نگرانی گزارشگران بدون مرز از تسلط میلیاردرها بر رسانه‌ها
۱۳۹۵ مرداد ۱, جمعه
واژه "الیگارش" (Oligarch) را اولین بار در روسیه برای تاجران ثروتمند به کار گرفتند. اینک گزارشگران بدون مرز در آخرین گزارش جامع خود این اصطلاح را برای میلیاردرهایی به کار گرفته که روز به روز رسانه‌های بیشتری را در جهان تحت کنترل خود درمی‌آورند و امپراطوری‌های رسانه‌ای آنها حالا به اهرمی قوی در تامین و تضمین منافع اقتصادی و سیاسی‌اشان بدل شده است.
عنوان گزارش ۳۱ صفحه‌ای جدید گزارشگران بدون مرز "وقتی که الیگارش‌ها خرید می‌روند" است و در آن از جمله گفته می‌شود که روندها در جهان به سوی تمرکز مالکیت رسانه‌ها در دست صاحبان پرثروت بانک‌ها و املاک و ساختمان‌هاست. براساس گزارش مزبور، این روند در گوشه و کنار جهان، از ترکیه و روسیه گرفته تا چین و هند و فرانسه و آمریکا در جریان است و اغلب هم حمایت دولتی را پشت خود دارد.
گزارش جهانی را توصیف می‌کند که مدت‌هاست در حال شکل‌گرفتن است و در آن ژورنالیسم و آزادی اطلاعات به گونه‌ای فزاینده با سدی از ثروت و چالش‌های ناشی از منافع صاحبان الیگارش رسانه‌ها برخورد می‌کنند. این سد، به نوشته گزارش، در حال ایجاد تهدیدی بزرگ برای دمکراسی است.
الیگارش‌‌های رسانه‌ای، به نوشته گزارش، تابع قانون عرضه و تقاضای نظام سرمایه‌داری و ملزومات توسعه تکنولوژیک رسانه‌ها هستند، ولی همزمان کنترل شدیدی را بر محتوا و سمت‌گیری گزارش‌ها و خبرها اعمال می‌کنند یا فشار می‌آورند که مضمون‌ها و مطالب سرگرم‌کننده جایگزین کار تحقیقی ژورنالیستی شوند.
منشوری که مسخ می‌شود
گزارش در توضیح خطر حاکم شدن الیگارش‌ها بر رسانه‌های جهان به منشور یونسکو اشاره می‌کند که در آن آمده است تصمیم‌گیری‌های اساسی فردی و اجتماعی نیازمند اطلاعات شفاف و دقیق است و تهیه و انتشار چنین اطلاعاتی نیازمند ناظر (رسانه‌ها و روزنامه‌نگارهای) مطمئن و وفادار به واقعیت عینی است.
این تعریف ناظر بر آن است که خبرنگار باید بتواند آزادانه به همه جا سر بکشد و قید و بند فشار و مصالح ناشی از ثروت و منافع مانعی سد و حصاری نامرئی در برابر کار او ایجاد نکند. این در حالی است که تسلط الیگارش‌ها بر رسانه‌ها که به شدت در پی افزایش منافع و مصالح اقتصادی خود هستند، با گزارشگری بی‌طرفانه و عینی از واقعیات جهان در تضاد است و استقلال ژورنالیسم حرفه‌ای را تهدید می‌کند.
گزارش می‌گوید که در کشورهایی مانند روسیه، چین، هند، ترکیه و حتی دمکراسی‌های غربی میلیاردرها به خرید رسانه‌ها علاقه‌مند شده‌اند، البته نه برای تقویت کثرت‌گرایی (پلورالیسم) رسانه‌ای و اطلاعاتی، بلکه برای در خدمت گرفتن این رسانه‌ها به سود تقویت و افزایش منافع خود.
این میلیاردرها در برخی موارد این روزنامه یا آن رسانه را با انگیزه‌های "خیرخواهانه" می‌خرند تا مثلا تداوم کار آنها تضمین شود، ولی در عمل آنها را به خدمت گسترش نفوذ و منافع خود می‌گیرند. این گونه تمرکز رسانه‌ها در دستان عده‌ای الیگارش و میلیاردر نافی حق شهروند در دسترسی آزادانه به اطلاعات که از اصول اساسی دمکراسی‌است عمل می‌کند.
گزارش تازه گزارشگران بدون مرز که بازتابی از نگرانی در مورد نقض فزاینده آزادی‌های رسانه‌ای و ژورنالیستی در جهان است مشتمل بر ۱۲ قسمت است با عناوینی مانند "زندان نامرئی پول"، "چهره پنهان الیگارش‌ها"، "امپراطوری‌های رسانه‌ای جدید"، "چندملیتی‌هایی که رسانه‌ها را کنترل می‌کنند" و ...