نوروز: هفت سین و هفت شین در تاجیکستان
۱۳۸۷ اسفند ۲۹, پنجشنبه
در دوران اتحاد شوروی می‌شد که نوروز از خاطرات و فرهنگ مردم جمهوری‌های آسیای میانه و به ویژه تاجیکستان زدوده شود. اما تاجیک ها آن را تحت نام های"عید بهار" و "جشن کشاورزان" تجلیل می‌کردند. امروز، نوروز جشن ملی بحساب می‌آید. رهبران سیاسی، شخصیت های علمی و فرهنگی فرا رسیدن بهار و نوروز را به مردم شادباش می‌گويند. خرامان بقازاده پژوهشگر تاجیک در گفتو گو با بخش فارسی دویچه وله درباره ویژگی های نوروزی در میان مردم تاجیک توضیح می‌دهد.
دویچه وله: خانم بقازاده مراسم نوروزی در تاجیکستان چگونه برگزار می‌شود؟
خرامان بقازاده:
مردم تاجیکستان جشن نوروز را بسیار محترم می‌شمرند. هر چند این جشن در طول تاریخ با مشکلات فراوان سیاسی روبرو شد. از جمله تازه ترین خاطرات ما رژیم شوروی بود که به همه تلقین می‌کرد که ما چنین جشنی نداریم و این جشن مذهبی است. هرچند شدیدا اشتباه می‌کردند. کوشش می‌کردند که نام نوروز را از خاطرات و فرهنگ مردم بزدایند. آن‌ها به اهداف خود نرسیدند، اما تاثیر خود را برجای گذاشتند، چون در تاجیکستان نسلی بوجود آمد که راجع به سنت های مردمی از جمله نوروز اطلاع کافی نداشت و فقط اسم آن را شنیده بود. این نسل نمی‌دانست که این یک جشن ویژه برای شروع سال نو است. یک تفاوت را هم باید بین جامعه تاجیکستان و ایران در نظر گرفت: در تاجیکستان سال نو، مسیحی است و تاجیک‌ها نوروز، را به آن معنا که در ایران به عنوان سال نو تجلیل می‌شود، برگزار نمی‌کنند.شما در توضیحات خود اشاره کردید که نوروز جشن باستانی و نیاکان تاجیک هاست و این جشن در زمان شوروی سابق "ممنوع" بوده و پس از استقلال تاجیکستان دوباره احیا می‌شود. به‌نظر شما آیا می‌توان گفت جشن نوروز برای تاجیک ها هم جشن باستانی و هم جشن سال نو است؟
بسیار سئوال خوبی است. بله ، واقعا هم همینطور است. نسل من که در مدارس شوروی سابق تحصیل کرده است، جشن نوروز را در آن زمان تجلیل نمی‌کرد، ولی حالا جشن نوروز دوباره احیا می‌شود.
شما در مورد مراسم نوروزی توضیح دادید، ولی به سفره هفت سین اشاره ای نکردید. گفته می‌شود در تاجیکستان علاوه بر هفت سین، سفره هفت شین را هم می‌چینند؟
هفت سین یا هفت شین در شب و روز نوروزی برای تاجیک‌ها مهم است. خانواده ها کوشش می‌کنند در سفره های نوروزی ۷ نمود با حرف سین و ۷ نمود هم با حرف شین بگذارند. برای مردم ایران سفره هفت سین حتمی و بسیار مهم است، ولی برای ما تاجیک ها آنگونه که در ایران جا افتاده، هنوز رواج ندارد.
هفت سین یا هفت شین تاجیک ها غذاست و یا انواع مختلف مواد غذائی است؟
شیرینی، شکر و کلا چیزی هست که با سین و شین شروع می‌شود. ۷ تا سین و ۷ تا شین هست که ظاهرا گفته می‌شود ما سفره هفت سین و هفت شین می‌خواهیم بچینیم، ولی همیشه این قاعده را رعایت نمی‌کنند.
آیا در تاجیکستان مراسم سیزده بدر هم هست؟
متاسفانه ما مراسم سیزده بدر و یا مراسم چهارشنبه سوری نداریم و فقط جشن نوروز را تجلیل می‌کنیم و معنای این جشن در همان اسم و در همین روز تبلور یافته است.