کمک چین به سانسور اطلاعات و رهگیری مخالفان در ایران
۱۳۹۰ آبان ۶, جمعه
گزارش کاوش‌گرانه منتشر شده در روزنامه وال‌استریت‌ژورنال، نشان می‌دهد که کمپانی هوآوی (Huawei) که دومین تولیدکننده بزرگ تجهیزات مخابراتی در جهان است، در سایه اعتراض‌ها و کمپین‌های رسانه‌ای گسترده علیه کمپانی‌های غربی فعال در حوزه ارتباطات، از جمله نوکیا زیمنس و اریکسون و عقب‌نشینی آنان از ایران، بر بازار مخابرات و ارتباطات ایران تسلط یافته و زمینه سرکوب دیجیتال شهروندان ایرانی را فراهم کرده است.
با ظهور جنبش سبز در ایران، که نتیجه خیزش مردمی پس از یک انتخابات پرشبهه و بحث‌برانگیز بود، بسیاری از کمپانی‌های تکنولوژیک غربی که تولیدکننده‌های تجهیزات شنود، مانیتورینگ و سانسور بودند، دست از معامله با ایران کشیدند، اما آن‌طور که در این گزارش آمده «این خلاء توسط یک غول چینی پر شد.»
بر اساس اسنادی که به دست نویسندگان وال‌استریت‌ژورنال رسیده و بررسی‌هایی که این روزنامه در ایران و چین انجام داده، کمپانی هوآوی، با امضای قراردادی بزرگ با اپراتور همراه اول، مسئولیت طراحی و پیاده‌سازی تجهیزات شنود و رهگیری تلفن‌های همراه را بر عهده گرفته است. ظاهرا این کمپانی قرار است سرویس مشابهی را هم به اپراتور ایرانسل ارائه کند.
در این مقاله تاکید شده که در بسیاری از دموکراسی‌‌های بزرگ غربی نیز چنین تجهیزاتی پیاده‌سازی می‌شود و دولت و پلیس امکان بهره‌گیری از آن را دارند، اما مساله اینجاست که وقتی چنین تجهیزاتی در اختیار رژیم‌های سرکوبگر قرار می‌گیرد، بیشتر برای سرکوب مخالفان و کنشگران اجتماعی و سیاسی به کار گرفته می‌شود. کاربرد دوگانه این تجهیزات، از چالش‌برانگیزترین مسائل دنیای ارتباطات است.
کمک به رژیمی سرکوبگر
گفته می‌شود این کمپانی که شبهاتی درباره احتمال ارتباطش با ارتش چین وجود دارد، در اجرای دستورات دولت ایران برای قطع سراسری سرویس اس‌ام‌اس پس از آغاز اعتراضات گسترده مردمی در کشور، نقشی کلیدی داشته و وال‌استریت‌ژورنال به نقل از چندین فعال دانشجویی و مدنی در ایران، نوشته است که آنها به سادگی و با رهگیری تلفن همراه‌شان بازداشت شده‌اند.
محمود تجلی‌مهر، مدیر پروژه‌های بین‌المللی مخابراتی که با زیرساخت ارتباطات مخابراتی ایران آشناست، می‌گوید: «باید با جلب توجه افکار عمومی جهان به اقداماتی از این دست که زندگی بسیاری از شهروندان را در کشورهای تحت حاکمیت رژیم‌های سرکوبگر در معرض خطر قرار می‌دهد و نقض حقوق بشر محسوب می‌شود، می‌توان از گسترش فعالیت‌های آنها جلوگیری کرد.»
به اعتقاد او کمپین‌های رسانه‌ای گسترده علیه کمپانی‌های نوکیا زیمنس و اریکسون در طول دو سال گذشته، در پاسخ به فروش تجهیزات شنود و رهگیری، از حد لازم فراتر رفت و «گرد و غباری که در اثر این اقدامات پدید آمد، باعث شد که این کمپانی چینی از فرصت پیش‌آمده نهایت استفاده را ببرد.»
محمود تجلی‌مهر می‌گوید: «چینی بودن این کمپانی به معنی ضربه‌ناپذیر بودن آن نیست. بسیاری از چیپ‌ها و قطعات مورد نیاز این کمپانی از آمریکا وارد می‌شود و اطلاع‌رسانی درباره این اقدامات می‌تواند به قطع صادرات این امکانات و نیز حذف شدن آنها از مناقصه‌های بزرگ در کشورهای غربی منجر شود.»
او می‌گوید همکاری کمپانی هوآوی با ایران فقط در زمینه فروش تجهیزات نبوده و کارکنان آن، کارهای مربوط به راه‌اندازی و نگه‌داری تجهیزات شنود، رهگیری و مانیتورینگ را هم انجام می‌دهند.
بازار وسوسه‌انگیز تلفن همراه در ایران
بازار تلفن همراه در ایران در سال ۲۰۱۰ بیش از ۹/ ۱ میلیارد دلار درآمدزایی داشته و رشد بسیار سریع و شگرفی دارد. بر اساس آخرین آمار، در سال گذشته ۶۶ میلیون مشترک موبایل در ایران وجود داشت. همین نیاز گسترده، برای بسیاری از عرضه‌کنندگان وسوسه‌کننده است. اما فراهم کردن بستر سانسور، مانیتورینگ، رهگیری و سرکوب دیجیتال شهروندان، از خواسته‌ها و نیازهای اصلی حکومت ایران و دیگر رژیم‌های سرکوبگر است و گذشته از این، تحریم‌های اعمال‌شده بر ضد ایران، قاعدتا باید راه را بر چنین معاملاتی ببندد.
راس گان، سخنگوی ارشد هوآوی، در گفت‌وگو با وال‌استریت‌ژورنال گفته است که این کمپانی به شدت به تحریم‌های اقتصادی اعمال‌شده از سوی سازمان ملل بر ضد ایران پای‌بند است و فعالیتش در ایران با توجه به همه قواعد موجود در این حوزه انجام می‌شود.
ویلیام پلامر، از معاونان این کمپانی که در واشنگتن مستقر است نیز گفت: «فعالیت ما در ایران، همچون فعالیت‌مان در هر بازار دیگری است. ما تلاش می‌کنیم تا با بهبود ارتباطات، کیفیت زندگی مردم را ارتقا دهیم.»
در پی براندازی سریالی دیکتاتورها در جهان عرب، مشخص شد که در مصر، دولت حسنی مبارک با همکاری یک کمپانی انگلیسی مکالمات رمزگذاری شده اسکایپ فعالان دموکراسی‌خواه را کنترل و شنود می‌کرد. در لیبی نیز نیروهای دولتی با همکاری یک کمپانی فرانسوی به تجسس در ایمیل‌ها و سرویس‌های چت آنلاین می‌پرداختند.
وال‌استریت‌ژورنال می‌نویسد: «بر خلاف لیبی و مصر که حاکمانش در نتیجه خیزش مردمی برافتاده‌اند، شبکه پیچیده و چندلایه‌ی جاسوسی علیه مخالفان و فعالان مدنی در ایران هم‌چنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. تلاش‌های دولت ایران برای سرکوب دیجیتال شهروندان، پس از ظهور جنبش سبز به شدت گسترش یافته است.»
بخشی از این گزارش به نقل از کسی نوشته شده که گفته می‌شود در مذاکرات محرمانه میان مقامات این کمپانی چینی و مسئولان اپراتور ایرانسل حضور داشته است. آنها در این جلسه اعلام کرده‌اند که در سانسور سابقه و مهارت لازم را دارند.
راز بقا؛ دست کمپانی چینی در دست سپاه
گفته می‌شود که کمپانی هوآوی برای افزایش نفوذ و نیز برنده‌شدن در مناقصه‌های بزرگ مخابراتی در ایران، با «صنایع الکترونیک زعیم» همکاری می‌کند. این شرکت ایرانی، از بازوهای اجرایی سپاه پاسداران و وزرات دفاع جمهوری اسلامی است.
این کمپانی چینی، نزدیک به هزار کارمند در ایران دارد. یکی از مقامات این کمپانی، در گفت‌وگو با وال‌استریت‌ژورنال تلاش کرده تا نقش آنان را به کنترل‌کننده‌های تجهیزات و مسیریاب‌های شبکه تقلیل دهد، در حالی که گفته می‌شود کارکنان آن در کنار نمایندگان وزارت اطلاعات، در بسیاری از پروژه‌های سرکوب‌گرانه، از جمله فیلترینگ اینترنت و سرویس اس‌ام‌اس، فعالیت می‌کنند.
این کمپانی به شدت در تلاش است تا دامنه فعالیت‌های خود در ایالات متحده را گسترش دهد، اما شبهاتی که درباره ارتباط آن با ارتش چین وجود دارد، مانع از تحقق آرزوهای آنان شده و فعالیت آنها در بسیاری از حوزه‌ها به خاطر «نگرانی‌های مرتبط با امنیت ملی آمریکا» ممنوع شده است.
حکومت ایران زیرساخت‌های ارتباطی و شبکه‌های مخابراتی را در انحصار خود دارد و بسیاری از پیمانکاران بزرگ و نهادهای مجری آن، وابسته به سپاه پاسداران، وزارت دفاع، وزارت اطلاعات و دیگر نهادهای امنیتی- نظامی‌اند. همکاری با ایران در زمینه سانسور و سرکوب دیجیتال، حالا می‌تواند دردسرهای بزرگ و جدیدی برای این کمپانی عظیم درست کند.
احسان نوروزی
تحریریه: مصطفی ملکان