زمان زیادی از برگزاری رویداد موسوم به "سوار ابرها " (RTC22) نمی‌گذرد. همین شش ماه پیش بود که "ابرآروان" با برگزاری مراسمی، از آخرین و به تعبیر خود از پیشرفته‌ترین فناوری ابری و نسل جدید محصولاتش رونمایی کرد و از ارزش‌گذاری ۱۵۰۰ میلیارد تومانی این شرکت در پروسه جذب سرمایه خبر داد.
عددی که خواسته یا ناخواسته، یادآور "۱۵۰۰ جانباخته وقایع خونین آبان ۱۳۹۸" بود و در آن زمان به اعتراضات بسیاری در بین کاربران شبکه‌های اجتماعی دامن زد.
اینک با آغاز آبان‌ماه ۱۴۰۱ و همزمان با شعله‌ور شدن انقلابی سراسری علیه حکومت جمهوری اسلامی، آبانی دیگر با نام ابرآروان گره خورده است.
اینترنت در بسیاری از نقاط ایران تقریبا به کلی قطع شده و تنها با استفاده از وی‌پی‌ان‌ها در ساعاتی محدود و با سختی و مشقت فراوان در دسترس است.
اما این بار تنها کاربران عادی و یا حتی متخصصان فناوری اطلاعات ایرانی، از جمله امیرعماد میرمیرانی (جادی) و حسین رونقی، نیستند که از نقش این شرکت در قطع دسترسی به اینترنت پرده برمی‌دارند و به زندان جمهوری اسلامی می‌افتند.
تحقیقات مشترک وب‌سایت آلمانی "نتس‌پولیتیک" و مرکز پژوهشی "کورکتیو" و همچنین روزنامه "تاتس" در آلمان، نام، مشخصات و آدرس شرکتی با فعالیت بحث‌برانگیز به نام "سافت کلود" مستقر در "مربوش" در نزدیکی "دوسلدورف" را افشا کرده‌اند که به گفته آن‌ها در عمل چیزی جز یک نشانی پستی نیست، ولی در عین حال خود را به عنوان شرکتی آلمانی جا زده و کمترین اشاره‌ای به ارتباط خود با ابرآروان نکرده است.
در پی افشای این ارتباط ابرآروان نیز با حذف نام "سافت کلود" از صفحه خود، به نوعی نشان داد که ظاهرا چیزی برای پنها‌ن‌کاری وجود دارد و این شرکت از کنار رفتن ابرها و انجام تحقیق و تفحص در خصوص نقش خود در همکاری با حکومت ایران در قطع شدن اینترنت هراس دارد.
به خصوص که بازتاب رسانه‌‌ای این خبر واکنش وزیر خارجه آلمان را نیز به دنبال داشت و با آغاز تحقیقات سازمان امنیت آلمان، به نظر می‌رسد که این شرکت احتمالا به دردسر بزرگی افتاده است. اگرچه تا زمان روشن شدن تحقیقات باید صبر کرد و در انتظار انتشار نتایج ماند، اما آن‌گونه که از گفت‌وگوی دیروز خود (یکشنبه اول آبان) با ژان پیترز، پژوهشگر مرکز پژوهشی "کورکتیو" و یکی از نویسندگان این گزارش، دریافتم، بعید نیست که زمان پیاده شدن ابرآروان از ابرهایی که به کمک رانت دولتی بر آن سوار شده بود فرا رسیده باشد.
ابرآروان در دفاع از خود چه می‌گوید؟
ابرآروان به صراحت اتهامات واردشده علیه خود در خصوص نقش داشتن در قطع، محدودیت و فیلترینگ اینترنت را رد می‌کند و مدعی است که امکان مداخله در اینترنت ایران را ندارد. اما واقعیت این است که ابرآروان، زیرکانه تنها بخشی از داستان را تعریف می‌کند و نقش خود در تامین زیرساخت‌های اینترنت ملی را به شکلی وارونه جلوه می‌دهد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
اینکه شرکتهای ابری نقشی در محدودیت اینترنت ندارند و کلید قطع اینترنت در دست ابرآروان نیست، سخن درستی است. اما مساله بر سر این است که هیچ‌کسی نگفته که شیر قطع و وصل اینترنت در دست شرکت ابرآروان است. از این رو، این شرکت در مقابل چیزی از خود دفاع می‌کند که اساسا هرگز موضوع بحث نبوده است.
امیرعماد میرمیرانی (جادی) پیش از دستگیری در ویدئویی که به نقش ابرآروان در قطعی اینترنت ایران می‌پرداخت، این شرکت را به چاقوفروشی تشبیه کرد که در قبال فروش چاقو به مشتریان خود مسئول است و اجازه ندارد بگوید که من صرفا چاقوفروشم و به من ارتباطی ندارد که خریدار قرار است چه استفاده‌ای از چاقو بکند.
به گفته جادی، زمانی که چاقوفروش می‌داند که قرار است جایی دعوا شود، نباید به یک مشتری که با چهره‌ای برافروخته و چشمانی خون‌آلود و در حالی که قصد قتل دیگری را دارد به مغازه آمده، چاقو بفروشد.
آیا ابرآروان تنها شرکتی است که عامل قطعی اینترنت ایران است؟
خیر! ابرآروان تنها یکی از شرکتهای طرف قرارداد حکومت فعلی ایران است که به دستیابی این رژیم به شبکه ملی اطلاعات و آماده‌سازی زیرساخت‌های شبکه برای قطع اینترنت جهانی کمک می‌کند. این ابدا به معنای آن نیست که ابرآروان اینترنت ایران را قطع کرده است.
به بیان ساده، ابرآروان با کمک به پروژه "ابر ایران" شرایطی را فراهم کرده که حکومت ایران هر زمان که نیاز داشته باشد بتواند با هزینه و دردسر کمتری اینترنت را قطع کند؛ به عبارتی نقش راننده‌ای را دارد که ممکن است به صورت مستقیم در قتل مشارکت نداشته باشد، اما به رغم آنکه طبیعتا از قصد قاتل آگاه بوده، او را به محل قتل رسانده تا فرد قاتل بتواند مرتکب جنایت شود.
ابرآروان به درستی اشاره می‌کند که صرفا به ارائه خدمات ابری می‌پردازد و این جرم نیست، اما اشاره نمی‌کند که " زیرساخت نویان ابرآروان" این کار را در سوئیس یا فنلاند انجام نمی‌دهد، بلکه این کار را در همکاری با حکومتی انجام می‌دهد که قصد دارد با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، مردم کشور را ایزوله و اطلاعات را درون مرزها حبس کند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
از این رو، این ادعا که «ابرآروان فقط و فقط زیرساخت ابری ارائه می‌دهد و این فناوری نه در ایران و نه در هیچ جای جهان نمی‌تواند نقشی در پروژه‌های محدودسازی یا مسدودسازی اینترنت داشته باشد»، گره از کار فروبسته ابرآروان نمی‌گشاید و دفاعی است نامربوط، زیرا هیچ‌کسی ادعا نکرده که ابرآروان اینترنت ایران را فیلتر یا قطع کرده است. در واقع ابرآروان کاری کرده که حکومت در زمان اعتصابات و اعتراضات، با زحمت کمتری بتواند اینترنت را قطع کند.
ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود
گزارش منتشرشده در رسانه‌های آلمانی درباره ابرآروان، تنها نوک کوه یخ است و با ادامه تحقیق و تفحص، احتمالا جنبه‌های پیچیده‌ای از شبکه‌ای در هم‌تنیده از شرکتهای وابسته به حکومت ایران افشا خواهد شد. ژان پیترز، پس از ارائه گزارش مشترک "نتس‌پولیتیک" ،"کورکتیو" و "تاتس"، متوجه جنبه‌های دیگری از ارتباطات پشت پرده "سافت کلود" با شرکتهای دیگر شد که پیش از این از نظر دور مانده بود.
او در تحقیقات خود دریافت که رد پای شرکتی به ظاهر آلمانی به نام "راین‌موند" (Rheinmond) نیز در ماجرای "سافت کلود"، یعنی شرکت پوششی [سابق] ابرآروان در آلمان دیده می‌شود که پیش از این نیز کاربرانی در شبکه‌های اجتماعی به آن اشاره کرده بودند.
به ویژه کاربری از ایتالیا که مدت‌ها پیش در ماه فوریه، از طریق درگاه پرداخت پی‌پل (PayPal)، اقدام به خرید کتاب الکترونیکی از یک فروشگاه خرید کتاب الکترونیکی و صوتی به نام طاقچه کرده بود، ولی در نهایت دریافته بود که مبلغ پرداختی به حساب شرکتی به نام "راین‌موند" (Rheinmond Information Technology GmbH) واریز شده است.
در این میان، نشریه آلمانی تاگس‌اشپیگل به نقل از ابرآروان نوشته که این شرکت در روز ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲ قرارداد همکاری خود با سافت‌کلود را فسخ کرده است. ابرآروان هیچ توضیحی در خصوص دلایل قطع این همکاری با سافت کلود نداده، اما با در نظر گرفتن این که دو شرکت هلندی ارائه‌کننده سرور به نام‌های "Serverius" و "i3D.net" نیز در این اواخر قرارداد خود با سافت کلود را قطع کرده‌اند، به نظر می‌رسد که سرنخ ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود و هنوز چیزهای بسیاری وجود دارند که نمی‌دانیم.
"نتس‌پولیتیک" گزارش می‌دهد که در بین افراد مؤسس این شرکت، نام فردی دیده می‌شود که اینک رئیس یک شرکت آلمانی مرتبط با ایران است و در لیست تحریم‌های ایالات متحده آمریکا قرار دارد. به گزارش نتس‌پولیتیک، این فرد در دهه ۸۰ میلادی به عنوان فرد مرتبط با سرویس‌های اطلاعاتی جمهوری اسلامی شناخته شده و نام او بعدها نیز در سال ۱۹۹۳ در جریان دادگاه میکونوس در گزارش‌های سازمان امنیت داخلی آلمان ظاهر شده است.
اینکه پشت ابرهای این شرکت خدمات ابری، دقیقا چه فعالیت‌‌هایی پنهان شده هنوز به طور دقیق مشخص نیست و به گفته خانم بربوک، وزیر خارجه آلمان، بررسی‌‌های سازمان امنیت و وزارت اقتصاد این کشور به چند روز زمان نیاز دارد.