پیتر باگدانوویچ، خالق "تازه چه خبر دکتر جون؟" درگذشت

پیتر باگدانوویچ، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، منتقد و تاریخ‌نگار سینما در سن ۸۲ سالگی در گذشت. به گفته‌ دخترش، باگدانوویچ روز پنجشنبه ۶ ژانویه (۱۶ دی) در خانه خود در لس آنجلس چشم از جهان فرو بست. او که از چهره‌های مطرح سینمای آمریکا محسوب می‌شد، در طول فعالیت هنری خود نامزد دریافت جوایز اسکار و گلدن گلوب نیز شده بود.

باگدانوویچ سخت تحت تاثیر نظریه‌های فیلمسازان موج نوی فرانسوی، به ویژه نظریه‌ی مؤلف قرار داشت. او کار خود را ابتدا با نقدنویسی آغاز کرد از جمله برای مجله اسکوایر مقاله و نقد فیلم می‌نوشت. او پس از رفتن به لس آنجلس و آشنایی راجر کورمن، فیلمساز آمریکایی وارد عرصه فیلمسازی شد و نخستین گام‌های خود را در زمینه کارگردانی‌ برداشت.

باگدانوویچ در سال ۱۹۶۸ فیلم جنایی و هیجان انگیز "اهداف" را ساخت که نه تنها کارگردان آن بود، بلکه نوشتن فیلمنامه و انجام کار تدوین فیلم را هم بر عهده داشت. در همین برهه زمانی بود که با "اورسن ولز"، بازیگر و کارگردان صاحب‌نام هالیوود آشنا و دوست شد. تصویری از باگدانوویچ (راست) در کنار اورسن ولز.

اثری که نام باگدانوویچ با آن بر سر زبان‌ها افتاد "آخرین نمایش فیلم" بود. این فیلم در سال ۱۹۷۱ به پرده سینما‌ها راه یافت و در رشته‌های مختلف نامزد دریافت جایزه اسکار شد، از جمله جایزه بهترین کارگردانی برای پیتر باگدانوویچ. او در نهایت این جایزه را کسب نکرد، اما "آخرین نمایش فیلم" دست کم در دو رشته بهترین نقش مکمل مرد و زن اسکار گرفت.

"آخرین نمایش فیلم" که با بودجه‌ای ۱/۳ میلیون دلاری ساخته شد بود، از لحاظ گیشه بسیار موفق بود و بیش از ۲۹ میلیون دلار فروش داشت. نمایی از "آخرین نمایش فیلم" که در آن از جمله جف بریجز (چپ) نقش‌افرینی کرده است.

"دکتر جون تازه چه خبر؟" (محصول ۱۹۷۲) از ساخته‌های بسیار معروف و محبوب باگدانوویچ محسوب می‌شود. این فیلم کمدی که در آن باربار استرایسند و رایان اونیل نقش‌آفرینی کرده‌اند، با استقبال فراوانی روبرو شد و با موفقیت تجاری بزرگی همراه بود.

باگدانوویچ این فیلم را تنها با ۴ میلیون دلار بودجه ساخت. "دکتر جون تازه چه خبر؟" اما با فروشی بالغ بر ۶۶ میلیون دلار انتظارات کارگردان و تهیه‌کنندگان را بیش از اندازه برآورده کرد. نمایی از این فیلم با بازیگری رایان اونیل و باربارا استرایسند.

سیر موفقیت باگدانوویچ با ارائه فیلم "ماه کاغذی" (محصول ۱۹۷۳) ادامه یافت. او حتی یکی از نامزدهای جایزه گلدن گلوب برای بهترین کارگردانی شد، اما این بار هم نتوانست طعم کسب جایزه را بچشد. "ماه کاغذی" اما از لحاظ گیشه موفق بود و بیش از ۳۰ میلیون دلار فروش داشت. باگدانوویچ برای ساخت این فیلم اما تنها ۲/۵ میلیون دلار هزینه کرده بود.

باگدانوویچ که در دهه هفتاد میلادی موفقیت‌های بزرگی را جشن گرفته بود، در دهه هشتاد نیز به فیلمسازی ادامه داد، اما پشتکاری دهه پیش را نداشت. او در سال‌های ۱۹۸۰ تنها سه فیلم ساخت، از جمله فیلم "ماسک". این فیلم سرگذشت روی دنیس، پسری را روایت می‌کند که صورتش بر اثر یک بیماری نادر نابود شده است. این فیلم که با بودجه‌ای بالغ بر ۷/۵ میلیون دلار ساخته شد، بیش از ۴۸ میلیون دلار فروش داشت.

باگدانوویچ در سال ۱۹۹۰ فیلم Texasville را راهی سینما‌ها کرد که ادامه داستان "آخرین نمایش فیلم" بود. این فیلم که از جمله با بازیگری جف بریجز (چپ) ساخته شده، چندان مورد استقبال منتقدان قرار نگرفت و از لحاظ گیشه نیز موفق نبود.

"سروصدای پشت صحنه" (Noises Off) که در ژانر کمدی ساخته شد، در سال ۱۹۹۲ به پرده سینماها راه یافت. باگدانوویچ آن را بر اساس نمایشنامه‌ای به همین نام از مایکل فرین ساخت و بازیگرانی معروف چون مایکل کین (دوم از چپ) را به کار گرفت. اما این اثر سینمایی نیز نتوانست انتظارات منتقدان را آنطور که باید و شاید برآورده کند و فیلم‌دوستان را به سینماها بکشاند.

باگدانوویچ در قرن بیست و یکم تنها پنج فیلم سینمایی کارگردانی کرد، از جمله فیلم "اونجوری بامزه است" (محصول ۲۰۱۴) که در ژانر کمدی ساخته شده و در جشنواره‌های بین‌المللی نیز به اکران درآمد. تصویر: باگدانوویچ (وسط) در کنار اوون ویلسون (راست) و کاترین هان (چپ) از جمله عوامل فیلم "اونجوری بامزه است" به مناسبت اکران این فیلم در جشنواره فیلم ونیز در سال ۲۰۱۴.

باگدانوویچ که از چهره‌های بنام سینمای آمریکا محسوب می‌شد، در بسیاری از محافل و جشن‌ها در هالیوود حضور داشت: تصویر از او (راست) در کنار لئوناردو دی کاپریو، ادوارد نورتن و شاونا رابرتسون در لس آنجلس در سال ۲۰۱۵ میلادی.

مرگ باگدانوویچ واکنش گسترده‌ اهالی سینما در رسانه‌های مجازی را به دنبال داشت. فرانسیس فورد کوپولا که از همراهان همیشگی باگدانوویچ در دهه‌ی ۱۹۷۰ بود، درباره‌ی مرگ او نوشت: «او هنرمندی شگفت‌انگیز و فوق‌العاده بود. هیچ‌وقت اولین نمایش "آخرین نمایش فیلم" را فراموش نمی‌کنم، زمانی که مخاطبان برای پانزده دقیقه ایستاده او را تشویق کردند.»