سفر ناگهانی اردوغان به تهران؛ تغییر موضع جمهوری اسلامی؟
۱۳۸۹ اردیبهشت ۲۶, یکشنبه
غرب حضور لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهور برزیل، را آخرین امید برای حل دیپلماتیک مناقشه‌ی هسته‌ای ایران و چشم‌پوشی از تحریم‌های شدیدتر علیه تهران می‌داند. قرار بر این بود که رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه، نیز لولا داسیلوا را همراهی کند.
رئیس جمهور برزیل در حال حاضر و در چارچوب چهاردهمین اجلاس سران گروه ۱۵، در تهران به سر می‌برد. او در حاشیه‌ی این سفر و در روز یکشنبه (۱۶ مه / ۲۶ اردیبهشت) با محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، و علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، دیدار کرده است.
نخست وزیر ترکیه اما روز جمعه (۱۴ مه) سفرش به ایران را لغو کرد و علت آن را نیز عدم تحرک ایران برای حل مناقشه‌ی اتمی عنوان کرد. او در این مورد گفت، ترکیه قصد داشته به طور جدی در روند حل مشکلات اتمی ایران همکاری کند و در نزدیک‌سازی دیدگاه‌های ایران و اتحادیه اروپا بکوشد، اما ایران با پیشنهادهای ترکیه مبنی بر مبادله اورانیوم غنی‌شده با غلظت پایین، با سوخت اتمی مورد نیاز ۲۰ درصدی برای رآکتور تحقیقاتی تهران در کشور ترکیه، موافقت نکرده است.
بدین ترتیب به‌جای اردوغان، احمد داود اغلو، وزیر خارجه‌ی ترکیه، راهی تهران شد و روز یکشنبه (۱۶ مه / ۲۶ اردیبهشت) با همتای ایرانی خود، منوچهر متکی، دیدار و گفت‌وگو کرد. خبرگزاری‌ها همچنین از نشست سه‌جانبه‌ی او با احمدی‌نژاد و لولا داسیلوا خبر دادند، بدون اینکه به محتوای گفت‌وگوها یا نتیجه‌ی تلاش‌های برزیل اشاره‌ای کنند.
رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، روز شنبه (۱۵ مه) در واکنش به لغو سفر نخست‌وزیر ترکیه به ایران گفته بود: «قرار قطعی و توافق رسمی برای سفر اردوغان به تهران نداشتیم. اعلام شده بود اگر شرایط خوبی فراهم شود و وی هم به تهران سفر کند، مناسبت خوبی خواهد بود. برنامه‌ی سفر اردوغان با برنامه‌هایی که ما داشتیم از آنجا که از نظر زمانی سازگاری نداشت، هیچ قرار رسمی نگذاشته بودیم.» سخنگوی وزارت خارجه‌ی ایران همچنین تأکید کرده بود که «چنین سفری در طول یکی دو روز آینده نیز در دستور کار نیست.»
وی همچنین در مورد مذاکرات هسته‌ای گفته بود: «ارتباط و رایزنی برقرار است و این ارتباط و رایزنی فقط با حضور فیزیکی انجام نمی‌شود.»
اما خبرگزاری‌ها عصر یکشنبه از تصمیم ناگهانی اردوغان برای مسافرت به تهران خبر دادند. به گزارش خبرگزاری ترک‌زبان "آنادولو"، اردوغان سفر روز دوشنبه‌ی خود به آذربایجان را نیز به زمان دیگری موکول کرد. خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا، شامگاه یکشنبه به نقل از اردوغان در منابع خبری ترکیه نوشت: «پیشتر گفته بودم که اگر قرار باشد مبادله سوخت اتمی در ترکیه صورت بگیرد، ما نیز سفری به تهران خواهیم داشت. با مقامات عالی‌رتبه ایران پیشتر گفت‌وگوهایی داشتیم و در این سفر فرصتی برای آغاز روند مبادله سوخت پیدا خواهد شد.»
با وجود اینکه هیچ خبری از نتیجه‌ی مذاکرات تهران منتشر نشده، تصمیم ناگهانی نخست‌وزیر ترکیه برای سفر به ایران و اظهار نظر یادشده‌ی او می‌تواند به این معنی باشد که تهران مبادله‌ی سوخت در ترکیه را پذیرفته است. برزیل و ترکیه از اعضاى غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل، با برقراری تحریم‌های جدید علیه ایران مخالف‌اند و سعی می‌کنند برای حل مناقشه اتمی ایران راه حلی دیپلماتیک بیابند.