محمد خاتمی: مطلوب‌ترین شیوه حکومت مردمی اداره فدرالی است
۱۳۹۸ اردیبهشت ۲۲, یکشنبه
محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین ایران روز شنبه ۲۱ ارديبهشت (یازدهم مه) در دیدار با نمایندگان شورای شهر تهران اظهار داشت: «شاید در حال حاضر از نظر سیاسی مناسب نباشد، اما مطلوب‌ترین شیوه حکومت مردمی، اداره فدرالی است که آن زمان (دوران ریاست جمهوری خاتمی) در وزارت کشور ۱۰ منطقه هم مشخص کردیم، اما از نظر قانون اساسی نمی‌توانیم فدارتیو باشیم.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
رئیس دولت اصلاحات در این نشست شوراها را دستاورد دولت خود دانست و به اعضای شورای شهر توصیه کرد گزارش عملکرد خود را مرتب به اطلاع مردم برسانند و پاسخ پرسش‌ها و انتقادها را بدهند و در مواردی که انتقاد وارد است، بپذیرند و با مردم گفتوگو کنند.
خاتمی در ملاقات با اعضای شورای شهر تهران راه‌اندازی شوراها را به عنوان "سمبل جامعه مدنی" توصیف کرد که مورد استقبال فراوان جامعه قرار گرفت. به گفته خاتمی استقبال از شوراها "نشان‌دهنده سیر جامعه به سوی مردم‌سالاری" بود.
او در ادامه صحبت‌های خود یادآور شد که در آن زمان انتظار این بود که دولت و مجلس و شورا با هم تفاهم کنند و قانون محکمی درباره شوراها و شرح وظایف، جایگاه و اختیارات و مسئولیت‌های آن تدوین شود اما این قانون به گفته خاتمی به نتیجه نرسیده است.
شوراهای شهر و روستا یکی از دستاوردهای دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی است. فصل هفتم قانون اساسی ایران به شوراهای شهر و روستا اختصاص دارد. این اصل مهم پس از ۲۰ سال برای نخستین بار در سال ۱۳۷۷ در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی اجرا شد.
دیدار کنونی خاتمی با شورای شهر تهران به دلیل وزن و جایگاه پایتخت و تاثیر آن بر تصمیم‌گیری‌های کلان کشور از اهمیت خاصی هم برخوردار است. برای مثال دور دوم شورای شهر تهران فرصتی بود برای محمود احمدی‌نژاد تا به جایگاه شهردار دست یابد و دو سال بعد به مقام ریاست جمهوری ایران برسد.
خودگردانی و فدرالیسم
اما شوراهای شهر و روستا برای مناطق قومی کشور نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
در این مناطق که بیشتر مدیران ارشد ادارات از میان افراد غیر بومی منتصب می‌شوند و نظر اهالی در آن لحاظ نمی‌شود، شوراها عملا به اهرمی برای اعمال خواست‌های قومی تبدیل شده‌اند و شهرداران را می‌توانند خود تعیین کنند.
انتخاب شهرداران بومی در این مناطق خود پیامی است به دولت که مدیران بومی را برای اجرای پروژه‌ها بیشتر به کار گمارد.
فعالان مدنی مناطق قومی و اتنیکی که به کارکرد شوراها نگرشی خوش‌بینانه هم دارند، در وجود شوراهای شهر و روستا نوعی "خودگردانی" و "پارلمان محلی" می‌بینند. این ارگان از این جهت اهمیت دارد که در مناطق قومی کشور استاندار، فرماندار و رؤسای سایر ادارات توسط دولت انتصاب می‌شوند ولی تعیین شهرداران از طرف شوراها انجام میگیرد. شاید به همین دلیل، انتخابات شوراها در مناطق قومی همیشه با "شور خاصی" همراه است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
شوراهای شهر و روستا اگر چه به گفته خاتمی "سیر جامعه ما به سوی مردم‌سالاری" است، اما ظرف ۴۰ سال گذشته هنوز به یک ارگان دموکراتیک و مردمی تبدیل نشده و جایگاه واقعی خود در جامعه را نیافته‌اند. مطرح شدن اداره فدرالی کشور به عنوان مطلوب‌ترین شیوه حکومتی آن هم از طرف رئیس جمهور پیشین ایران نوعی "تابوشکنی" است.
بحث برقراری نظام فدارلی و استقرار یک نظام غیرمتمرکز در ایران سالهاست که از طرف نخبگان قومی کشور مطرح شده اما این نخستین بار است که این موضوع از طرف یکی از عالی‌ترین مقام‌های کشور یعنی رئیس جمهور سابق ایران با این صراحت بیان میشود.