سهراب شهید ثالث، چخوف سینما به روایت تصاویری اختصاصی

موزه تاریخ آلمان در شهر برلین هم‌اکنون میزبان نمایشگاهی است که پیشتر در شهر بن به همت "خانه تاریخ آلمان" برگزار شده بود؛ نمایشگاهی که به موضوع مهاجرت و مهاجران در این کشور اختصاص دارد. این نمایشگاه برنامه‌هایی جانبی را نیز در بر می‌گیرد که یکی از آنها نمایش مجموعه فیلم‌هایی از سهراب شهید ثالث، فیلمساز برجسته ایرانی است. او اکثر آثار خود را در آلمان ساخت. (عکس اختصاصی از آرشیو شهید ثالث saless.de)

در مجموع ۱۴ فیلم از سهراب شهید ثالث در نوبت‌های مختلف در روزهای ۳۱ ماه مه تا ۳۰ ژوئن اکران خواهند شد. این فیلم‌ها عبارتند از: "یک اتفاق ساده"، "طبیعت بی‌جان"، "در غربت"، "اوتوپیا"، "تعطیلات طولانی لوته آیسنر"، "آخرین تابستان گرابه"، "آنتون چخوف؛ یک زندگی"، "نظم"، "زمان بلوغ"، "درخت بید"، "هانس، نوجوانی از آلمان"، "گیرنده: ناشناس" و "فرزندخوانده‌ی ویرانگر". نمایی از "طبیعت بی‌جان".

شهید ثالث تحصیلات خود را در اروپا به پایان رساند و پس از ساختن فیلم‌های "یک اتفاق ساده" و "طبیعت بی‌جان" در سال ۱۹۷۴ به آلمان مهاجرت کرد و فعالیت‌های سینمایی خود را در این کشور پی گرفت. نمایی از فیلم "طبیعت بی‌جان" (محصول ۱۹۷۴).

فیلم "یک اتفاق ساده" (تصویر) نیز مانند "طبیعت بی‌جان" از فیلم‌هایی است که در چارچوب برنامه "مروری بر آثار سهراب شهید ثالث" در برلین به نمایش درمی‌آید. این فیلم داستان دانش‌آموزی را روایت می‌کند که به درس و تذکر‌های معلم توجهی ندارد. " یک اتفاق ساده" (محصول ۱۹۷۳) جایزه منتقدان بین‌المللی جشنواره جهانی فیلم تهران را به دست آورد.

فیلم "در غربت" که پرویز صیاد در آن نقش‌آفرینی کرده، از معدود آثار شهید ثالث است که به طور محوری و مستقیم به مسئله مهاجران می‌پردازد. این فیلم در سال ۱۹۷۵ در جشنواره بین‌المللی فیلم برلین مورد تحسین قرار گرفت و جایزه منتقدان بین‌المللی برلیناله را از آن خود کرد. تصویر: سهراب شهید ثالث در حین فیلمبرداری "در غربت". (عکس اختصاصی از آرشیو شهید ثالث saless.de)

نمایی از فیلم "در غربت". (عکس اختصاصی از آرشیو شهید ثالث saless.de).

سهراب شهید ثالث (دوم از چپ)، پرویز صیاد (چهارم از چپ) و دیگر عوامل فیلم "در غربت" در کنفرانس مطبوعاتی معرفی فیلم. (عکس اختصاصی از آرشیو شهید ثالث saless.de)

شهید ثالث خود را شاگرد آنتون چخوف، نویسنده معروف روس می‌دانست و نه تنها از دید و سبک او تأثیر گرفته بود، بلکه با سینمای خود تلاش می‌کرد چخوف را به گروه بزرگتری از هنردوستان نزدیک کند. شهید ثالث همیشه به دنبال فرصتی بود تا در کاری مستقل بر زندگی و فعالیت ادبی چخوف نوری تازه بیفکند. (عکس اختصاصی از آرشیو شهید ثالث saless.de)

این آرزوی سهراب شهید ثالث سرانجام در سال ۱۹۸۱ تحقق یافت و او موفق شد با سرمایه‌ی چند شبکه تلویزیونی آلمانی فیلم مستند بلندی بسازد به نام "چخوف، یک زندگی". این فیلم نیز در چارچوب "مروری بر آثار سهراب شهید ثالث" در برلین در چند نوبت نمایش داده می‌شود. تصویری نادر از سهراب شهید ثالث در کنار بزرگ علوی، نویسنده معروف ایرانی. (عکس اختصاصی از آرشیو شهید ثالث saless.de)

فیلم "نظم" نیز که در سال ۱۹۸۰ ساخته شد، از فیلم‌های موفق سهراب شهید ثالث محسوب می‌شود. این فیلم در جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو مورد ستایش قرار گرفت و جایزه "هوگوی نقره‌ای" را دریافت کرد. تصویر: نمایی از فیلم "نظم".

شهید ثالث در سال ۱۹۸۴ فیلم "درخت بید" را بر اساس داستان کوتاهی از آنتون چخوف کارگردانی کرد. این فیلم سینمایی ۹۲ دقیقه‌ای برای نمایش در تلویزیون تهیه شد. این فیلم با روایت داستانی ساده و انسانی دید اخلاقی چخوف را به بهترین وجهی بازتاب می‌دهد. سینمای شهید ثالث تا کنون مورد توجه پژوهشگران و منتقدان نیز قرار گرفته است. یکی از بررسی‌ها با همکاری محمد حقیقت و انتستیو گوته منتشر شده است.

محمد حقیقت، کارشناس فیلم (راست در تصویر، در کنار سهراب شهید ثالث) از جمله منتقدانی است که از نزدیک با سهراب شهید ثالث آشنایی و رابطه داشته است. او شهید ثالث را سینماگری می‌خواند که جهان را خانه خود می‌داند. (عکس اختصاصی از محمد حقیقت)

فیلم "فرزندخوانده‌ی ویرانگر" (محصول ۱۹۸۵) از آخرین ساخته‌های سهراب شهید ثالث است. نمایی از فیلم "فرزندخوانده‌ی ویرانگر".

عکسی از سهراب شهید ثالث در پشت صحنه این فیلم (عکس اختصاصی از محمد حقیقت).

عکسی دیگر از سهراب شهید ثالث در هنگام فیلمبرداری "فرزندخوانده‌ی ویرانگر" (عکس اختصاصی از محمد حقیقت).

تصویری نادر از سهراب شهید ثالث در هنگام استراحت در حین یکی از فیلمبرداری‌ها. (عکس اختصاصی از آرشیو شهید ثالث saless.de)