خوش‌بینی رئیس بانک مرکزی به‌رغم انتقادهای شدید از اینستکس
۱۳۹۸ تیر ۹, یکشنبه
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در یادداشتی که در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد به تشریح پیش‌شر‌ط‌های "عملکرد پایدار" ابزار حمایت از مبادلات تجاری موسوم به اینستکس پرداخت.
همتی یکشنبه نهم تیرماه نوشت: «در حالی که زیر ساخت عملیاتی سازوکار متناظر اینستکس در ایران، توسط بانک مرکزی کاملا تکمیل شده است، اخبار دریافتی حاکی از سرعت گرفتن تلاش اروپا برای عملیاتی شدن اینستکس می‌باشد.»
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه جمهوری اسلامی دو روز پیش و در خاتمه نشست کمیسیون مشترک برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در وین، اعلام راه‌اندازی اینستکس را مهم‌ترین موضوع مورد بحث در این دیدار توصیف کرد.
همزمان با انتشار یادداشت رئیس کل بانک مرکزی، روزنامه‌های مخالف دولت حسن روحانی تیتر نخست خود را به حمله شدید به اینستکس اختصاص دادند.
روزنامه کیهان سازوکار مالی اروپا را "کلاه جدید غرب برای ایران" خوانده و خطاب به روحانی نوشته است: «آقای رئیس جمهور، از برجام عبرت بگیرید، فریب اینستکس را نخورید.»
درخواست خروج از برجام
حسین شریعتمداری، مدیرمسئول این روزنامه و نماینده رهبر جمهوری اسلامی در موسسه کیهان روز یکشنبه نوشته که دیگر برجامی وجود ندارد و "شایسته و بایسته" این است که ایران خروج خود از برجام را رسما اعلام کند.
روزنامه جوان، وابسته به سپاه پاسداران نیز عبارت "آفتابه لگن اینستکس" را به عنوان تیتر اول خود انتخاب کرده و نوشته "بدون خرید نفت و تامین اعتبارات ویژه" این سازوکار "تقریبا هیچ" است و در حد یک صرافی هم نیست.
این مسئله‌ای است که عراقچی هم با لحن ملایم‌تری به آن اشاره کرده و گفته که اگر کشورهای اروپایی از ایران نفت نخرند یا اعتبارات خاصی برای مبادلات تجاری اختصاص ندهند، اینستکس انتظارات جمهوری اسلامی را برآورده نمی‌کند.
قرار است این سازوکار در گام‌های نخست شامل مبادلات کالاهایی نظیر دارو، مواد غذایی و محصولات پزشکی شود که در فهرست تحریم‌های آمریکا علیه ایران قرار ندارند.
"فرمول تحقیرآمیز" نفت در برابر دارو و غذا
شریعتمداری در سرمقاله کیهان مبادله نفت در برابر غذا و دارو را یک "فرمول تحقیرآمیز" خوانده و نوشته است: «ماجرای اینستکس برای ایران بارها ذلت‌بار‌تر از فرمول مشابه آن برای عراق شکست‌خورده دوران صدام است.»
عبدالناصر همتی در یادداشت خود برای عملکرد پایدار ابزار حمایت از مبادلات مالی سه پیش‌شرط مطرح کرد، نخست این که: «اینستکس نه کانالی در چارچوب قواعد تحریمی آمریکا، بلکه کانالی مبتنی بر برجام باشد و کلیه تراکنش‌هایی که در چارچوب برجام مجاز بودند از طریق آن انجام‌پذیر باشد.»
رئیس کل بانک مرکزی پیش‌شرط دوم را گسترش محدوده این سازوکار به کلیه کالاها عنوان کرد و شرط سوم را چنین شرح داد: «منابع آن از صادرات نفت به اروپا تامین شود، اگر هم اروپا موقتا محذوراتی در خرید نفت ایران دارد، یک خط اعتباری بلند مدت با بازپرداخت آتی نفتی، یک راه حل موقت قابل بررسی است.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
همتی با بیان این که خود اروپایی‌ها هم در مذاکرات اشاره‌ای به راه حلی شبیه به این داشته‌اند، ابراز خوش‌بینی کرده که "الگوهای متعدد برای حضور سایر پشتیبانان برجام در اینستکس" یا سازوکار مستقل مشابه آن، در حال توسعه است.
همتی در بخش پایانی یادداشت خود تاکید کرده که در هر حال، اینستکس در راهبردهای این بانک برای بازار ارز "صرفا سهمی محدود" دارد و بانک مرکزی "در حوزه روابط ارزی کشور" برنامه‌های متعدد دیگری داشته که یا اجرایی شده‌اند یا در حال اجرایی شدن هستند.
"عروس تعریفی"، "ماشین بدون بنزین"
گرچه رئیس کل بانک مرکزی از تلاش کشورهای اروپایی برای گسترش محدوده اینستکس خبر داده روزنامه وطن امروز، از رسانه‌های اصولگرایان افراطی، در مطلبی زیر عنوان "عاقبت عروس تعریفی" انتقاد کرده که ۱۴ ماه پس از خروج آمریکا از برجام، اروپا به جای عمل کردن به تعهداتش در حوزه‌های نفتی و بانکی فقط از آغاز به کار محدود "سامانه مربوط به غذا و دارو" خبر داده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در این میان اغلب موافقان و مخالفان برجام در مورد ناکافی بودن سامانه اینستکس به شکلی که اجرایی شدن آن روز جمعه اعلام شد اتفاق نظر دارند.
مجید تخت‌روانچی، مذاکره‌کننده پیشین هسته‌ای و نماینده کنونی ایران در سازمان ملل متحد وضعیت فعلی اینستکس را ناکافی خوانده و آن را به "ماشینی بسیار زیبا اما بدون بنزین" تشبیه کرده است.