شدن هستند. مکزیکوسیتی، پایتخت مکزیک برای آلودگی هوایش در جهان مشهور است. اوایل سال جاری میلادی (۲۰۱۶) آلودگی هوا در این شهر چنان افزایشی یافت که مقامات دولتی تردد اتومبیل‌ها را در خیابان‌های شهر ممنوع کردند و خواستار آن شدند که ساکنان در خانه‌های خود بمانند.

در اوایل سال جاری در شهر مکزیکوسیتی جنبش " امروز رانندگی نکن" از ساکنان این شهر خواست در یک روز هفته از اتومبیل خود استفاده نکنند. از جمله اقدامات دیگری که برای بهبود هوای شهر انجام شده احیای جنگل‌ها و سبز کردن خیابان‌های شهر است. یکی از تازه ترین اقدامات کشیدن دیواری به دور یک بیمارستان این شهر است که در آن از کاشی‌هایی استفاده شده که دود را جذب می‌کنند.

۷۰ درصد گازهای گلخانه‌ای در شهرها ایجاد می‌شود. شهرهای کپنهاگ، ونکوور، مالمو و بسیاری شهرهای دیگر پیشگامان کاهش گازهای گلخانه‌ای شده‌اند. شهر فرایبورگ آلمان نیز اقدامات فراوانی جهت کاهش گازهای گلخانه‌ای کرده است. این شهر سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی را به شدت افزایش داده است.

فضای سبز برای شهرها حیاتی است. فضای سبز امکانات کافی برای اوقات فراغت و فعالیت‌های تفریحی بوجود می‌آورد و دمای هوا را کاهش می‌دهد. نیمی از شهر سنگاپور با وجود تراکم جمعیت بالا، فضای سبز است. این شهر سبزترین شهر آسیایی لقب گرفته است. اما سرسبزی همیشه طبیعی نیست. درختان فولادی این شهر کارشان جمع‌آوری آب و تولید انرژی خورشیدی است.