یادی از جیمی هندریکس، یکی از نوابغ بزرگ عالم راک
۱۳۸۶ آذر ۸, پنجشنبه
هنگامی که جیمز مارشال هندریکس، معروف به جیمی هندریکس در روز هجدهم سپتامبر سال ۱۹۷۰، در شرایطی اسف‌انگیز، در سن ۲۷ سالگی در لندن از دنیا رفت، دنیای موسیقی راک یکی از خلاقترین و نوآورترین ستارگانش را از دست داد. این چهره محبوب و پرنفوذ اگر در قید حیات می‌بود، در روز ۲۷ نوامبر، شصت و پنجمین سالگرد تولدش را جشن می‌گرفت.
بخش مهمی از زندگی این گیتاریست و خواننده بزرگ به اجرای کنسرت گذشت و کم نیستند کنسرت‌هایی که چون رویدادی تاریخی در ذهن عاشقان راک حک شده‌اند، از جمله اولین کنسرت مهم جیمی هندریکس در آمریکا در چارچوب فستیوال مونتری در تابستان ۱۹۶۷ که در آن هندریکس پس از کنسرت، گیتارش را در برابر ده‌ها هزار تماشاگر به آتش کشید.
شاید هم حضور کاملا متفاوت او در صحنه و جذبه خاصش بود که سبب شد، او به الگو و سمبل جنبش هیپی‌های آمریکا در دهه شصت میلادی بدل شود که هندریکس را نماد اعتراض، شورش و انتقاد به جنگ می‌دانستند.
عشق و علاقه جیمی هندریکس به موسیقی در همان دوران کودکی شکل گرفت، هنگامی که پدرش گیتاری به او هدید داد، البته اگر بتوان به یک ساز تک‌سیمی گیتارشکل، گیتار گفت. در سال ۱۹۵۹، در سن هفده سالگی، جیمی هندریکس اولین گیتار برقیش را خرید، سازی که بعدها به جسم و جان این چهره پرآوازه بدل شد.
هندریکس در اوایل دهه شصت میلادی در گروه‌های مختلف فعال در سبک R&B ساز می‌زد و با آهنگسازان و موزیسینهای معروفی چون لیتل ریچارد و کینگ کورتیس همکاری داشت. البته جای گرفتن در صف دوم صحنه و واگذاشتن شو به هنرمندان دیگر، با ذات و تواناییهای جیمی هندریکس، همخوانی چندانی نداشت.
او برای کسب تجربیات تازه عازم نیویورک گردید و در همانجا بود که با چت چندلر، باسیست گروه معروف Animals آ آشنا شد. چندلر به او توصیه کرد که به جای ماندن در آمریکا، راهی لندن شود و در پایتخت انگلیس، کار خود را پیش ببرد. و واقعا هم بخت با جیمی هندریکس همراه بود و او توانست در عرض مدتی کوتاه در انگلیس سر زبانها بیافتد.
اگر چه گیتار برقی، سالها پیش از به شهرت رسیدن جیمی هندریکس وجود داشت، اما بسیاری‌ها معتقدند که با دستان هندریکس بود که گیتار برقی زبان باز کرد. به گفته افشین طهماسبی، گیتاریست گروه راک خاک، «جیمی هندریکس اولین نوازنده‌ای بود که به گیتار برقی شخصیتی تازه داد. تا آن زمان گیتار بیشتر حالت ساز همراه داشت و هندریکس بود که نقش گیتار را برجسته کرد و بعضی‌ها حتی از تولد دوباره گیتار برقی سخن می‌گویند.»
هندریکس که در نواختن گیتار نه تنها از انگشتان که از زبان و دندان خود هم استفاده می‌کرد، به همراهی میچ میچل که نوازنده درامز بود و نوئل ردینگ، نوازنده گیتار بیس، گروه جیمی هندریکس اکپریئنس را تشکیل داد و از جمله ترانه‌های Hey Joe، Purple Haze و The Wind Cries Mary را منتشر کرد که همگی در سال ۱۹۶۷ جزو ترانه‌های تاپ تن بریتانیا بودند.
اولین آلبوم جیمی هندریکس که این سه ترانه را در برمی‌گرفت، در سال ۱۹۶۷ تحت عنوان Are You Experienced? منتشر شد. جالب توجه آنکه علیرغم این موفقیت، شهرت جیمی هندریکس بلافاصله به زادگاه‌ش آمریکا نرسید و در واقع بعد از کنسرتش در فستیوال مونتری و به آتش کشیدن گیتارش بود که نام او در آمریکا هم سر زبانها افتاد.
حضور جنجالی جیمی هندریکس در فستیوال مونتری سبب شد که آلبوم او نیز به سرعت در صف آلبومهای پرفروش روز قرار گیرد. طبیعی است که دو آلبوم بعدی این گیتاریست و خواننده اسطوره‌ای، یعنی آلبوم Axis: Bold as Love و آلبوم Electric Ladyland که به ترتیب در سالهای ۱۹۶۷ و ۱۹۶۸ انتشار یافتند نیز بسیار موفق بودند.
افشین طهماسبی درباره ویژگی‌های جیمی هندریکس می‌گوید: «هندریکس نابغه‌ای بود که به نظر من با نوابغ موسیقی چون باخ و بتهوون در یک صف قرار دارد. او قادر بود سه عنصر ریتم، تکنوازی گیتار و آواز را طوری با هم تنظیم کند و تکنیکهای مختلف را طوری با هم ترکیب کند که اگر معمولا آدم بخواهد چنین کاری بکند، مجبور است دو سه تا گیتاریست بیاورد تا از پس این کار برآیند. از آن گذشته جیمی هندریکس صدای جدید و متفاوتی به گیتار و موسیقی راک بخشید.»
جیمی هندریکس در طول همین چند سال فعالیت، هم ترکیب گروهش را عوض کرد و هم اسم گروهش را به Band of Gypsies تغییر داد. عنوان Band of Gypsies یا «گروه کولیها» که هندریکس برای گروهش انتخاب کرده بود، آنقدرها هم بی‌ربط نبود، چرا که در زندگی اعضای گروه، به ویژه خود هندریکس، کوچ، گشت و گذار و اجرای برنامه‌های متعدد در نقاط مختلف دنیا حرف اول را می‌زد.
آخرین کنسرت جیمی هندریکس در روز ششم سپتامبر ۱۹۷۰ در آلمان بود. حدود دو هفته بعد از این کنسرت بود که جیمی هندریکس در لندن در پی مصرف همزمان و بیش‌ازاندازه مشروبات الکلی و قرصهای خواب‌آور، از دنیا رفت، اگر چه روح و صدای گیتار او همچنان زنده است.
شهرام احدی