«لغو تحریم خودروسازی و پتروشیمی؛ کار بزرگی که اروپا کرد»

با انتشار جزئیات اجرای اولین گام از توافقنامه ژنو، مشخص شد که بر اساس این سند، تنها ایران نیست که ملزم به انجام یک سری اقدامات است بلکه طرف غربی نیز باید تعهداتی را عملی کند. از جمله این تعهدات، عدم وضع تحریم‌های جدید است.

در مورد تحریم‌هایی که تا کنون علیه ایران وضع شده، در سند منتشر شده تنها به تعلیق تحریم فلزات گرانبها، پتروشیمی، خودروسازی و بخشی از تحریم‌ها علیه هواپیمایی جمهوری اسلامی اشاره شده است. عباس عراقچی سرپرست تیم مذاکره‌کننده اتمی ایران اما تصریح کرده که "همه تحریم‌های ذکرشده در توافقنامه ژنو" از ۳۰ دی ماه تعلیق می‌شود.

مهرداد عمادی مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا به دویچه‌وله می‌گوید سخنان عراقچی تا حدی درست است اما نه در یک مرحله بلکه قرار است تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران در چندین مرحله گام به گام برداشته شوند.

آقای عمادی بر این نکته تاکید می‌کند که تعلیق تحریم‌های مربوط به صنایع پتروشیمی و خودروسازی توافق کمی نیست و گام اول برای برداشتن بقیه تحریم‌هاست. به نظر وی رفع تحریم از این دو بخش می‌تواند بر سایر بخش‌های اقتصادی ایران تاثیر بگذارد. او می‌گوید: «وقتی می‌گوییم خودروسازی یا پتروشیمی، رفع تحریم‌ها فقط بر این بخش اثر نمی‌گذارد و شامل خیلی از دادوستدهای مالی می‌شود که خودروسازی از نظر سرمایه‌گذاری مشترک و سرمایه‌گذاری خارجی خواستار بازشدن فضا و امکانات بیشتر در آن‌ها بود. درست است که مسئله‌ی فلزات بهادار و خودروسازی و پتروشیمی به صورت مستقیم در اینجا آمده است، اما چتری که این‌ها را شامل می‌شود، چتر بزرگتری است و فراتر از این دو بخش می‌رود».

مهرداد عمادی همچنین تصریح می‌کند که در طی مذاکرات، وارد کردن بخش خودروسازی به مفاد توافق اصلا آسان نبوده و قبلا هربار صحبت از رفع تحریم از این صنعت می‌شد، کشورهای غربی مخالفت می‌کردند. وی اما می‌گوید به نظر او در این مرحله کشورهای پنج به علاوه یک از خود حسن نیت نشان داده و با گنجاندن این ماده موافقت کردند.

عمادی همچنین تصریح می‌کند که تیم ایران هم در این مذاکرات بسیار سازنده وارد شده و خوب همکاری کرده است.

آیا تحریم خرید نفت هنوز باقی است؟

در جزئیات اجرای گام نخست توافقنامه ژنو اشاره مستقیمی به رفع تحریم خرید نفت ایران نشده اما تصریح شده که مشتریان نفتی ایران از روز ۳۰ دی ماه (۲۰ ژانویه) ملزم به کاهش گام به گام خرید نیستند.

مهرداد عمادی در توضیح این بند از توافقنامه چنین می‌گوید: «واقعیت این است که این هم گام اول برداشته شدن تحریم در مورد خرید نفت است. منتهی به‌خاطر اینکه الان بیش از نیمی از اعضای کنگره آمریکا به اضافه پنج نفر از اعضای راست حزب جمهوری‌خواه، خواهان نه تنها ادامه‌ی تحریم‌ها بلکه بیشتر شدن تحریم‌های نفتی علیه ایران هستند، اگر مذاکره‌کنندگان می‌خواستند رفع این تحریم را مستقیم در توافقنامه بگذارند، هزینه‌ بسیار سنگینی برای اوباما و تیمش داشت. این جمله در حقیقت دارد غیرمستقیم می‌گوید که شما می‌توانید به خریدتان ادامه دهید و وقتی می‌گوید ملزم به کاهش بیشتر نیستید یعنی در حقیقت در باز شده برای افزایش خرید. منتهی همان طور که گفتم با گذاشتن مستقیم آن، دارودسته‌ی تندخو در واشنگتن و گروهی دیگر باز بالا و پایین می‌پریدند که شما دارید خیلی امتیاز به ایران می‌دهید».

مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا همچنین تصریح می‌کند که این جمله به معنای رفع تحریم از خریداران دسته دوم نفت ایران هم هست به این معنا که مثلا روسیه که روزانه نیم میلیون بشکه نفت از ایران می‌خرد از این پس می‌تواند این نفت را در بازارهای جهانی به خریداران دیگر بفروشد ودر حقیقت تبدیل به واسطه‌ای برای فروش نفت ایران شود در حالی که قبلا این امکان وجود نداشت.

علامت سؤال‌های پررنگ درباره تحریم‌های بانکی

در جزئیات اجرای توافقنامه ژنو، به رفع تحریم‌های بانکی ایران نیز اشاره نشده و تنها تصریح شده که ایران اجازه برداشت ۲ / ۴ میلیارد دلار از درآمد نفتی بلوکه‌شده خود را خواهد داشت.

مهرداد عمادی می‌گوید در مورد مسائل بانکی هنوز علامت سؤال‌های پررنگی در مورد "رفتارهای پولشویی" بعضی نهادها و شرکت‌ها در ایران وجود دارد. او تصریح می‌کند که به همین دلیل حتی برداشته شدن کامل تحریم‌ها به معنای آن نیست که این شرکت‌ها می‌توانند به رفتار سابق خود ادامه دهند چرا که اتحادیه اروپا نسبت به پولشویی در ایران بسیار حساس است.

بیشتر بخوانید: صفحه ویژه پرونده اتمی ایران

عمادی اما ابراز امیدواری می‌کند که اگر ایران در همین مسیری که آغاز شده گام بردارد و با شفافیت در مذاکرات شرکت کند، این حساسیت در ماه‌های آتی بسیار کمتر خواهد شد.

اگر ایران همکاری نکند...

کنگره آمریکا خیز خود را برای اعمال تحریم‌های جدید و سخت‌تر علیه ایران در صورت اجرا نکردن تعهدات جمهوری اسلامی برداشته است. باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا نیز اعلام کرده که در صورتی که ایران به تعهداتش عمل نکند، تحریم‌ها افزایش خواهد یافت. موضع اروپا در صورت بروز این حالت چه خواهد بود؟

مهرداد عمادی با تاکید بر این نکته که اتحادیه اروپا یک کشور با یک نظر واحد نیست می‌گوید: «در مورد فرانسه و آلمان و بریتانیا من می‌توانم بگویم که آنجا هنوز لابی غیرمطمئن به ایران قوی است و می‌خواهد ابزارهای فشار بر ایران در کار باشد. این گروه منتظر هستند که یک کاستی یا ناشفافی در رفتارهای ایران ببینند تا باز ما را به طرف تحریم‌های بیشتر علیه ایران ببرند. البته افق روشن است، ولی در این افق روشن هنوز تکه‌های بزرگ ابرهای تاریک هستند که با مدیریت مثبت در ایران این ابرها می‌توانند به کنار زده شوند».