وزیر مشاور وزارت خارجه آلمان:<br>«ایران دیگر به وضعیت پیش از انتخابات برنمی‌گردد»
۱۳۸۸ دی ۹, چهارشنبه
ورنر هویر، وزیر مشاور وزارت امور خارجهی آلمان و عضو کابینه‌ی صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل، امروز (۳۰ دسامبر) از تحریریه‌ی فارسی دویچه وله (صدای آلمان) دیدن کرد و در گفت‌وگویی با خبرنگار دویچه‌وله، از تظاهرکنندگان ایرانی به‌خاطر "جسارت تحسین‌بر‌انگیز" آنان در احقاق حقوق دموکراتیک خود پشتیبانی کرد.
هویر که ۵۸ سال دارد و عضو حزب لیبرال‌های آلمان است، همچنین تأکید کرد که این کشور، قصد دخالت در امور داخلی ایران را ندارد. او در رابطه با وظیفه‌ی خبررسانی دویچه وله در این شرایط حساس گفت: «این رسانه تلاش می‌کند در چارچوب امکانات خود از طریق صفحه‌ی اینترنتی‌اش، به کاربرهای ایرانی خبرهای موثق و قابل اعتماد برساند.»
دویچه وله: آقای هویر، لحن رژیم ایران بر ضد نیروهای اپوزیسیون و تظاهرکنندگان شدیدتر شده است. مقامات ایران می‌گویند که آمریکا و بریتانیا باعث ناآرامی‌ها در این کشور شده‌اند. می‌توانید پیشبینی کنید که سرانجام این رویدادها چه خواهد شد؟
ورنر هویر:
نه، پیشبینی کار من نیست. ولی از تابستان گذشته یک موضوع برایم روشن شده است: اینکه ایران دیگر به وضعیت پیش از انتخابات برنمی‌گردد. ایرانیها به شیوه‌ای قابل تحسین به عدم رعایت آزادی‌های فردی در این کشور اعتراض می‌کنند، به خیابانها می‌روند و برای کسب آزادی، دموکراسی و حکومتی قانونمند تظاهرات می‌کنند و بهای سنگینی هم برای آن می‌پردازند. این انسان‌‌های معترض را دیگر نمی‌توان به خانه برگرداند. به همین دلیل شدید شدن لحن رژیم ایران را نشانه‌ی ضعف آن می‌دانم و نه قدرت و اعتماد به نفس‌اش.از سوی دیگر، در این شرایط سخت انتقاد کردن به کشورهای خارجی، به‌ویژه به آمریکا و بریتانیا و همچنین به ما، بی‌معنی است. ما نمی‌توانیم و مایل نیستیم در امور ایران دخالت کنیم، ولی اگر قرار باشد حقوق بین‌المللی‌ای که ایران خود را به رعایت آن موظف کرده، زیرپا گذاشته شود، حتماً اعتراض خواهیم کرد.
رژیم ایران همچنین در قانون اساسی خود، به مردم‌اش تعهد داده که آزادی‌های فردی را تأمین کند. ولی این‌کار را هم انجام نمی‌دهد. در این صورت این وظیفه‌ی ماست که از این انسان‌ها حمایت کنیم. این دخالت بی‌جا در امور داخلی کشوری مستقل نیست.
آیا این پشتیبانی‌ها و حمایت‌ها نمی‌توانند به عنوان شاهدی بر انتقادهای رژیم تعبیر شوند؟
نه. ما در ایران کسی را تحریک نمی‌کنیم یا کسی را وادار به اعتراض نمی‌کنیم. ولی از سوی دیگر این وظیفه‌ی ماست که از انسان‌هایی که خواهان تأمین آزادی‌عقیده، رعایت اصول دموکراتیک و حکومت مبتنی بر قانون هستند، یعنی امری که حق ملی و بین‌المللی آن‌هاست، پشتیبانی کنیم.
وزیر امور خارجهی آلمان، گیدو وستروله، از برخورد خشن نیروهای انتظامی با تظاهرکنندگان هم انتقاد کرده است. به‌نظر شما این برخورد انتقادی، "ملایم" نبود؟
نه، به‌نظر من انتقاد کاملاً بجایی بود. ما باید آنچه که اتفاق افتاده را شرح دهیم و بگوییم چگونه اتفاق افتاده است. ما واقعاً از این بابت که نیروهای انتظامی با چنین خشونتی با مردم روبرو می‌شوند، شوکه شده‌ایم. این امر اصولاً با ظرفیتی که در این سرزمین وجود دارد، همخوان نیست. ایران کشوری است با فرهنگی کهن و مردمی که بیشتر تحصیل‌کرده هستند و ساختارهایی که می‌توان برای تشکیل یک حکومت دموکراتیک مبتنی بر قانون از آن‌ها استفاده کرد. این غیرقابل قبول است که در چنین سرزمینی تصویر "گروه‌های فشار" در خیابان تصویر غالب باشد.
اتحادیه‌ی اروپا در صدد است که اقدامات شدیدتری علیه ایران انجام دهد. گفته می‌شود که این اتحادیه در حال تدارک این اقدامات است. می‌توانید کمی در مورد این اقدامات توضیح دهید؟
اتحادیه‌ی اروپا عملاً در حال بررسی این اقدامات است. به‌همین دلیل هم من نمی‌توانم، وقتی هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده، در اینجا درباره‌ی آن‌ها صحبت کنم. ولی ما در حال تصمیم و رای‌گیری هستیم. این موردی است که اتحادیه‌ی اروپا نشان می‌دهد که می‌تواند مشترکاً دست به عمل بزند و از این‌رو تأثیر اقداماتش بیشتر و کارآتر خواهد بود. از این‌رو ما از همکاران بریتانیایی‌مان پشتیبانی می‌کنیم.
ما در حال حاضر در حال توافق با لندن، پاریس، رم و دیگر پایتخت‌های کشورهای اروپایی هستیم. البته ما نمی‌خواهیم به وخیم‌شدن این وضعیت حاد کمک کنیم، ولی مواضع روشن خود را قاطعانه پی‌می‌گیریم.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان همواره از موضع ویژه‌ی آلمان در دفاع از اسرائیل صحبت می‌کند. آیا این امکان وجود ندارد که آلمان در این رابطه، راه خاص خود را، بدون توجه به توافق‌های کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا، در پیش‌گیرد؟
ما باید دو چیز را از هم جدا کنیم: یکی اتخاذ موضع روشن درباره‌ی حقوق بشر، حکومت مبتنی بر قانون و دموکراسی؛ یعنی آنچه که هدف تظاهرکنندگان است، بدون توجه به اینکه چه موضعی درباره‌ی برنامه‌ی اتمی ایران دارند. در مورد برنامه‌ی هسته‌ای ایران ما آلمانی‌ها معتقدیم که مذاکرات سیاسی، راه حل اصلی است. ما از سوی دیگر می‌کوشیم با کشورهای دیگر که همین موضع را دارند، به ایران ثابت کنیم که چشم‌انداز بدون سلاح اتمی، برای این کشور وجود دارد. ما خود کشوری هستیم که یک بار برای همیشه از استفاده از سلاح‌های اتمی چشم پوشیده‌ایم و معتقدیم که ایران هم با توجه به ظرفیت‌های مثبتی که دارد، می‌تواند از این چشم‌انداز بهره بگیرد.
ولی از سوی دیگر محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرده، مهلتی را که از سوی آمریکا ( تا آخر امسال) تعیین شده، جدی نمی‌گیرد. این مهلت در رابطه با موضع ایران درباره‌ی غنی‌کردن اورانیوم در کشورهای دیگر تعیین شده. فکر می‌کنید که پس از پایان این مهلت، آمریکا دوباره فرصت جدیدی به ایران می‌دهد؟
من فکر می‌کنم مهلت دادن اصولاً مسئله‌ساز است. چون کافی است که به یک ثانیه بعد از پایان‌یافتن مهلت فکر کرد و پرسید، حالا چه اتفاقی می‌افتد؟ به همین دلیل من خیلی با احتیاط با این موضوع برخورد می‌کنم و می‌گویم، ما از ایران انتظاراتی داریم و فکر می‌کنیم که پیشنهاد فوق‌العاده جالبی به این کشور شده؛ پیشنهادی که به تأمین دراز مدت برق کشورش هم می‌انجامد. این به سود صلح جهانی، همچنین به نفع ایران است که در این مورد به‌طور جدی مذاکره کند.
البته روشن است که صبر ما تا ابد ادامه نخواهد داشت. چون از سوی دیگر دیده می‌شود که پشت‌پرده تلاش‌هایی برای دستیابی به سلاح اتمی صورت می‌گیرد. از این رو صبر ما هم بی‌پایان نیست، ولی موانع مصنوعی بر سر راه مذاکرات با ایران ایجاد کردن، با توجه به اینکه اصولاً موانع زیادی در این زمینه وجود دارد، منطقی نیست.
تظاهرات و ناآرامی‌های داخل ایران تا چه اندازه می‌توانند، بر مذاکرات درباره‌ی برنامه‌ی اتمی ایران تأثیر بگذارند؟
احساس من این بود که مسئله‌ی برنامه‌ی‌اتمی ایران با مسئله غرور ملی مردم این کشور، در رابطه با توانایی‌های انسانی و طبیعی‌ای که دارد، پیوند خورده است. جای شک نیست که ایران هم از نظر داشتن هوش و ذکاوت و هم از نظر بهره‌گیری از دانش علوم طبیعی قادر به‌این کار هست. از این جهت رژیم ایران موفق شده بسیاری از کسانی که به سیاست‌های دولت هم انتقاد می‌کنند، در این زمینه به خود جلب کند. به این جهت ما باید به کسانی که برای احقاق حقوق خود به خیابانها می‌روند، بگوییم که ما این دو مسئله را از هم جدا می‌کنیم و امیدواریم که به یک نقطه‌ی آغاز منطقی دست یابیم، هم در رابطه با تأمین انرژی در ایران و هم در زمینه‌ی رعایت حقوق بشر.
مدت‌هاست که در ایران رسانه‌های مستقل ممنوع اعلام شده‌اند. حتی روزنامه‌نگاران خارجی هم نمی‌توانند بدون محدودیت فعالیت‌های خبررسانی خود را دنبال کنند. به‌نظر شما وظیفه‌ی یک رسانه‌ی دموکراتیک مثل دویچه وله در این شرایط چیست؟
من امروز مخصوصاً به بن، به دویچه وله آمده‌ام تا اطلاعاتی در زمینه‌ی خبررسانی به مردم ایران از سوی این رسانه کسب کنم و ببینم چه موانعی در این رابطه وجود دارد. اینکه از پخش امواج ماهواره‌ای ما به ایران جلوگیری می‌شود، باعث ناراحتی شدید است. این یک محدودیت فاجعه‌بار برای مردم ایران در راه استفاده از حق آزادی کسب اطلاعات آن‌هاست که باعث نگرانی است. (در حاشیه بگویم که چنین اقداماتی تنها نشانه‌ی کوته‌بینی است.) با این‌حال دویچه وله تلاش می‌کند در چارچوب امکاناتش از طریق صفحه‌ی اینترنتی خود به کاربرهای ایرانی خبرهای موثق و قابل اعتماد برساند. خیلی خوشحالم که استفاده از اینترنت در ایران خوب عمل می‌کند و از ایرانیها دعوت می‌کنم که از دویچه وله استفاده کنند تا به اخبار دسترسی پیدا کنند و آن‌هایی که برایشان اهمیت دارد، پخش کنند.
حدود صدهزار ایرانی در آلمان زندگی می‌کنند. دولت آلمان چگونه می‌تواند به این‌ها که مایل‌اند از حرکات اعتراضی اپوزیسیون در ایران پشتیبانی کنند، یاری دهد؟
این امر واقعاً دشوار است. مطمئاً باید از افرادی که دموکرات هستند و به حکومت قانونمند اعتقاد دارند، پشتیبانی کرد. ولی در اپوزیسیون ایرانی در خارج از کشور، گروه‌هایی هم وجود دارند که به اصول دیگری باور دارند. در نتیجه باید هشیار بود. ولی فکر می‌کنم، در حال حاضر خیلی از روشنفکران ایرانی که در آلمان زندگی می‌کنند یا ایرانی‌هایی که تبعه آلمان شده‌اند، از دولت آلمان انتظار دارند که در این شرایط دشوار به آن‌ها کمک کند.
ما هم از این پشتیبانی دریغ نداریم، اما بدون آنکه بخواهیم از حد پشتیبانی بگذریم و در امور داخلی ایران دخالت کنیم؛ یعنی همان انتقادی که دولت ایران به ما می‌کند. ما قصد دخالت در امور داخلی ایران را نداریم، ولی وظیفه‌ی ما به عنوان کشوری دموکرات این است که از انسان‌هایی که برای کسب آزادی‌خود مبارزه می‌کنند و انسان‌هایی که از آنان حمایت می‌کنند، پشتیبانی کنیم.
مصاحبه‌گر: بهجت امید
تحریریه: بابک بهمنش