احتمال طرح عدم کفایت رئیس جمهور در مجلس؟

سخنگوی فراکسیون خط امام مجلس در گفت و گو با پارلمان نیوز از امکان استفاده‌ی نمایندگان از طرح استیضاح رئیس جمهور و عدم کفایت او سخن گفت. وی انتخاب مشایی به عنوان معاون اول رئیس جمهور از سوی احمدی‌نژاد را نوعی اعلام جنگ با مجلس خواند.

حسین باستانی روزنامه‌نگار مقیم فرانسه می‌گوید با توجه به ترکیب کنونی مجلس، امکان طرح عدم کفایت رئیس‌جمهور نزدیک به صفر است. وی معتقد است حمایت تمام عیار آیت‌الله خامنه‌ای از احمدی‌نژاد برای نمایندگان طیف اصولگرا مشخص کرده که خط قرمز رهبری، ریاست جمهوری احمدی نژاد است بنابراین هرچیزی که بتواند ریاست جمهوری او را زیر سوال ببرد از سوی آنان محکوم است.

در عین حال باستانی معتقد است دولت دهم با چالش‌های گوناگونی روبرو خواهد بود که اولین آن رأی اعتماد مجلس به وزرا خواهد بود. وی می‌گوید احمدی‌نژاد با انتخاب مشایی به عنوان معاون اول نشان داد که سر سازگاری حتی با هم جناحی‌های خودی ندارد از این رو وی برای گرفتن رای اعتماد وزرایش مشکل خواهد داشت.

حسین باستانی خالی بودن خزانه به دلیل هزینه کردن از آن برای انتخابات ریاست جمهوری و سست شدن مشروعیت حتی از دید برخی از اصولگرایان را از مشکلات عمده پیش روی دولت دهم می‌داند.

دویچه‌وله: آقای باستانی، یکی از نمایندگان فراکسیون خط امام یا فراکسیون اقلیت مجلس در گفت‌وگو با "پارلمان نیوز" گفته است که احتمال دارد نمایندگان بخواهند از طرح عدم کفایت رئیس جمهور استفاده بکنند. چقدر این احتمال را در شرایط کنونی محتمل می‌دانید؟

حسین باستانی: اجازه بدهید بگویم صفر درصد. بدین خاطر که اکثریت‌ نمایندگان مجلس، محافظه‌کار هستند و دامنه‌ی مانور نمایندگان محافظه‌کار هم تا جایی‌ست که احساس نکنند در مقابل نظر رهبری حرکت می‌کنند. آیت‌الله خامنه‌ای نظر خودش را به صراحت اعلام کرده که به دولت آقای احمدی‌نژاد متمایل است و بویژه در انتخابات بحث‌انگیز اخیر، اساسا قبل از این که نهادهای رسمی حکومتی بخواهند طبق قوانین خود جمهوری اسلامی راجع به انتخابات اعلام نظر کنند و در واقع درستی انتخابات را تأیید کنند، ایشان به سرعت وارد صحنه شد و دفاع خیلی شدیدی از رئیس جمهور و انتخاباتی که منجر به روی کار آمدن ایشان شد، انجام داد. در چنین شرایطی جناح محافظه‌کار می‌داند که خط قرمز آیت‌الله خامنه‌ای، ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد است. البته آنها در جاهایی که رهبری مستقیما اظهارنظر نکرده باشد، انتقاداتی را نسبت به آقای احمدی‌نژاد انجام خواهند داد، این کاملا قابل پیش‌بینی است. اما در این فقره‌ی اخیر که شما اشاره می‌کنید، چون می‌تواند به نفس ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد خدشه وارد بشود، جناح اکثریت مجلس به هیچ وجه با این ایده همراهی نخواهد کرد.

جناح اقلیت چه طور؟ آیا نمایندگان اقلیت این حق و اجازه را دارند که مثلاً از رئیس جمهور سؤال کنند یا طرح عدم کفایتش را به صحن مجلس ارائه کنند ؟

آنها می‌توانند سؤال کنند. ولی برای طرح عدم کفایت رئیس‌جمهور، طبق قانون، یک اکثریت بسیار بالا از نمایندگان مورد نیاز است که این اکثریت هرگز به دست نخواهد آمد. نهایتا حداکثرش به طرح سؤال یا انتقاد به رئیس جمهور از تریبون مجلس محدود خواهد شد، ولی نه بیشتر از این.

بحث دیگری که الان مطرح است، حضور یا عدم حضور برخی از نمایندگان در مراسم تحلیف ریاست جمهوری است. این طور که یکی از نمایندگان مجلس به سایت "پارلمان نیوز" گفته، ظاهرا جناح اکثریت به جناح اقلیت پیغام داده‌اند که ما به شما احتیاجی نداریم و حضور شما در مراسم تحلیف و تنفیذ و حتا رای اعتماد به وزرا اصلا لازم نیست. به نظر شما این حرف تا چه حد درست است؟

در مراسم تحلیف و تنفیذ ممکن است اینطور باشد. به این خاطر که این مراسم، مراسمی تشریفاتی است و این را هم فراموش نکرده‌ایم که انتخابات مجلس هشتم هم به لحاظ سطح تخلفاتی که در آن رخ داد، شاید در مرحله‌ی دوم بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم قرار ‌گیرد. یعنی آن هم انتخابات بسیار خاصی بود که در نتیجه‌ی آن نمایندگانی سر کار آمدند که حتی‌المقدور یکدست باشند و نمایندگان محافظه‌کار و همسو با دولت در آن حداکثر باشند. به خاطر آن اکثریتی که نمایندگان محافظه‌کار و همسو با دولت در مجلس دارند، طبیعی است که بتوانند از این حرفها بزنند. البته این حرفشان ناظر به صحبت‌های قبلی بعضی از نمایندگان جناح اقلیت است که گفته بودند ممکن است در مراسم تحلیف حاضر نشویم. حالا نمایندگان اکثریت می‌گویند، حتا اگر شما نمایندگان جناح اقلیت حضور نداشته باشید، اتفاقی نمی‌افتد و ما مراسم تحلیف را در غیاب شما هم می‌توانیم برگزار کنیم؛ تعدادمان آنقدر هست که این اتفاق بیفتد.

اما آنجایی که به رأی اعتماد به وزرا مربوط می‌شود، آنجا دیگر این حرف شوخی است. مخصوصا آقای احمدی‌نژاد با این شروع جنجالی که در خصوص انتصاب همکاران‌شان داشتند، نشان دادند که اهل هیچ گونه ملاحظه و مدارا حتا با اعضای جناح خودشان نیستند. شما شاهد هستید که در واقع آقای رحیم مشایی را که بحث‌انگیزترین فرد کابینه بوده به‌عنوان معاون اول خودشان انتخاب کردند و حتا تعدادی از مراجع تقلیدی را که معمولا ممکن است سالی یکی دوبار هم به زحمت در مورد مسایل ایران و دنیا اظهار نظر بکنند، به واکنش صریح واداشته است. این نشان می‌دهد که آقای احمدی‌نژاد در انتخاب بقیه‌ی اعضای کابینه هم بسیار جنجالی عمل خواهد کرد. در چنین شرایطی ما در داخل جناح محافظه‌کار و حتا جناح نزدیک به رئیس جمهور هم بحث‌های بسیار زیادی را در مورد اعضای کابینه خواهیم داشت. طبیعتا در چنین شرایطی هر یک رأی می‌تواند تعیین کننده باشد، چه برسد به آرای نمایندگان فراکسیون اقلیت که بهرحال حداقل پنجاه نفر هستند.

اشاره کردید به مسئله‌ی انتصاب معاون اول رئیس جمهور و پست جدیدی هم که آقای احمدی‌نژاد گذاشته‌، با نام مشاور ارشد، که حتا از طرف اصولگرایان هم در مثبت‌ترین بازخورد این طور عنوان شد که بهتر بود این انتصاب‌ها بعد از مراسم تحلیف و تنفیذ صورت می‌گرفت. یعنی در هرحال اصولگرایان از این حرکت رئیس جمهور خیلی راضی نبودند. با توجه به این موضوع و با توجه به اینکه کلا الان کابینه‌ی دوم و دولت دوم آقای احمدی‌نژاد از موضع ضعیف‌تری نسبت به دولت قبل برخوردار است، آینده‌ی همکاری این دولت را با مجلس اصولگرای کنونی چه طور پیش‌بینی می‌کنید؟

اصولا شیوه‌ی آقای احمدی‌نژاد این است که اهل جدی گرفتن و مدارا با هیچکدام از حتا افراد هم‌جناح خودش نیست. ایشان در هر زمینه‌ای تا ته داستان آن جوری که نظر شخص خودش است، پیش می‌رود و اعتنایی هم به حتا کسانی که جزو مدافعانش محسوب می‌شوند، ندارد. من فقط شما را ارجاع می‌دهم به خبری که از جلسه‌ی آقای عسگراولادی و آقای احمد‌ی‌نژاد قبل از انتخابات منتشر شد. آقای عسگراولادی که بهرحال یک سمت ریش سفیدی هم در طیفی از نیروهای محافظه‌کار دارد، شروطی را برای حمایت از آقای احمدی‌نژاد مشخص کرده بود. به عبارت دیگر گفته بود ما از شما حمایت می‌کنیم، ولی انتظار داریم این کارها را هم بکنید. آقای احمدی‌نژاد به ایشان پاسخ داده بود حالا اگر شما همه‌تان هم حمایت نکنید، چه اتفاقی می‌افتد؟ این خبری بود که در بعضی از منابع محافظه‌کار چاپ شده بود. پاسخ ایشان حتا به جناح خودش این است و نسبت به بقیه که جای خود دارد. در یک چنین شرایطی شما البته می‌توانید انتظار داشته باشید که در انتخاب کابینه هم ایشان این نگاه را لحاظ خواهد کرد.

اگر که ایشان می‌آید و بعنوان اولین انتخاب خودش آقای رحیم مشایی را اعلام می‌کند، دقیقا یک اعلام موضع است. یعنی اینکه ایشان می‌خواهد تاکید کند که هیچ ارزشی برای مخالفت‌های داخلی که حتا ممکن است در داخل جناح محافظه‌کار وجود داشته باشد هم قائل نیست. باز من شما را ارجاع می‌دهم به خبری که از جلسه‌ی رئیس جمهور و گروهی از نیروهای سیاسی همسو با ایشان قبل از انتخابات منتشر شد و حتا در منابع محافظه‌کار بازتاب داشت. ایشان اشاره کرده بود به مورد مشخص اعتراضاتی که به رحیم مشایی صورت گرفته بود، و گفته بود که اگر من سر آن داستان کوتاه می‌آمدم، باید به بقیه‌ی درخواست‌های اینها هم ترتیب اثر می‌دادم. به همین خاطر من آنجا محکم ایستادم که نشان بدهم اهل کوتاه آمدن نیستم.

آقای احمد‌ی‌نژاد در انتخاب همکاران بعدی‌اش مشکل خواهد داشت، مگر اینکه آقای خامنه‌ای دوباره مستقیم برای دفاع از ایشان وارد صحنه بشوند. اصولا این انتخابات در فضایی بسیار پرمسئله، هم به لحاظ بحث‌هایی که قبل از انتخابات توسط آقای احمدی‌نژاد به آن دامن زده شد علیه حتی شخصیت‌های محافظه‌کار، و هم به لحاظ خود انتخابات در فضای بسیار پر ابهام، پر مسئله و پرتنش انجام شد. آقای خامنه‌ای با هزینه‌کردن مستقیم خودش سعی کرد این قضیه را حداقل در داخل جناح محافظه‌کار آرام کند. در ادامه ‌هم آقای خامنه‌ای اگر بخواهد حداقل انتقادات و مخالفت‌های داخلی نهادهای نظام و جناح‌محافظه‌کار را علیه ایشان کنترل کند، مجبور خواهد بود که مورد به مورد برای دفاع از آقای احمدی‌نژاد دخالت کند. در خصوص اختلافات آقای احمدی‌نژاد با مجلس، مجبور است این کار را بکند، با قوه قضاییه و سازمان بازرسی کشور مجبور است این کار را بکند، با مجمع تشخیص مصلحت نظام مجبور است این کار را بکند و با گروه‌های محافظه‌کار هم مجبور است این کار را بکند. در هر مورد که رهبر بخواهد خودش را هزینه‌ی آقای احمد‌ی‌نژاد نکند، اختلافات داخلی و مخالفت‌های درونی با آقای احمدی‌نژاد این قدر جدی است که دولت ایشان را دچار مشکلات جدی بکند. من فقط یک چیز را یادآوری می‌کنم. توجه داشته باشید که آقای احمدی‌نژاد تقریبا تمام خزانه‌ی دولت خودش را صرف انتخاب مجدد خودش کرده است و الان با یک خزانه‌ی خالی و دولتی با مشروعیت پایین، دولت را در فضایی بسیار متشنج تحویل می‌گیرد و اصولا چهارسال آینده برای ایشان بسیار سخت خواهد بود. در نتیجه شما می‌توانید پیش‌بینی بکنید که آقای خامنه‌ای واقعا اگر بخواهد از ایشان حمایت بکند، مجبور به دخالت‌های بیشتر و بیشتر و بیشتر خواهد بود.

مصاحبه‌گر: میترا شجاعی

تحریریه: رضا نیکجو