آلمان در پی گفت‌وگو با اسلامگرایان میانه‌روی کشورهای عربی
۱۳۹۰ آبان ۲۴, سه‌شنبه
تا یک سال پیش که دنیای عرب با مستبدان و رهبران اقتدارگرای خود هنوز آرام به نظر می‌رسید، شرکای تجاری این کشورها در غرب، به پیامدهای مناسبات خود و تحولاتی که در یک سال گذشته در شماری از این کشورها روی داده است فکر نمی‌کردند.
در آن دوره غرب نظاره‌گر نقض حقوق بشر و تقلب در انتخابات در این کشورها بود، ولی در قبال چنین حوادثی جز ابراز تاسف واکنشی از خود نشان نمی‌داد. علت چنین سیاستی این بود که غرب رژیم‌های اقتدارگرای سکولار در کشورهای عربی را به دستیابی اسلامگرایان به قدرت ترجیح می‌داد.
اکنون چندی است که نه تنها شمار کشورهای دارای حکومت پلیسی در این منطقه رو به کاهش است، بلکه نفوذ کشورهای غرب در این کشورها نیز کاهش می‌یابد و اسلامگرایان برندگان واقعی تحولات اخیر در برخی کشورهای عربی به نظر می‌رسند.
در انتخابات تونس، اسلامگرایان میانه‌رو متشکل در حزب نهضت، در نخستین انتخابات آزاد این کشور پس از سرنگونی زین‌العابدین بن‌علی پیروز شدند. آنان توانستند ۴۰ درصد آرا را به خود اختصاص دهند.
انتخابات پارلمانی مصر در اواخر ماه نوامبر برگزار خواهد شد. انتظار می‌رود که اسلامگرایان گروه اخوان‌المسلمین، در این انتخابات پیروزی چشمگیری به دست آورند.
اسلامگرایان همچنین در لیبی پس از قذافی و نیز در میان اپوزیسیون رژیم بشار اسد در سوریه، نیروی قابل توجهی را تشکیل می‌دهند. کارشناسان غرب معتقدند که هر کس از گفت‌وگو با این نیروهای مذهبی خودداری کند، با این خطر مواجه است که از تحولات کشورهای عربی عقب بماند.
«گفتوگوی انتقادی و عمل‌گرایانه»
به گزارش روزنامه‌ی آلمانی «زود دویچه» (۱۵ نوامبر/۲۴ آبان)، این‌گونه محاسبات سیاسی، دولت آلمان را واداشته است تا خطوط اساسی سیاست خود را در قبال کشورهای عربی در صورت پیروزی اسلامگرایان، در طرحی کارپایه‌ای ترسیم کند که از سوی وزارت امور خارجه‌ی این کشور منتشر شده است.
در این طرح آمده است که: «نفوذ ما حتا در بهترین شرایط محدود خواهد ماند. بنابراین ما باید از همه‌ی شانس‌های ممکن استفاده کنیم تا روند گذار در این کشورها را در مسیری دمکراتیک هدایت کنیم. آلمان و اروپا باید برای یک گفتوگوی عمل‌گرایانه و انتقادی با اسلامگرایان میانه‌رو آماده باشند».
این طرح می‌افزاید که چنین گفت‌وگویی باید با انتظار در مورد رعایت اصول دمکراتیک و حقوق بشر، چشم‌پوشی از خشونت، احترام به قراردادهای بین‌المللی ، احترام به همه‌ی ادیان و رویکردهای سکولار در پیوند باشد.
مطابق این طرح، باید برندگان یک انتخابات دمکراتیک را به رسمیت شناخت و به آنان تبریک گفت، باید از نمایندگان احزاب اسلامی میانه‌رو در چارچوب دیدارهای ملی دعوت کرد، نباید نیروهای سکولار را طرد کرد، ولی باید با گروه‌های افراطی مخالفت کرد.
به گزارش روزنامه‌ی یادشده، پیشنهادهای آلمان در اختیار مقامات مسئول در فرانسه، بریتانیا، ایتالیا و اسپانیا گذاشته و همچنین به کمیسیون روابط خارجی مجلس آلمان و کارگروه اتحادیه‌ی اروپا در بروکسل معرفی شده است.
کنار گذاشتن قید و شرط‌ها
گفتنی است که ایالات متحده‌ی آمریکا یک ماه پیش قید و شرط‌ها برای گفت‌وگو با اخوان‌المسلمین در مصر را کنار گذاشت و حاضر است با هر نیرویی گفت‌وگو کند که در انتخاباتی آزاد و منصفانه پیروز شود.
به نوشته‌ی روزنامه‌ی آلمانی یاد شده، به نظر می‌رسد که غرب پس از دهه‌ها هشداردهی نسبت به اسلام سیاسی، قصد دارد درباره‌ی نیروهای مذهبی برپایه‌ی رفتار آن‌ها داوری کند. ولی این فقط یک طرف معادله است. طرف دیگر معادله این است که اسلامگرایان نیز باید به عمل‌گرایی روی آورند.
همین گزارش می‌افزاید که روند دمکراتیک در این کشورها از جوانب گوناگون تهدید می‌شود. اخوان‌المسلمین در مصر شر کمتری از شورای نظامی حاکم هستند که ممکن است در پایان حاضر نباشد از قدرت کناره‌گیری کند.
منتقدان سکولار و نیز اقلیت‌های مذهبی در کشورهای عربی هشدار می‌دهند که غرب با چنین سیاستی، اسلامگرایان را حتا پیش از آن‌که در انتخابات پیروز شوند تقویت می‌کند.
با این همه، به نظر می‌رسد که دولت آلمان با این طرح، خود را برای یکی از سناریوها آماده می‌کند.
BM/FW