سفر "متفاوت" وزیر خارجه جمهوری اسلامی به پاکستان
۱۳۹۹ آبان ۲۰, سه‌شنبه
وزیر خارجه ایران روز سه‌شنبه دهم نوامبر (۲۰ ابان) وارد اسلام‌آباد شد و قرار است با همتای پاکستانی خود، نخست‌وزیر و فرمانده ارتش این کشور دیدار و گفت‌وگو کند.
خبرگزاری دولتی ایرنا روز گذشته در گزارش مفصلی این سفر را "متفاوت" ارزیابی کرده و می‌نویسد به دلیل شرایط کنونی منطقه‌ای و بین‌المللی، این سفر نسبت به سفرهای متعدد ظریف به اسلام‌آباد "اهمیتی مضاعف" دارد.
ظریف به عنوان وزیر خارجه دولت‌های یازدهم و دوازدهم تا کنون حدود ده بار به پاکستان سفر کرده است. بنابر گزارش‌ها او در راس یک هیئت سیاسی و اقتصادی عازم این سفر شد.
وزیر خارجه ایران روز گذشته در یک پیام توئیتری نوشت: «گفت‌وگوهای سطح بالا در موضوعات دوجانبه و چندجانبه با برادرانم وزیر امور خارجه، شاه محمود قریشی، فرمانده ارتش ژنرال باجوا و نخست‌وزیر عمران خان، فردا در پاکستان انجام خواهد شد.»
"روابط راهبردی" با مبادلات تجاری ناچیز؟
به‌رغم سفرهای مکرر ظریف به پاکستان، وجود بیش از یک هزار کیلومتر مرز مشترک و "روابط راهبردی، فراتر از همسایگی" خواندن مناسبات تهران و اسلام‌آباد توسط خبرگزاری دولت، حجم مبادلات تجاری بین دو کشور حدود سالی یک و نیم میلیارد دلار بیشتر نیست.
این رقم در مقایسه با میران مبادلات تجاری ایران با همسایگان دیگری نظیر عراق، امارات متحده عربی، افغانستان و ترکیه بسیار ناچیز است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در حدود دو سال گذشته به دلیل تحریم‌های آمریکا و همه‌گیری کرونا از اسفند پارسال، مبادلات تجاری ایران با دیگر کشورها به شدت کاهش یافته است. آمار تجارت خارجی در ۱۲ ماه منتهی به اسفند ۹۷ نشان می‌دهد روابط تجاری تهران و اسلام‌آباد در آن زمان هم قابل مقایسه با همسایگان نام‌برده نبوده است.
در سال ۹۷ صادرات جمهوری اسلامی به امارات اندکی کمتر از ۹ میلیارد دلار و به عراق نزدیک به شش میلیارد دلار بود. در آن سال صادرات ایران به افغانستان بیش از ۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار و به پاکستان فقط یک میلیارد و ۲۴۷ میلیون دلار بوده است. این در حالی است که پاکستان بیش از ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت دارد که نزدیک به هشت برابر جمعیت افغانستان می‌شود.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، رضا رحمانی، وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت فروردین سال گذشته با اشاره به امضای سند همکاری‌های اقتصادی میان ایران و پاکستان ابراز امیدواری کرده بود که تا سال ۲۰۲۱ میلادی حجم مبادلات تجاری دو کشور به پنج میلیارد دلار برسد. این پیش‌بینی تا کنون تحقق نیافته است.
ظریف روز دوشنبه در یک پیام توئیتری دیگر به مناسبت زادروز تولد اقبال لاهوری، این شاعر پارسی‌گوی پاکستانی را "افتخار جهان اسلام و شاعر و اندیشمندی بین‌المللی" خواند و نوشت: «دغدغه‌ای که او در خصوص اتحاد بین مسلمین داشت در حال حاضر یکی از معضلاتی است که جهان اسلام با آن روبروست.»
میانجیگری احتمالی میان ایران و عربستان
یکی از این معضلات تنش میان جمهوری اسلامی و اغلب کشورهای عربی، به خصوص عربستان سعودی و متحدان آن است.
نخست‌وزیر پاکستان در یک سال گذشته بارها برای میانجیگری میان تهران و ریاض اعلام آمادگی کرده و در این مسیر تلاش‌های مشخصی هم کرده است. با این همه عمران خان به تازگی ابراز تاسف کرد که تلاش‌هایش تاکنون به نتیجه دلخواه نرسیده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
بر این اساس این احتمال منتفی نیست که روابط ایران و عربستان یکی از محورهای رایزنی‌های ظریف با عمران خان باشد. خبرگزاری ایرنا این احتمال را تائید کرده و می‌نویسد: «پیش‌بینی می‌شود با رفتن ترامپ چه بسا ریاض در رویکردهای خود نسبت به منطقه و ایران تجدید‌نظری داشته باشد.»
تحکیم روابط آمریکا و عربستان و افزایش صادرات تسلیحات به ریاض یکی از سیاست‌هایی بود که با ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در دستور کار قرار گرفت و تا این روزها که جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شده ادامه داشته است.
خبرگزاری دولت می‌گوید به توجه به "پایان یک دولت یک‌جانبه‌گرا و معتاد به تحریم در واشنگتن" و ویژگی‌های روابط پاکستان و آمریکا، سفر ظریف به اسلام‌آباد می‌تواند "تا حدودی سفری متفاوت" از دیدارهای قبلی او از پاکستان باشد.
پایگاه رسانه‌ای دولت درباره این "تفاوت" و نقش احتمالی پاکستان در مناسبات ایران و آمریکا توضیح بیشتری نداده است. از میان کشورهای منطقه تا کنون پادشاهی عمان بیشترین سهم در میانجیگری میان ایران و آمریکا را داشته و گفت‌وگوهای غیررسمی بین دو کشور پیش از آغاز مذاکرات هسته‌ای نیز در مسقط انجام شد.