پیچ و خم‌های لایحه حمایت از ۲۲ هزار کودک بی‌سرپرست

دوهفته بعد از تصویب لایحه حمایت از کودکان بی سرپرست در مجلس ایران و ماده ۲۷ آن که جنجال برانگیز شد، حالا مشخص شده که این ماده به خواست سازمان بهزیستی به این لایحه افزوده شده است.

سایت خبر آنلاین میزگردی درباره این لایحه با حضور یک حقوقدان، یک نماینده مجلس و یک روحانی برگزار کرده و نماینده مجلس گفته است که افزودن ماده ۲۷ به لایحه حمایت از کودکان بی سرپرست به درخواست سازمان بهزیستی بوده است.

این ماده تصریح کرده است که ازدواج پدرخوانده با فرزندخوانده چه در زمان حضانت و چه بعد از آن ممنوع است مگر با صلاحدید دادگاه.

محمد اسماعیل سعیدی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در میزگرد خبرآنلاین اظهار داشته که لایحه حمایت از کودکان بی‌سرپرست در سال ۱۳۸۷ از سوی سازمان بهزیستی به مجلس ارائه شد و در ماده ۲۴ آن لایحه تصریح شده بود که ازدواج سرپرست با کودک منوط به اجازه دادگاه و با اخذ نظر کارشناسی مجاز است.

تصویب این لایحه تا مجلس نهم ادامه پیدا می‌کند و به گفته این نماینده مجلس در آنجا با نظر کارشناسان و توجه به این نکته تصریح به امکان ازدواج سرپرست با کودک با اخلاق عمومی سازگار نیست، پیشنهاد حذف این ماده داده می‌شود.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس ادامه می‌دهد: «اما نمایندگان دولت یعنی مسئولان سازمان بهزیستی که پیشنهاد این طرح را داده بودند اصرار به تصویب این ماده داشتند چون اعلام کردند که مواردی وجود داشته و اگر در قانون نباشد مشکل پیدا می‌شود».

با اصرار مسئولان سازمان بهزیستی ماده ۲۷ به این صورت درآمد که "هرگاه سرپرست درصدد ازدواج با فرزند خوانده است باید مشخصات آن را به دادگاه اعلام کند در صورت وقوع ازدواج، سازمان موظف است گزارش ازدواج را به دادگاه اعلام کند تا با توجه به این قانون نسبت به ادامه سرپرستی یا فسخ آن تصمیم اتخاذ شود."

سپس یک تبصره به آن اضافه شد که ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن با سرپرست ممنوع است اما به گفته آقای سعیدی این تبصره در شورای نگهبان رد شد چرا که آن را با شرع مغایر دانستند. از این رو مجلس اجازه ازدواج با مصلحت دادگاه را هم به این تبصره اضافه کرد.


چرا بهزیستی اصرار به تصویب این لایحه دارد

مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی که یکی از طراحان لایحه حمایت از کودکان بی‌سرپرست بوده، در گفت و گو با روزنامه بهار دلایل سازمان بهزیستی برای اصرار بر تصویب این لایحه را برشمرده است.

حمیدرضا الوند که روز ۱۴ مهر ماه با روزنامه بهار گفت و گو کرده گفته از ۲۰ سال پیش که مسئولیت دفتر کودکان بی سرپرست در سازمان بهزیستی را بر عهده گرفته شاهد ازدواج‌هایی بین پدرخوانده‌ها با فرزندخوانده‌ها بوده است و می‌دانسته که این اتفاق از نظر تربیتی چقدر آسیب‌زننده است اما چون منع شرعی نداشته نمی‌توانسته‌اند جلوی آن را بگیرند.

وی تصریح کرده که قصد سازمان بهزیستی از ابتدا ممنوع کردن این ازدواج بوده اما چون شورای نگهبان آن را رد کرده است، کارشناسان این سازمان بهتر دیده‌اند که قانونی به صورت کنونی تصویب شود.

آقای الوند گفته است: «اگر این ممنوعیت را در قانون قید نمی‌کردیم، هیچ ممنوعیت شرعی برای این ازدواج وجود نداشت و با توجه به خلا قانونی، این ازدواج‌ها صورت می‌گرفتند. الان هم نمی‌توان گفت اگر این تبصره نباشد اتفاقی نمی‌افتد بلکه ما آمارش را نخواهیم داشت و دلمان خوش است و لبخند روی لبهایمان». وی البته تاکید کرده که آرزویش ممنوعیت کامل این نوع ازدواج است.

مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی در پاسخ به کسانی که نگران این هستند که برخی افراد فرصت طلب بعد از تصویب این قانون بخواهند به قصد ازدواج دختری را به فرزندی قبول کنند می‌گوید: «قرار نیست ما به همه بچه بدهیم. یادمان باشد خیلی از کسانی که برای فرزندپذیری به بهزیستی می‌آیند شکایت می‌کنند که چند ماه است در رفت و آمدند. قرار است آینده یک کودک رقم بخورد و به این خاطر حساسیت زیاد است. با خانواده مشاوره می‌کنیم و انگیزه اصلی‌شان را از گرفتن بچه می،سنجیم».


نکات مثبت لایحه حمایت از کودکان بی‌سرپرست

لایحه حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست تنها محدود به تبصره جنجالی ماده ۲۷ آن نیست. این لایحه دامنه شمول سرپرستی و قانونی کردن سرپرست دائم و موقت را افزایش داده است. همچنین شرایط پذیرش فرزند در این لایحه راحت‌تر شده است.

از جمله نکات مثبت این لایحه امکان پذیرش فرزند دختر توسط زنان مجرد است.

مدیرکل دفتر کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی در مصاحبه با ایسنا نکات مثبت این لایحه را اینگونه برمی‌شمارد: «در نظر گرفتن جایگزین‌های ارث برای فرزند خوانده نظیر تملیک بخشی از اموال و حقوق به فرزند، برخورداری از حق مستمری پدر خوانده برای کودک و بیمه کردن سرپرست به نفع کودک در شرکت‌های بیمه، تکالیف سرپرست نسبت به فرزندخوانده مطابق تکالیف والدین نسبت به اولاد در قانون مدنی، مکلف شدن سرپرست به پرداخت تمامی هزینه‌های فرزندخوانده نظیر نگهداری، تربیت و تحصیل، و برخورداری مادرخوانده از مرخصی دوره مراقبت برای کودکان زیر سه سال معادل مرخصی دوره زایمان».

محمد اسماعیل سعیدی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در میزگرد خبر آنلاین به این نکته نیز اشاره کرده که ۲۲ هزار کودک بی‌سرپرست در بهزیستی بدون سرپرست مانده‌اند و به همین دلیل این سازمان می‌خواهد هرچه زودتر لایحه مربوط به این کودکان تصویب شود.

به گفته وی مسئولان بهزیستی بیم آن را داشته‌اند که در صورت اختلاف مجلس و شورای نگهبان بر سر تبصره ماده ۲۷، این لایحه به مجمع تشخیص مصلحت نظام برود و در آنجا برای مدت طولانی بماند به همین دلیل خواسته‌اند با یک تبصره موضوع ازدواج بین سرپرست و فرزندخوانده را مطابق نظر شورای نگهبان حل کنند.