مراکز هفت استان ایران در صدر بحران کم‌آبی
۱۳۹۵ بهمن ۹, شنبه
به گفته‌ی ستار محمودی، قائم مقام وزیر نیرو هفت شهر کرمان، زاهدان، بندرعباس، مشهد، یزد، اصفهان و بوشهر در صدر شهرهای در معرض بحران آب در سال آینده هستند.
او روز شنبه، نهم بهمن ماه به خبرگزاری دولتی ایرنا گفته که علاوه بر مرکز هفت استان یاد شده، شهرها و مناطق کوچک‌تری نیز در این فهرست قرار دارند.
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور حدود ۴ هفته پیش، تامین آب شرب را از مهم‌ترین اولویت‌های دولت عنوان کرد و به وزارت نیرو و سازمان برنامه و بودجه ماموریت داد ظرف دو هفته، پیشنهادها و راهکارهای اجرایی برای حل مشکل تامین آب شرب در استان‌هایی که با بحران مواجه هستند را تدوین و ارائه کنند.
جهانگیری این سخنان را در نشست ۱۳ دی ماه شورای عالی آب مطرح کرد و در همان جلسه با اشاره به سفر چندی پیش خود به استان فارس این استان را نیز از مناطقی معرفی کرده بود که مشکل کمبود آب در آنها جدی است.
بیشتر بخوانید: طرح افزایش جمعیت در کنار کم‌آبی و گسترش حاشیه‌نشینی
پروژه‌های اضطراری
ستار محمودی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا از برگزاری نشست‌های مشترک وزارت نیرو و سازمان برنامه و بودجه، برای بررسی بحران کم‌آبی خبر داد و خاطر نشان کرد که مسئله اساسی تامین منابع مالی برای اجرای اقدام‌های اضطراری و فوری در این مناطق است.
او گفت: «برای رفع مشکل در شرایط فعلی فقط می‌توان به طرح‌ها و پروژه‌های یک‌ساله و کوتاه مدت دل بست؛ هرچند طرح‌های بزرگتر و میان مدت نیز در برخی از این نقاط قابل برنامه‌ریزی است.»
رحیم میدانی، معاون آب و آبفای وزارت نیرو به تازگی گفته است، برای حل مشکل تامین آب شرب استان‌های بحرانی پروژه‌های اضطراری و کوتاه مدت تعریف شده که اجرای آنها نیازمند ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار است.
او "اجاره چاه از کشاورزان، خرید چاه، حفر چاه‌های جدید، ارتقای ظرفیت ایستگاه‌های پمپاژ آب" را از راهکارهای کوتاه‌مدت مقابله با بحران عنوان کرد و افزود که در استان‌هایی مانند فارس باید از کشت محصولات آب‌بر نظیر برنج جلوگیری کرد.
بیشتر بخوانید: هشدار معاون سازمان محیط‌زیست درباره سومالی شدن ایران
برنامه‌های ناکارآمد
قائم مقام وزیر نیرو با اشاره به بررسی‌هایی انجام شده برای شناسایی کمبودها و امکانات استان‌های بحرانی به خبرگزاری ایرنا گفت: «همچنین محل تامین کسری آب این مناطق از طریق مدیریت مصرف، ایجاد سازه‌های جدید یا تامین منابع جدید حسب امکانات منطقه‌ای در دستور کار قرار گرفت و چارچوب کلی برای هر یک استخراج شد.»
با گذشته چهار هفته از اظهارات جهانگیری مسئولان هنوز راهکارهای مناسب را برای رفع مشکل استان‌های بحران‌زده ارائه نکرده‌اند و تدبیرهایی مانند "اجرای خط دوم انتقال آب سد درودزن به شیراز" یا حفر چاه‌های جدید که از سوی معاون آب وزیر نیرو مطرح شده به نظر چاره‌ساز نمی‌رسند.
محمد حاج رسولی‌ها، مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران چندی پیش گفته بود: «در برخی شهرها همچون کرمان، یزد و بیرجند نیز با مشکلات تامین آب شرب از منابع آبی زیرزمینی مواجه هستیم.»
او همچنین تاکید کرده بود که شماری از سدها، از جمله در استان‌های فارس، خراسان رضوی، اصفهان و هرمزگان در شرایط بحرانی و زیر خط قرمز تامین آب شرب قرار دارند.
بیشتر بخوانید: آوارگان آب و نزاع‌های آبی، پیامدهای بحران کم‌آبی
خطر تنش و درگیری بر سر آب
دوره خشک‌سالی در اغلب استان‌های ایران از میانگین معمول در دهه‌های گذشته طولانی‌تر شده و از مرز ۱۵ سال گذشته است.
افزایش جمعیت، فرسایش خاک و از بین رفتن بخش بزرگی ار مراتع و جنگل‌ها در کنار مصرف بی‌رویه و استفاده بیش از حد از منابع آب تجدیدشونده از مهم‌ترین عواملی هستند که بحران کم‌آبی در ایران را فاجعه‌بار ساخته‌اند.
نگرانی از پیامدهای بحران کم‌آبی به شورای عالی امنیت ملی نیز کشیده شده، چنانکه دبیر این شورا علی شمخانی مدتی پیش به خبرگزاری ایسنا گفته بود: «رفع مشکلات موجود در ۴ محور آب شرب شهرهای پرجمعیت، آب شرب تهران، آب‌های مرزی و آب‌های زیرزمینی در دستور کار شورا امنیت ملی قرار گرفته است.»
مطابق بررسی‌های سازمان ملل متحد مناطقی که بیش از ۴۰ صد آب‌های تجدیدشونده آنها مصرف شود دچار تنش آبی هستند و اگر این میزان به ۶۰ درصد برسد وضعیت بحرانی تلقی می‌شود.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، وزیر نیرو حمید چیت‌چیان پنجم مرداد ماه در نخستین همایش ملی اقتصاد آب، میزان مصرف آب‌های تجدیدشونده در ایران را ۸۶ درصد اعلام کرد.
این وضعیت که مدت‌هاست از مرز بحران گذشته، چنان که رحیم میدانی گفته می‌تواند به بروز "مناقشه و منازعات و حتی جنگ" بر سر آب و "تعارضات اجتماعی" منجر شود.