گزارش هیئت تحقیق بریتانیایی: جنگ عراق اجتناب‌پذیر بود
۱۳۹۵ تیر ۱۶, چهارشنبه
"هیئت تحقیق نقش بریتانیا در جنگ عراق"، سرانجام پس از ۷ سال تفحص فشرده درباره چگونگی اتخاذ تصمیم دولت تونی بلر، نخست وزیر پیشین بریتانیا، برای شرکت در جنگ علیه عراق، گزارش خود را روز چهارشنبه (۶ ژوییه) در لندن منتشر ساخت.
سر جان چیلکات، رئیس "هیئت تحقیق"، در کنفرانسی رسانه‌ای با ابراز تاسف از مرگ ۱۷۹ سرباز بریتانیایی که جان خود را در حمله آمریکا علیه صدام حسین از دست دادند، گفت: «جنگ در عراق، آخرین گزینش نبود.»
بیشتر بخوانید:تدابیر امنیتی جدید دولت عراق در بغداد
این هیئت که به "هیئت چیلکات" معروف است، کار خود را در ژوئن سال ٢٠٠٩ بنا بر تصمیم دولت گوردون براون، نخست وزیر پیشین بریتانیا، و پس از خروج نیروهای بریتانیایی از عراق آغاز کرد.
جنگ شتابزده
سر جان چیلکات، پیش از آغاز شرح نتایج گزارش، به یاد ۲۰۰ قربانی‌ای که در اثر حمله انفجاری شبه‌نظامیان "دولت اسلامی" در بغداد جان باختند، یک دقیقه سکوت اعلام کرد و همدردی خود را با بازماندگان کشته‌شدگان ابراز داشت.
او تصمیم دولت تونی بلر برای شرکت بریتانیا در عملیات نظامی آمریکا علیه صدام حسین را شتابزده و پیش از "بهره‌برداری کامل از تمام گزینه‌های مسالمت‌جویانه برای خلع‌سلاح" او خواند. چیلکات افزود: «برنامه‌ریزی دولت برای دوره پس از جنگ نیز ناکافی بوده است.»
بیشتر بخوانید:نخست‌وزیر عراق: فلوجه از کنترل داعش خارج شد
در گزارش "هیئت چیلکات" هم‌چنین به نقش تعیین‌کننده تونی بلر در مشارکت نظامیان بریتانیایی در حملات آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ اشاره شد. از تونی بلر در این گزارش به عنوان "عامل محرک" روند تصمیم‌گیری‌های سیاسی در رابطه با جنگ نام برده شده است.
در گزارش "هیئت چیلکات" آمده است که حمله به عراق «بر اساس داده‌های غلط سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا برنامه‌ریزی‌شده بود.»
جورج بوش و تونی بلر، طراحان جنگ
جورج بوش، رئیس جمهور وقت آمریکا در پائیز سال ٢٠٠٢ هشدار داد که دولت صدام حسین بر خلاف رای شورای امنیت در صدد تولید تسلیحات شیمیایی برآمده است. تونی بلر از نخستین سیاستمدارانی بود که با تایید ادعای آمریکا در دسامبر سال ٢٠٠٢ در گفت‌وگو با بوش از لزوم "برنامه‌ریزی هوشمندانه" برای جابجایی قدرت در عراق سخن گفت. رسانه‌های بریتانیایی در آن زمان از بلر به عنوان "سگ آمریکا" انتقاد کردند. ولی او به بوش پیام داد: «من تحت هر شرایطی از تو حمایت می‌کنم.»
سخنرانی در سازمان ملل
جورج بوش در سال ۲۰۰۲ هم‌زمان در سخنانی در سازمان ملل ادعا کرد که صدام حسین به طور مخفیانه در حال ساخت سلاح کشتار جمعی است و جامعه جهانی باید به اقدام "غیرقانونی و مخالف تصمیم شورای امنیت صدام که خطری برای صلح و امنیت جهان" است پاسخ گوید. بوش در این سخنرانی، اقدام به جنگ را نیز به عنوان "گزینشی پیشگیرانه" منتفی ندانست.
این ادعا در حالی مطرح می‌شد که بازرسان "آژانس بین‌المللی انرژی اتمی" که بر فعالیت‌های تولید سلاح عراق نظارت داشتند، همواره تاکید می‌کردند که هنوز شواهدی در این زمینه به دست نیاورده‌اند.
بیشتر بخوانید:عقب‌نشینی داعش از مرکز شهر بندری سرت در لیبی
آمریکا سرانجام با وجود مخالفت شورای امنیت و فرانسه و آلمان، به عنوان دو عضو بانفوذ پیمان ناتو، حمله به عراق را در بامداد ٢٠ مارس ۲۰۰۳ با بمباران مراکز حساس بغداد آغاز کرد. تنها بریتانیا که پارلمان آن در روز ١٨ مارس ٢٠٠٣ به شرکت در جنگ علیه صدام رای داده بود، در این عملیات شرکت داشت. این حملات پس از حدود ۶ هفته با فروپاشی ارتش صدام حسین و اشغال کامل عراق پایان یافت.
کارشناسان اتمی پس از جنگ نیز هیچ نشانه‌ای مبنی بر تولید تسلیحات کشتار جمعی در این کشور به دست نیاوردند.
بررسی گزارش
"هیئت چیلکات" برای تنظیم این گزارش در طول ۷ سال گذشته، ۱۲۰ شاهد را احضار و با آنان گفت‌وگو کرده است. تونی بلر، گوردون براون و چند مقام نظامی و سیاسی دیگر، هم‌چنین کارمندان ارشد سازمان‌های اطلاعاتی از جمله این شاهدان بودند.
بنا بر گزارش گاردین، ارزیابی نتایج بررسی "هیئت چیلکات" که بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار کلمه را در بر می‌گیرد، هفته‌ها به طول خواهد انجامید.