سفر وزیر دفاع ایران به روسیه

وزیر دفاع ایران، مصطفی محمد نجار، روز سه‌شنبه، ۲۸ بهمن، بنا به دعوت آناتولی سردوکوف، وزیر دفاع روسیه به این کشور سفر کرد. به نوشته‌ی رسانه‌های روسیه، گفت‌وگو با مقام‌های روسیه و دیدار از برخی از مراکز و موسسات صنایع نظامی این کشور محورهای اصلی سفر محمدنجار را تشکیل می‌دهند. دفتر مطبوعاتی وزارت دفاع ایران هدف اصلی سفر محمد نجار را توسعه روابط دوجانبه و اجرای برخی از قراردادهای فنی-نظامی میان دو کشور خوانده است. نجار در آستانه‌ی سفر به مسکو گفت که ایران درصدد تحکیم همکاری های فنی و نظامی با روسیه است.

مناسباتی ۲۰ ساله در عرصه‌ی نظامی

دستکم از سال‌های اوایل دهه‌ی گذشته مناسبات ایران و روسیه به عرصه‌ی نظامی نیز گسترش یافته است. خرید جنگنده‌های میگ ۲۹، سه زیردریایی و شماری دیگر از اقلام تسلیحاتی از روسیه نشانه‌ی روشن این روند بوده‌اند. سال ۱۹۹۵ دولت وقت مسکو حاضر شد در قبال دریافت کمک از آمریکا به عنوان خسارت برای اسقاط‌کردن بخشی از تأسیسات اتمی خود از معامله‌ی تسلیحاتی با ایران خودداری کند. اما از سال ۲۰۰۰ این توافق دوباره به حال تعلیق درآمد. روسیه سال ۲۰۰۶ و در گرماگرم مناقشه بر سر برنامه‌ی هسته‌ای ایران ۲۹ موشک ضدهوایی تور-ام. یک (Tor-M1 و Tor-M1T) در اختیار ایران قراداد. مبلغ این معامله ۷۰۰ میلیون دلار برآورد شده است.

اس ۳۰۰ موضوع مذاکره و مناقشه

در دی‌ماه گذشته وزیر دفاع ایران اعلام کرد که کشورش نوع پیشرفته‌تر تور- ام یک، یعنی موشک‌های اس ـ ۳۰۰ (S-300-PMU1) از روسیه دریافت خواهد کرد. اما روسیه این خبر را تأیید نکرد. این موشک‌ها بردی معادل ۲۰۰ کیلومتر دارند، تا ۲۷ کیلومتر پرواز عمودی انجام می‌دهند و می‌توانند در آن واحد تا ۱۰۰ هواپیما یا موشک را شناسایی کنند و به ۱۲ مورد از آنها حمله کنند. به عقیده‌ی کارشناسان، دسترسی ایران به چنین موشک‌هایی توازن قوا در منطقه‌ی خلیج فارس را به نحو محسوسی به سود ایران تغییر خواهد داد.

کارتی برای بازی روسیه

به ویژه اسرائیل و آمریکا از سرگرفتن چنین معامله‌ای نگرانند. رهبری اسرائیل تا کنون همه‌ی تلاش خود را به عمل آورده تا مسکو را از انجام معامله‌ی احتمالی در زمینه‌ی صدور اس ـ ۳۰۰ به ایران بازدارد. اهود المرت، نخست‌وزیر اسرائیل در سفر ماه اکتبر خود به روسیه، برای آن که مسکو را در این راستا تشویق کند، حتی از آمادگی کشورش برای تجدیدنظر در قراردادهای نظامی با گرجستان خبر داد. گرجستان که در جنوب روسیه واقع است، به دلیل حمایت روسیه از دو منطقه‌ی جدایی‌خواه این کشور با آن اختلاف دارد. ماه اوت گذشته جنگی چند روزه میان دو کشور درگرفت.

با این همه به نظرمی‌رسد که موضوع خرید موشک‌های اس ـ ۳۰۰ کماکان در دستور مذاکرات محمدنجار باشد. این در حالی است که روسیه چند روز پیش اعلام کرد که حتی اتمام نیروگاه بوشهر را نیز به تعویق می‌اندازد. ظاهراَ این اقدام واکنش مثبتی است به تمایل احتمالی دولت باراک اوباما به تجدیدنظر در زمینه‌ی ایجاد طرح سپر دفاع ضدموشکی در لهستان و جمهوری چک. روسیه این طرح را بر هم زننده‌ی توازن قوا در اروپا و به ضرر امنیت خود تلقی می‌کند و خواهان چشم‌پوشی واشنگتن از عملی‌کردن آن بوده است.

فروش تسلیحات به کشورهایی همچون ایران، سوریه و ونزوئلا از سوی روسیه، صرفنظراز جنبه‌ی اقتصادی آن اهرم فشاری بر غرب و به ویژه آمریکا نیز هست تا آنها را در مسائل مورد اختلافی همچون ایجاد سپر دفاع موشکی یا در زمینه‌ی گسترش ناتو به گرجستان و اوکراین به سازش سوق دهد.

میزان درآمدهای روسیه از فروش تسلیحات در سال ۲۰۰۸ بر ۸ میلیارد دلار بالغ شده است.