گزینههایی به جای پلاستیک
در ساحل، در پارک و یا در پیادهرو: همه جا پر از زبالههای پلاستیکی است. پلاستیک به بزرگترین مشکل زمان ما تبدیل شده است. از این رو پژوهشگران مدتهاست به دنبال جایگزینی مناسب از میان مواد طبیعی برای آن هستند.
شرکت صنایع شیمیایی "باسف"(BASF)، بزرگترین شرکت صنایع شیمیایی جهان در آلمان، در پی گونهای ماده پلاستیکیست که قابلیت تجزیهپذیری بالایی داشته و تجزیهاش آسیب کمتری به طبیعت برساند. پژوهشگران دانشگاه هوهنهایم آلمان در ساقه گیاه آندیو به کشف ماده خام پلاستیک دست یافتهاند. این ماده خام تولیدشده از دورریز این گونه کاهو را میتوان در ساخت جوراب نایلون، بطری و یا دیگر محصولات پلاستیکی به کاربرد.
در سراسر جهان شرکتهای گوناگونی به استفاده از بستهبندیهایی غیرپلاستیکی روی آوردهاند. تولید این بستهبندیها با استفاده از جلبکهای دریایی صورت میگیرد. با خشک و فشرده کردن جلبکها ماده بیبو و بیمزهای استخراج میشود که بدون مصرف مواد نگهدارنده، تا دو سال خاصیت خود را از دست نمیدهد. پس در آینده نه تنها این بستهبندیها به طبیعت زیانی نمیرسانند، بلکه خوردنی نیز هستند.
همچنین از جلبکهای دریایی میتوان به عصاره پیونددهنده آگار-آگار دست یافت. برای دستیابی به این عصاره پیونددهنده، ابتدا جلبکهای قرمز جوشانده میشوند و پس از روند تبخیر، مایع لعاب به دست آمده که قابلیت شکلپذیری دارد، به صورت فویلهای پلاستیکی درمیآید.
پژوهشگران در آزمایشهای خود برای یافتن مواد خام تجدیدشونده، در زباله کاغذهای صنعتی به کشف لیگنین دست مییابند. لیگنین با ترکیب الیاف طبیعی همچون رزین (انگُم) و کتان، به راحتی شکلپذیر است و به سادگی میتوان آن را مورد استفاده قرار داد. اما مزیت بزرگی که دارند، این است که این الیاف همه تبدیل به کود میشوند و همه جا نیز میتوان این ماده را یافت. لیگنین در هر گیاهی وجود دارد.
کیسههای توری میوهها و سبزیها نیز از الیاف سلولزی ساخته شدهاند. یک شرکت اتریشی از الیاف چوب درخت کاج، نخ مخصوصی را تولید کرده که میتوان از آن کیسههای توری برای بستهبندی میوه و سبزی ساخت. کیسههای توری میوه همساز با محیط زیست جایزه محصولات سبز را از آن خود کردند. این جایزه ویژه به مبتکران ایدههای سازنده و پایدار در حمایت از محیط زیست اهداء میشود.
کارد و چنگال یکبار مصرف پلاستیک طبیعی از گیاهان زراعی بازروینده همچون ذرت ساخته میشوند. این کارد و چنگالها نه تنها ماندنی و در برابر حرارت مقاوم هستند، بلکه در طبیعت نیز کاملا تجزیهپذیرند و آلایندهای از خود بهجای نمیگذارند. ضمن آنکه برای دورانداختن آنان نیز میتوان از زبالهدان مواد طبیعی استفاده کرد.
کازئین، پروتئین موجود در شیر، سفتکننده مایع پنیر است. حال دانشمندان ثابت کردهاند که این پروتئین قابلیت تبدیل به فویل را دارد. کازئین هوا را از خود عبور میدهد، مقاوم و بادوام است و حتی میتوان آن را خورد. بنابراین بهترین جایگزین برای فویلهای معمولیست.
از کازئین موجود در شیر الیاف پارچهای ساخته میشود. با این الیاف میتوان پارچههایی تولید کرد که به پارچههای ابریشمی شباهت بسیاری دارند. برای تولید این الیاف از شیری استفاده میشود که دیگر امکان مصرف ندارد. پس با ساختن پارچه از شیر، میتوان از خالیشدن این شیرها در راهآب ظرفشویی جلوگیری کرد. این الیاف مانند مایع شیر با پوست سازگاری دارد، ضدباکتریست و هوا را از خود عبور میدهد.
علفهای خشک جایگزین مناسبی برای فومهای تجزیهناپذیرند. علوفه نیز مانند فوم دارای خاصیت عایق حرارتی است. علاوه برآن علوفه میتواند تراکم بخار آب را به خود جذب کند و در حمل و نقل نیز از نفوذ رطوبت در بستهبندیها بکاهد.
به تازگی برای برچسبها نیز جایگزینی همساز با محیط زیست پیدا شده است که از الکل نیشکر ساخته میشود. تولید و بازیافت این برچسبها نیز مانند برچسبهای معمولی از پلیاتیلن صورت میگیرد. روند تعویض برچسب بستهبندیها و روند نصب برچسبها، با حداقل هزینه انجامشدنیست. در حال حاضر از این برچسبها بیشتر در بخش لوازم خانگی، محصولات آرایشی و مواد غذایی و آشامیدنی استفاده میشود.
مصرف سالانه پلاستیک در سراسر جهان بالغ بر ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تن است. با نگاهی به دریاها و سرزمینهای آلوده، میتوان تاثیر مصرف بیرویه پلاستیک را مشاهده کرد. پلاستیک به زمین ما و به تمامی موجودات زنده آن هجوم آورده و محیط زیستمان را به یغما میبرد. پس باید برای آن چارهای اندیشید!