چگونه پیش‌داوری بر درک ما از دنیای اطراف تاثیر می‌گذارد
۱۳۹۲ اردیبهشت ۱۷, سه‌شنبه
خارجی‌ها خطرناک هستند، جای زنان در آشپزخانه است و مسلمانان خشن و ناشکیبا هستند. این تصاویری است که در آلمان در ذهن بسیاری از افراد وجود دارد. در این کشور ۵۲ درصد مردم اعتقاد دارند که وجود مهاجران برای این کشور عاملی تهدیدآمیز است. بیشتر اروپایی‌ها خواستار جدی‌تر گرفتن نقش زن در خانه و تربیت کودکان هستند و تصور می‌کنند که اسلام دینی ناشکیبا و خشن است.
حتی در ذهن کسی که نسبت به مهاجران، زنان و مسلمانان این پیش‌داوری‌ها را ندارد، تصاویر قالبی و ثابتی نسبت به گروه‌های دیگر در جامعه وجود دارد، مانند اینکه آرایشگران مرد هم‌جنس‌گرا هستند و آسیایی‌ها فقط برنج می‌خورند. داشتن نظرات از پیش شکل گرفته از خصلت‌های انسانی است و در ذهن ما جای محکمی دارد.
مارتین کورته (Martin Korte)، پژوهشگر در زمینه مغز و اعصاب از دانشگاه فنی شهر براون‌شوایگ (آلمان) می‌گوید که کلیشه و پیش‌داوری ترفند مغز است برای اینکه هنگام پردازش اطلاعات انرژی ذخیره کند.
تاثیر پیش‌داوری بر واقعیت
اما پیش‌داوری‌ها بیشتر اوقات هیچ ارتباطی با واقعیت ندارند. پیش‌داوری بیشتر تصوری است که در بسیاری مواقع کاملا اشتباه است و می‌تواند آسیب‌های اجتماعی متعددی به همراه داشته باشد.
کلیشه‌ها همزیستی اجتماعی را دشوار می‌کنند، اما رها شدن از دست آنها کار آسانی نیست. افرادی که به چگونگی تاثیر کلیشه‌ها بر درک ما از دنیای اطراف آگاه هستند، می‌توانند بهتر با این پدیده کنار بیایند و احتمالا تصمیمات بهتری بگیرند که تنها بر پایه نظرات از پیش شکل گرفته در ذهن نباشد.
فکر کردن در قالب کلیشه‌ها نه تنها برداشت ما از واقعیت را مخدوش می‌کند، بلکه حتی می‌تواند پیش‌داوری‌ها را به واقعیت تبدیل کند. در دهه‌ی شصت میلادی رابرت روزنتال
(Robert Rosenthal)، روانشناس دانشگاه هاروارد در جریان آزمایشی در یک دبستان به نتایج شگفت‌انگیزی دست یافت. او و همکارانش پس از برگزاری تست هوش برای دانش‌آموزان، برخی از آنها را انتخاب کرده و به معلم‌ها اعلام کردند که آنها بسیار بااستعداد هستند و پیشرفت درسی خوبی خواهند کرد. این در حالی بود که پژوهشگران این دانش‌آموزان را خودسرانه و نه بر اساس نتیجه تست هوش آنان انتخاب کرده بودند.
هشت ماه بعد پژوهشگران دوباره برای مقایسه وضعیت این دسته از دانش‌آموزان با دیگران بازگشتند. آنها پس از گرفتن تست هوش متوجه شدند که دانش‌آموزان انتخاب شده واقعا نسبت به دیگران به نتایج بهتری دست یافته‌اند. انتظاری که از این دانش‌آموزان به معلمان القا شده بود و نحوه برخورد معلمان با این دسته از دانش‌آموزان باعث شده بود تا آنچه تنها در ذهنشان وجود داشته به واقعیت تبدیل شود.
راه مقابله با پیش‌داوری؛ آگاه شدن به وجود آن
نکته عجیب‌تر این است که پیش‌داوری‌های موجود در جامعه حتی می‌تواند تصویر افراد از خود را تحت تاثیر قرار دهد. در جریان یک تست هوش در دانشگاه استندفورد شهروندان آفرو-آمریکایی هنگامی که بایستی نام، سن و رنگ پوست خود را نیز ذکر می‌کردند، نتایج بدتری نسبت به دیگران در تست کسب می‌کردند.
بنابراین کلیشه‌هایی که فرهنگ یک جامعه به افراد انتقال می‌دهد، می‌تواند به طور منفی و مثبت تاثیر مستقیمی روی توانایی‌های ما بگذارد. در چین افراد مسن به خردمندی و فعال بودن شهرت دارند و در جامعه از جایگاه مهمی برخوردار هستند. "بکا لوی" (Becca Levy)، پژوهشگری از دانشگاه ییل در بررسی‌های مختلف نشان داده است که بر خلاف آمریکا، در چین تفاوت چندانی بین توانایی‌های ذهنی جوانان و پیران وجود ندارد.
اما با این وجود ما در برابر پیش‌داوری‌ها کاملا بی‌اراده نیستیم. بخشی از مغز در لوب پیشانی که مسئول پردازش و کنترل احساسات به طور آگاهانه است، به ما کمک می‌کند تا شرایط را تجزیه و تحلیل کنیم. مارتین کورته می‌گوید: «با کمک این بخش ما می‌توانیم با کمی تامل واکنشی متناسب با شرایط از خود نشان دهیم.» نکته مهم این است که ما قبول کنیم که پیش‌داوری‌هایی در ذهنمان وجود دارد. با شناخت آنها راحت‌تر می‌توان با آنها مقابله کرد.