واکنش‌ها به عقب‌نشینی قذافی و اعلام آتش‌بس

اعلام آتش‌بس چند ساعت پس از تصویب قطعنامه‌ی شورای امنیت سازمان ملل انجام شد که "تمام تدبیرهای ضروری" را برای حفاظت از جان شهروندان معترض لیبی مجاز اعلام کرد. این قطعنامه حریم هوایی لیبی را منطقه ممنوع مشخص کرده و به کشورهای غربی اجازه می‌دهد برای جلوگیری از کشتار مخالفان، علیه نیروهای وفادار به معمر قذافی دست به عملیات نظامی بزنند.

نشست فوق‌العاده‌ی شورای امنیت

وزارت امور خارجه‌ی لیبی روز جمعه (۲۷ اسفند / ۱۸ مارس) در حالی خبر گردن نهادن این کشور به مصوبه شورای امنیت و توقف هرگونه عملیات نظامی علیه مخالفان را اعلام کرد که معمر قذافی چند ساعت پیشتر از اعزام یگان‌های ویژه به بنغازی خبر داده بود. سیف‌الاسلام، پسر قذافی، نیز یک روز پیش در گفتگو با شبکه خبری الجزیره گفته بود، پیش از تصویب قطعنامه نیروهای وفادار به پدرش دو شهر مهم بنغازی و مصراته را از شورشیان پس خواهند گرفت.

قطعنامه‌ای که پیش‌نویس آن را لبنان، فرانسه، بریتانیا و آمریکا به نشست فوق‌العاده‌ی شورای امنیت ارائه کردند با رای مثبت ده عضو شورا به تصویب رسید. آلمان، روسیه، چین، هند و برزیل به این مصوبه رای ممتنع دادند. در میان کشورهای اروپایی فرانسه و بریتانیا بیش از دیگران بر ضرورت اقدام نظامی علیه ارتش لیبی پافشاری کرده‌اند.

پایگاه‌های ایتالیا آماده عملیات

آلن ژوپه، وزیر امور خارجه فرانسه، روز جمعه پس از یک گفتگوی چند ساعته با رئیس جمهور فرانسه، نیکلا سارکوزی، بر ضرورت ارزیابی و تحلیل آتش‌بس اعلام شده در لیبی تاکید کرد. او گفت، در نشستی که روز شنبه با حضور نمایندگان کشورهای امضاکننده قطعنامه و نمایندگانی از اتحادیه کشورهای عربی برپا می‌شود در این مورد رایزنی خواهد شد.

ظاهرا آمریکا و فرانسه از چند روز پیش خود را آماده‌ی دخالت نظامی در لیبی کرده‌اند. ژوپه می‌گوید، انتظار دارد در دیدار فردا تصمیم‌های مشخصی برای عملیات نظامی علیه نیروهای وفادار به قذافی اتخاذ شود. او می‌افزاید، زمینه‌ی انجام این عملیات آماده شده است. وزیر امور خارجه ایتالیا، فرانکو فراتینی، روز جمعه از "همکاری فعال" کشورش در اقدام علیه قذافی خبر داده است. او می‌گوید، برای این منظور پایگاه‌های نظامی ایتالیا می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.

هشدار اوباما به قذافی

رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در سخنان هشدارآمیزی قذافی را تهدید کرد درصورتی که به مصوبه شورای امنیت عمل نکند مفاد این قطعنامه با ابزار نظامی به اجرا گذاشته خواهد شد. او از نظامیان وفادار به رهبر لیبی خواسته است نه تنها پیشروی به شهر بنغازی را متوقف کنند که شهرهای بازپس گرفته از شورشیان را نیز تخلیه کنند.

سخنگوی وزارت دفاع آمریکا روز جمعه اعلام کرد، پنتاگون آماده صدور فرمان آغاز عملیات علیه ارتش قذافی به نظامیان این کشور است. آندریاس راسموسن، مدیرکل نیروهای پیمان اتلانتیک شمالی، ناتو، گفته است، مقدمات دخالت نظامی احتمالی در لیبی در حال نهایی شدن است.

عقب نشینی قذافی و درخواست کمک از ترکیه

سخنگوی دولت لیبی عصر جمعه اعلام کرد، معمر قذافی خود را نسبت به آتش‌بس اعلام شده متعهد می‌داند. ظاهرا او از کشورهای مالت و ترکیه درخواست کرده در اجرای این تصمیم و نظارت بر آن به لیبی یاری برسانند. در همین حال شورشیان گفته‌اند، حمله به شهر مصراته پس از اعلام آتش بس نیز ادامه داشته است. دولت لیبی این ادعا را تکذیب کرده است.

ظاهرا با توجه به چنین خبرهایی وزیر امور خارجه فرانسه به رویترز گفته است، آتش بس واقعی باید نه فقط در بنغازی که در سرتاسر لیبی به اجرا گذاشته شود. منابع خبری گزارش داده‌اند، تلویزیون دولتی لیبی دست‌کم تا شامگاه جمعه هیچ گزارشی در مورد توقف عملیات نظامی علیه مخالفان منتشر نکرده است. گفته می‌شود، این فرستنده تلویزیونی که وسیله‌ی تبلیغاتی حکومت محسوب می‌شود همچنان به پخش گزارش تظاهرات حامیان قذافی می‌پردازد.

شوق و نگرانی از دخالت نظامی غرب

شورشیان بارها از جامعه‌ی جهانی درخواست کرده بودند با ممنوع اعلام کردن حریم هوایی لیبی جلوی بمباران معترضان و شهروندان بی‌دفاع را بگیرند. قطعنامه امروز شورای امنیت موجی از شادی و خوش‌بینی نسبت به آینده در میان مخالفان قذافی به وجود آورده است. شهروندان این کشور در واکنش‌هایی که در اینترنت منتشر شده این اقدام شورای امنیت را مرحله‌ی نهایی خیزش اعتراضی در لیبی و سقوط قذافی توصیف کرده‌اند.

از سوی دیگر تجربه دخالت نظامی غرب در افغانستان و عراق نگرانی‌هایی نیز در میان برخی از مردم لیبی به وجود آورده است. "اشپیگل آنلاین" به نقل از یک شهروند لیبی نوشت: «چگونه می‌توانیم به نیروهایی اعتماد کنیم که همچنان افغانستان را در کنترل خود دارند؟» اوباما روز جمعه تاکید کرد، آمریکا از نیروی زمینی خود در لیبی استفاده نخواهد کرد و هر اقدام نظامی تنها در چارچوب اهداف تعریف شده در قطعنامه و حفاظت از شهروندان بی دفاع لیبی خواهد بود.

بازگشت امدادگران صلیب سرخ به بنغازی

یکی از دلایل بی‌اعتمادی نسبت به اظهارات مقام‌های ارشد لیبی سخنان متناقض آنها در مورد مسائل گوناگون است. سیف‌الاسلام در حالی در گفتگو با شبکه آمریکایی "ای بی سی" دستگیری چهار روزنامه‌نگار همکار "نیویورک تایمز" را تایید کرد که مقام‌های ارشد لیبی همواره از سرنوشت آنها اظهار بی‌اطلاعی می‌کردند.

پسر قذافی مدعی شده، چهار روزنامه نگار آمریکایی به طور غیرقانونی وارد لیبی شده بودند و پس از باز پس گرفتن شهر اجدابیه از شورشیان توسط نیروهای دولتی، به عنوان خارجی بازداشت شده‌اند. به رغم خبرهای ضد و نقیض در مورد آتش‌بس، به نظر می‌رسد حمله به بنغازی، دومین شهر لیبی و مهمترین پایگاه شورشیان، متوقف شده باشد. سازمان صلیب سرخ جهانی شامگاه جمعه در ژنو اعلام کرد امدادگران این سازمان کار خود را در بنغازی از سرگرفته‌اند. دو روز پیش و به دنبال افزایش حمله‌های زمینی و هوایی به این شهر همکاران صلیب سرخ کار خود را متوقف کرده بودند.

BK/KG