ظریف: اینستکس ارزشی استراتژیک و راهبردی دارد
۱۳۹۸ تیر ۱۰, دوشنبه
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ضمن اذعان به کاستی‌های ابزار حمایت از مبادلات مالی موسوم به اینستکس، این سازوکار را از جهت شکافی که به گفته او میان آمریکا و متحدانش در اروپا ایجاد کرده بسیار با ارزش خواند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، محمد جواد ظریف دوشنبه دهم تیر (اول ژوئیه) در مراسم گرامیداشت روز ملی صنعت و معدن گفت: «اینستکس اگرچه پاسخی به خواسته‌های جمهوری اسلامی و تعهدات اروپا نیست ولی ارزشی استراتژیک و راهبردی دارد. این موضوع یعنی نزدیک‌ترین‌ها با آمریکا در حال فاصله گرفتن از او هستند.»
هفتم تیرماه و در پایان نشست مشترک کمیسیون برجام در وین اعلام شد که سازوکار اینستکس عملیاتی شده است. عباس عراقچی، معاون سیاسی ظریف که سرپرستی هیئت ایرانی را بر عهده داشت ضمن استقبال از راه‌اندازی این سازوکار آن را ناکافی خواند و گفت که بدون خرید نفت از ایران و یا در نظر گرفتن اعتبارات خاص، اینستکس نمی‌تواند انتظارات جمهوری اسلامی را برآورده کند.
سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای (بریتانیا، فرانسه و آلمان) پس از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت سال گذشته وعده دادند با راه‌اندازی اینستکس امکان بهره‌مند شدن ایران از منافع اقتصادی برجام را فراهم کنند. قرار است این سازوکار در گام‌های نخست شامل مبادلات کالاهایی نظیر دارو، مواد غذایی و محصولات پزشکی شود که در فهرست تحریم‌های آمریکا علیه ایران قرار ندارند.
این محدودیت با انتقاد شدید مخالفان دولت و منتقدان توافق هسته‌ای روبرو شده است. حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان در سرمقاله روز یکشنبه این روزنامه مبادله نفت در برابر غذا و دارو را یک "فرمول تحقیرآمیز" خوانده و نوشته است: «ماجرای اینستکس برای ایران بارها ذلت‌بار‌تر از فرمول مشابه آن برای عراق شکست‌خورده دوران صدام است.»
استقبال بخش خصوصی
با این همه راه‌افتادن سازوکار کشورهای اروپایی برای تسهیل مبادلات تجاری شرکت‌های اروپایی با ایران با استقبال شماری از نمایندگان بخش خصوصی روبرو شده است.
احمد پور فلاح، رئیس اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا با بیان این که دنیا واکنش مثبتی به اینستکس نشان داده می‌گوید عملیاتی شدن این سازوکار "به ما نوید می‌دهد که در حوزه غذا و دارو مشکلات ما به حداقل برسد".
او در پاسخ به این پرسش که آیا در آینده مبادلات کالاهای دیگر هم از این طریق انجام خواهد شد به خبرگزاری ایلنا گفت: «تا زمانی که تحریم‌های آمریکا باقی باشد چنین اتفاقی نخواهد افتاد اما همین اتفاق نیز کم نیست. به طور مثال ما علاوه بر مواد اولیه غذایی، می‌توانیم ماشین آلات آن را نیز وارد کنیم و [این] در بحث دارو و تجهیزات پزشکی نیز رخ خواهد داد.»
تاکید بر اهمیت اثر سیاسی اینستکس
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اثر سیاسی اینستکس را مهم‌تر خوانده و در یک پیام توئیتری نوشت: «باید به اینستکس فرصت داد؛ سازوکاری که اثر سیاسی آن برای گذر از دام افراطیون مهم‌تر از گشایش‌های اقتصادی آن است.»
یکی از تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ممنوعیت استفاده از دلار در مبادلات تجاری با این کشور است. محمد جواد ظریف این کار را سوءاستفاده از"حضور حاکمه دلار در صحنه جهان" برای فشار آوردن بر ایران عنوان کرده ومی‌افزاید آمریکا با این کار برای خودش نیز مشکلاتی ایجاد کرده است.
وزیر خارجه ایران این مشکلات را ناشی از تصمیم کشورهای مانند چین و روسیه برای حذف دلار از مبادلات خود عنوان کرد و خاطر نشان می‌کند که ۳۵ درصد از معاملات جمهوری اسلامی و ترکیه در سال گذشته هم بدون دلار انجام شده است. او می‌گوید: «این یعنی در درازمدت استفاده افراطی از قدرت دلار به معنی کاهش نقش دلار در روابط بین‌المللی است.»
مجید تخت‌روانجی، نماینده جمهوری اسلامی در سازمان ملل با انتقاد از محدودیت‌های اینستکس به شبکه سی‌ان‌ان گفته است: «زمان ما رو به اتمام است. راه‌اندازی مکانیزم اروپایی‌ها بیش از یک سال زمان برده است. اروپا باید عجله و هزینه کند در غیر این صورت این سازوکار بی‌فایده خواهد بود.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
تخت‌روانچی روز یکشنبه از انجام مذاکراتی میان ایران و کشورهای اروپایی طی ۱۰ روز آینده خبر داد و این مذاکرات را "حیاتی" خواند. او به مسائلی که قرار است در این مذاکرات مطرح شود اشاره‌ای نکرد اما با توجه به اظهارات برخی دیگر از مقامات ارشد ایرانی خرید نفت می‌تواند یکی از این مسائل باشد.
پیوستن هفت کشور اروپایی به سازوکار مالی
رئیس اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا در گفت‌وگو با ایلنا می‌گوید در سفری که به تازگی به اروپا داشته و در صحبت با فعالان اقتصادی این موضوع مطرح شده که شماری از کشورها منتظر راه‌اندازی اینستکس هستند و مایلند با آن همکاری کنند.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی که در وب‌سایت رسمی خود منتشر کرد با اشاره به نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، اعلام عملیاتی شدن اینستکس را گامی "بسیار مهم در پشتیبانی از توافق هسته‌ای با ایران" خواند.
موگرینی در این یادداشت نوشته که پس از اجرایی شدن اینستکس "تراکنش‌های اولیه" در حال انجام شدن هستند و قرار است هفت کشور اروپایی دیگر به این سازوکار بپیوندند. او از این کشورها نام نبرده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
پس از نشست وین کشورهای اتریش، بلژیک، هلند، اسلوونی، اسپانیا و سوئد با انتشار بیانیه‌ای از راه‌اندازی سازوکار مالی اروپا حمایت کردند و حفظ توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی را با اهمیت خواندند. بر این پایه احتمال همکاری این کشورها با اینستکس زیاد است.
نشریه اینترنتی "رای الیوم" که در لندن به روز می‌شود، نشست وین را "دستاوردی مهم" برای دیپلماسی تهران خوانده و احتمال می‌دهد که مخالفت چین با تحریم‌های آمریکا و ادامه واردات نفت این کشور از ایران، باعث تشویق دیگر مشتریان نفت جمهوری اسلامی شود.