چرا ترامپ تصمیم به خروج از سوریه گرفت؟
۱۳۹۷ دی ۱, شنبه
خبرگزاری آسوشیتدپرس۳۰ آذر ماه (۲۱ دسامبر) گزارش داد که دونالد ترامپ تصمیم خود درباره خروج از سوریه را با کابینه و تیم امنیت ملی خود در میان نگذاشته است. یک مقام رسمی کاخ سفید به آسوشیتدپرس گفته است که خود رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه هم از تصمیم ترامپ "شوکه" شده و به ترامپ پیشنهاد کرده که "عجولانه تصمیم نگیرد".
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
اما چه اتفاقاتی بعد از تصمیم ترامپ افتاد؟
بعد از تصمیم ترامپ اردوغان در استانبول اعلام کرد که ترکیه به طور کامل جنگ با داعش در سوریه را به عهده می‌گیرد و موقتا حمله به شمال شرقی سوریه محل استقرار نیروهای "یگان‌های مدافع خلق" کردهای سوریه را به تعویق می‌اندازد.
انتشار گزارش‌ها در ارتباط با قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگارمنتقد عربستانی در کنسولگری عربستان در استانبول در رسانه‌های ترکیه پایان یافت تا به گفته برخی کارشناسان بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی بتواند موقعیت خود را نجات دهد. یک اتفاق مهم دیگر در آستانه اعلام خبر خروج آمریکا از سوریه، برداشته‌شدن موانع فروش سیستم دفاعی پاتریوت و جنگنده‌های اف-۳۵ به ترکیه بود.
شوک تحلیل‌گران از خروج آمریکا از سوریه
اما فقط اطرافیان ترامپ و اردوغان از خبر خروج آمریکا از سوریه شوکه نشدند، بلکه تحلیل‌گران هم انتظار مواضع ترامپ را نداشته‌اند.
افشار سلیمانی کارشناس مسائل منطقه و سفیر سابق ایران در باکو و کیف به دویچه وله گفت، اعلام خروج یکباره آمریکا از سوریه برای او "غیرمنتطره و شوک‌آور" بوده است. او تاکید کرد که هنوز هیچ تحلیل روشن و قاطعی در رابطه با چرایی این اعلام و اینکه چه نتایجی به بار خواهد آورد و چه توافقاتی پشت پرده قبل از اعلام این خبر انجام گرفته، وجود ندارد.
به باور سلیمانی ترامپ صرفا به دلیل صحبت‌های اردوغان تصمیم به خروج از سوریه نگرفته است. او خاطرنشان می‌کند که داعش هنوز محو نشده بلکه مهار شده است.
سلیمانی ضمن اشاره به مسائل داخلی آمریکا تاکید کرد که ترامپ به سرنوشت سیاسی خود در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هم فکر می‌کند.
این تحلیل‌گر در ادامه به سناریوهای مختلفی اشاره کرد. او گفت که ممکن است آمریکا با روسیه و ترکیه هماهنگی‌هایی انجام داده باشد که دست ایران را از سوریه کوتاه کنند. اما او آن را بعید می‌داند چون این اقدام به نظر او بحران سوریه را تشدید خواهد کرد و با "دید تجاری" ترامپ و تئوری "اول آمریکا" او مغایر است.
"همه به سهم خود در سوریه می‌رسند"
سلیمانی در ادامه درباره یک سناریوی محتمل دیگر گفت: «ترکیه با آمریکایی‌ها هماهنگ کرده است که خروج آمریکا با همکاری ترکیه به گونه‌ای باشد که خود "پ ی د" و "ی پ گ" و حزب دمکراتیک سوریه هماهنگی‌هایی داشته باشند که تحرکاتی انجام ندهند تا نگرانی‌های ترکیه بر طرف شود و ترکیه حمله نکند. از طرف دیگر نیروهای دولتی سوریه هم تلاش می‌کنند که در مناطق کردنشین اعمال حاکمیت کنند و حزب دمکرایتک سوریه اعلام کرده است که پرچم سوریه را به احتزاز درمی‌آورد. این هم نشان می‌دهد که معامله‌ای بین دولت اسد، آمریکا، ترکیه و حزب دمکراتیک سوریه صورت گرفته که با همدیگر مسائل را حل بکنند.»
سلیمانی نگاه خوشبینانه‌ای به خروج آمریکا از سوریه دارد. او در همین راستا به احتمال هماهنگی روسیه و ایران هم اشاره می‌کند و نتیجه می‌گیرد که همه این عوامل باعث می‌شود که توافق شود و آرامش به سوریه برگردد و همه بازیگران به تفاهم برسند و سهم خود را بگیرند و به راه حل سیاسی دست یابند»
این کارشناس تاکید می‌کند که این یک "راهبرد برد-برد" است و به نوعی همه می‌توانند دراین بازی برد-برد پیروز شوند. روسیه هم پایگاه‌هایش را حفظ خواهد کرد. عربستان هم در داخل دچار بحران خاشقچی شده و در شرایط کنونی راضی خواهد شد.
سلیمانی در ادامه گفت که اگر اختلافات در سطح منطقه‌ای حل شود این مدل و فرآیند می‌تواند تنش را بین ایران و عربستان هم کاهش دهد و در پسابحران همه در بازسازی سوریه شرکت کنند.
" خروج آمریکا به نفع ایران و بشار اسد است"
یک کارشناس منطقه مقیم استانبول به نام محمد صالح خاتم هم به دویچه وله فارسی گفت که مسئله خروج آمریکا از سوریه مسئله‌ای نیست که تنها به ترکیه یا شخص اردوغان ارتباط داشته باشد. به گفته این کارشناس ترکیه مهم‌ترین شریک استراتژیک آمریکا در منطقه است و رابطه خصمانه دو کشور در درجه اول به ضرر آمریکا خواهد بود.
به گفته محمد صالح خاتم آمریکا خواهان از دست دادن ترکیه و چرخش آنکارا به سمت چین و روسیه نیست. مسئله تحریم‌های ایران هم مطرح است و با توجه به نزدیکی تاریخی ایران و ترکیه، ایالات متحده سعی می‌کند در ظاهر به ترکیه چراغ سبز نشان بدهد اما تجربه ثابت کرده است که سیاستمداران در آنکارا چندان به صداقت واشنگتن اعتقادی ندارند.
این کارشناس مقیم استانبول در ادامه افزود: «خروج آمریکا از سوریه بیش از آنکه به نفع ترکیه باشد به نفع بشار اسد و ایران تمام شده است. با خروج آمریکا یگان‌های مدافع خلق برای جلوگیری از حمله ترکیه مجبور به مصالحه با اسد و ایران خواهند بود و تجربه ثابت کرده است که گروه‌های کردی شمال سوریه هیچ خط قرمزی برای مذاکره با غرب، روسیه، ایران و دولت اسد ندارند و تنها وجه مشترک آنها دشمنی با ترکیه است.»
این کارشناس برخلاف افشار سلیمانی به حل بحران سوریه به ویژه در شمال شرقی این کشور زیاد خوشبین نیست. او تاکید می‌کند: «مسئله اصلی برای کردهای شمال سوریه نه مبارزه با داعش بلکه در درجه اول حفظ نوعی خودگردانی در شمال سوریه و هدف غایی آنها نیز کسب استقلال است و اکنون با خروج آمریکا آنها مجبور به مصالحه با هر نیرویی خواهند بود تا جلوی حمله ترکیه به شمال سوریه را بگیرند.»
برندگان و بازندگان
این کارشناس مقیم ترکیه به دویچه وله گفت: «آمریکا درحال تغییر هژمونی خود در منطقه است و اهداف این کشور نیز آن چیزی نیست که همه در مورد آن اتفاق نظر دارند. آمریکا به دنبال حفظ موازنه قدرت در منطقه است تا هیچ کشوری بر کشور دیگر تفوق پیدا نکند و این سیاست همیشه به نفع سیاست خارجی و اقتصاد ایالات متحده بوده است.»
این کارشناس در ادامه صحبت‌های خود همچنین تاکید کرد که مردم و محافل سیاسی در آنکارا به نیات ترامپ در خروج از سوریه تردید نشان می‌دهند و اعتماد چندانی به سیاست‌های گاه متضاد و متناقض دولت ترامپ ندارند.