آزادی سریع مرتضوی و طنز و تحلیل کاربران ایرانی اینترنت
۱۳۹۱ بهمن ۱۹, پنجشنبه
سعید مرتضوی٬ رئیس سازمان تامین اجتماعی و دادستان پیشین تهران را برخی پس از بازداشت "زندانی سیاسی" نامیدند. اما آزادی وی که کمی بیش از یک روز پس از دستگیری‌اش، در سحرگاه چهارشنبه (۱۸ بهمن/ ۶ فوریه) صورت گرفت٬ برخلاف آزادی یا مرخصی دگراندیشان و منتقدانی که در زندان‌های جمهوری اسلامی به سر می‌برند، شور و شعفی در فضای مجازی برنیانگیخت.
مرتضوی چهره سیاه سرکوب روزنامه‌نگاران و مطبوعات ایران در سال‌های اخیر است. نام او پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ به عنوان یکی از متهمان اصلی جنایت‌های زندان کهریزک نیز مطرح شد. مرتضوی همچنین یکی از مسئولان اصلی قتل زهرا کاظمی٬ خبرنگار و عکاس ایرانی-کانادایی که در ۱۳۸۲ در زندان اوین کشته شد٬ شناخته می‌شود.
انتخاب وی به ریاست سازمان تامین اجتماعی در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد انتقادهای زیادی را به همراه داشت که در نهایت به استیضاح عبدالرضا شیخ‌الاسلامی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در روز یک‌شنبه (۱۵ بهمن/ ۳ فوریه) منجر شد. جلسه استیضاح وزیر کار اما به صحنه نبرد میان رئیس‌جمهور و رئیس مجلس جمهوری اسلامی تبدیل شد و سپس بازداشت مرتضوی را در شامگاه دوشنبه (۱۶ بهمن/۴ فوریه) در پی داشت.
تعدادی از کاربران ایرانی اینترنت در شبکه‌های اجتماعی آن‌لاین نظیر فیس‌بوک و توییتر در واکنش به این بازداشت نوشتند: «بهرام که گور می‌گرفتی همه عمر٬ دیدی که چگونه گور بهرام گرفت!» یکی از کاربران هم در توییتر نوشت: «امروز به رفیقم گفتم مرتضوی رو دستگیر کردن. گفت بیژن؟ یه نگاه به هم کردیم و سکوت سنگینی بینمون بوجود اومد.»
آن‌چه در طول یک روز پس از بازداشت مرتضوی در فیس بوک و توییتر دیده می‌شد بیشتر بیانگر پیگیری خبرهای مربوط به بازداشت مرتضوی بود و گمانه‌زنی‌هایی درباره سرنوشت این بازداشت که چندان طول نکشید. یک کاربر توییتر نوشت: «چند نفر دیروز گفته بودن که خیلی هم به بازداشت مرتضوی خوشبین نباشید شاید زود آزاد شه. الان دارن تو فیس بوک پادشاهی می‌کنن.»
اما بودند کسانی هم که گمان نمی‌کردند مرتضوی که خود بسیاری را روانه اوین کرده است، به زودی از این زندان به درآید. یک کاربر توییتر نوشت: «بابام انقدر صب تا شب تحلیل سیاسی میکنه که میترسم بفرستن ترورش کنن. حالا هیچ کدوم از تحلیلاش هم درست نیستا. دیشب گفت مرتضوی دیگه بیرون نمیاد.»
آزادی مرتضوی البته به بساط طنزنویسی برخی کاربران نیز رونق بخشید. یکی از کاربران توییتر با نظر به مدت زمان کوتاه بازداشت مرتضوی نوشت: «مرتضوی نمیخواد یه کتاب با عنوان خاطرات سال‌های زندان بنویسه؟»
یک کاربر توییتر که به انبوه دستگیری‌ها در ایران اشاره داشت، نوشت: «بجان خودم یکی دیگه رو می‌خوان بگیرن جا نبوده مرتضوی رو آزاد کردن. تریپ اینا اینطوریه. یکی رو آزاد می‌کنن یکی رو می‌گیرن.»
"جای مرتضوی در زندان است"
در اولین ساعت‌های پخش خبر بازداشت مرتضوی کسانی نوشتند که جای سعید مرتضوی کنار روزنامه‌نگاران، وکلا و دیگر افراد بی‌گناه در زندان نیست. صفحه‌ای هم در فیس‌بوک درست شد که عنوان‌اش بود: "سعید مرتضوی را آزاد کنید" و در بخش توضیحات صفحه آمده بود: «حضور "سعید مرتضوی" در اوین مایه ننگ آن دیوارهاست.»
اما برخی دیگر به این موضع‌گیری انتقاد کردند. نویسنده وبلاگ "مریمانه" بعد از آزادی مرتضوی منتقدانه نوشت: «جای سعید مرتضوی زندان است و لاغیر … ما بی‌عملی و انفعال‌مان را در پی صفحاتی چون "سعید مرتضوی را آزاد کنید" نشان می‌دهیم، ما باور کردیم که کیوان صمیمی، مجید توکلی، ضیا نبوی، نسرین ستوده و … پشت آن دیوارها می‌مانند، و حال می‌خواهیم خانه‌شان به حضور سعید مرتضوی آلوده نشود … ما پذیرفته‌ایم اوین خانه دوم روزنامه‌نگاران، فعالان و اندیشمندان است.»
اجرای "عدالت دُم شیری"
اتهامات سعید مرتضوی که به بازداشت وی انجامید هنوز از سوی قوه قضاییه به صورت رسمی اعلام نشده و تنها رسانه‌های مختلف درباره آن گمانه‌زنی کرده‌اند. با این‌همه یک کاربر فیس‌بوک نوشت: «تا بوده تو مملکت ما دم شیرهایی بودن که بازی باهاشون عواقب داشته. مرتضوی هم نه به خاطر عواقب کارهاش که بخاطر بازی با دم شیر الان دستگیر شده. تا زمانی که عدالت دم شیری هست، کم می شه انتظار داشت که عدالت واقعی رخ بنماید.»
آزادی سریع مرتضوی بیشتر تحلیل‌ها را به سمت آن‌چه "بازی سیاسی" خوانده شد کشاند. برخی نوشتند که آزادی مرتضوی برای جلوگیری از افشاگری‌های احتمالی محمود احمدی‌نژاد٬ رئیس‌جمهور ایران٬ در سخنرانی‌ای است که قرار است در سالگرد انقلاب، روز ۲۲ بهمن (۱۰ فوریه)، داشته باشد. نویسنده وبلاگ "دیدگاه" نوشت: «سید علی خامنه‌ای با دستور آزادی زودهنگام مرتضوی، در واقع حق سکوت خود را به محمود پرداخت و رشوه‌ای کلان به او داد و این حق سکوت سنگین، روی محمود را بیشتر خواهد کرد. شاید سخنرانی پیش رویش را تعدیل کند اما یاد می‌گیرد و محک می‌زند ضعف‌های عمیق رهبر را و در زمانی دیگر ضربه‌ای سهمگین به او خواهد زد.»
نویسنده وبلاگ "ایران آزاد" هم با اشاره به این‌که رهبر جمهوری اسلامی ادامه نمایش اختلافات داخلی را از بیم شورش‌های اجتماعی صلاح ندیده است، نوشت: «بی‌شک شدت یافتن برخورد باندهای درونی حاکمیت می‌تواند پیش‌درآمدی برای شورش‌های اجتماعی گردد. و این بمعنای مرگ کل نظام محسوب می‌گردد.»
مهمانی کوتاه در "هتل اوین"
اگرچه فاصله میان بازداشت و آزادی مرتضوی کوتاه بود، اما در همان مدت زمان کوتاه هم بودند کسانی که قدم بعدی را دستگیری احمدی‌نژاد پیش‌بینی یا حتی آن را درخواست می‌کردند. یک کاربر فیس‌بوک با اشاره به پخش نوار گفتگوی خصوصی فاضل لاریجانی و سعید مرتضوی نوشت: «اگر دلیل بازداشت سعید مرتضوی … آن نوار معهود باشد طبق قانون منتشرکننده و اشاعه‌دهنده محتویاتش به عنوان شریک جرم گناهش اگر بیشتر از تهیه‌کننده نوار نباشد کم‌تر نیست. اگر همه عوامل این نوارسازی را می‌خواید بگیرید احمدی‌نژاد رو هم باید بگیرید.»
کاربران همچنین به طور جدی یا به شوخی از اتفاقات احتمالی در روزهای آتی می‌نوشتند. یک کاربر توییتر که به مرگ سعید امامی اشاره داشت به طنز نوشت: «پیام فوری نهاد ریاست جمهوری: سعید مرتضوی تمامی موهای زائد بدن خود را از بین برده است.» سعید امامی از ماموران عالی‌رتبه وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی و متهم در قتل‌های سیاسی زنجیره‌ای بود که گفته می‌شود در زندان کشته شد اما مقامات حکومت ایران علت مرگ وی را خودکشی با داروی نظافت اعلام کردند.
ظاهرا در نهایت "حق" با کسانی بود که به جدی بودن بازداشت مرتضوی امیدی نداشتند. یک کاربر در توییتر هر چند به طنز اما ناامیدانه نوشت: «آخرشم معلوم میشه مرتضوی رو بردن اوین برای تودیع و معارفه، رییس جدید زندان اوین شده.» یک کاربر دیگر هم در این زمینه نوشت: «الان مرتضوی پشت در اتاقش تو هتل زده لطفا مزاحم نشوید.»