"تک‌نرخی شدن بنزین در نهایت میتواند باعث مهار تورم شود"
۱۳۹۴ خرداد ۷, پنجشنبه
از روز سه‌شنبه پنجم خرداد، بنزین در ایران تک‌نرخی شد. این بدان معناست که دیگر چیزی با نام بنزین سهمیه‌ای که لیتری ۷۰۰ تومان بود و به هر خودرویی ماهیانه ۶۰ لیتر از آن تعلق می‌گرفت وجود ندارد و تنها بنزین با قیمت آزاد لیتری هزار تومان عرضه خواهد شد.
منتقدان آزادسازی نرخ بنزین این اقدام را گران کردن بنزین دانسته‌اند ولی موافقان این عمل می‌گویند بنزین گران نشده بلکه با همان نرخ قبلی عرضه میشود تنها دیگر بنزین سهمیه‌ای لیتری ۷۰۰ تومان وجود نخواهد داشت.
گروه دیگری از منتقدان نیز بر این عقیده‌اند که این امر باعث بالا رفتن نرخ کالا و خدمات دیگر شده و در نهایت تورم را افزایش خواهد داد و این مغایر با سیاست دولت برای مهار تورم است.
احمد علوی کارشناس اقتصادی مقیم استکهلم سوئد در گفت‌وگو با دویچه‌وله می‌گوید طبیعیست که افزایش قیمت حاملهای انرژی اعم از بنزین یا گاز روی قیمت کالا و سایر خدمات، تاثیر می‌گذارد اما از آنجا که حذف بنزین سهمیه‌ای میتواند باعث کاهش مصرف این کالا شود و نیز بدان جهت که میتواند بخشی از کسری بودجه دولت را جبران کند، در نهایت شاید بتواند به مهار تورم کمک کند.
او البته تاکید می‌کند که الان نمی‌توان درباره اثرات این اقدام دولت به درستی صحبت کرد و باید منتظر نتایج آن ماند.
گروه دیگری می‌گویند تک نرخی کردن بنزین باید بالاخره صورت می‌گرفت اما الان زمان مناسبی برای این کار نبود چرا که دولت تمام توانش را برای مهار تورم گذاشته و نباید اقدامی را انجام می‌داد که باعث بالارفتن تورم میشود.
احمد علوی در این باره می‌گوید: «شاید بهتر میبود که دولت بعد از اینکه نرخ تورم را به حد کافی مهار کرد و کاهش داد و بعد از اینکه ما آثار رونق را در اقتصاد ایران دیدیم، آن موقع به این کار اقدام میکرد. ولی باید پذیرفت که دولت با این کسر بودجه میبایست کاری میکرد و بنابراین این اقدام را با توجه با مزیتهای ناشی از کاهش کسر بودجه انجام داد.»
دولت در حال حاضر تلاش می‌کند تا از هر طریق ممکن کسری بودجه ناشی از پرداخت یارانه‌ها را جبران کند. حذف بنزین سهمیه‌بندی ماهیانه ۳۰ میلیارد تومان به دولت کمک می‌کند و این مبلغ خواهد توانست بخشی از کسری بودجه دولت را جبران کند.
تک نرخی شدن؛ ضرورتی گریزناپذیر
گروه دیگری از منتقدان می‌گویند دولت باید بنزین سهمیه‌ای را نگه می‌داشت ولی قیمت بنزین آزاد را بالا می‌برد. امیر عباس سلیمانی عضو کمیسیون انرژی مجلس یکی از این افراد است.
در مقابل بسیاری از کارشناسان معتقدند دو نرخی شدن هر کالایی میتواند فسادآور باشد و منشأ رانت‌خواری شود و به همین دلیل اتفاقا اقدام دولت در تک نرخی کردن بنزین اقدام درست و به جایی بود.
احمد علوی نیز موافق تک نرخی کردن کالاهاست و می‌گوید: «اساسا چند قیمتی یا دو قیمتی بودن سوخت یا هر کالای دیگری باعث ایجاد رانت میشود و به گمان من تک نرخی کردن قیمت سوخت یا هر کالا یا خدمت دیگری میتواند جلو رانت را بگیرد. بنابراین به این اعتبار امر مثبتی بوده است.»
این کارشناس اقتصادی اضافه می‌کند که باید یک کار کارشناسانه صورت بگیرد؛ بر این اساس که تحقیق شود چه گروه‌هایی از این تک‌نرخی شدن آسیب می‌بینند و بعد بودجه اضافی ناشی از تک نرخی شدن به صورت یارانه در اختیار این گروه‌ها قرار بگیرد.
بهمن آرمان اقتصاددان مقیم ایران در یادداشتی که در روزنامه ایران به چاپ رسیده، نه تنها از تک نرخی کردن بنزین دفاع می‌کند بلکه دونرخی بودن را منشأ فساد می‌داند.
او همچنین معتقد است که قیمت بنزین باید حداقل به لیتری ۱۲۰۰ تومان برسد.
احمد علوی، در این باره با بهمن آرمان هم نظر است: «قیمت بنزین اگر قرار است به سطح قیمتهای بینالمللی برسد و اگر قرار است که تاثیرات زیست محیطی داشته باشد و جلو رانت را بگیرد، میبایست بیش از این باشد. چون الان اگر قیمت بنزین ایران را با قیمتهای بینالمللی مقایسه کنید، در واقع بسیار ناچیز است. بنابراین احتمال قاچاق هنوز باقی میماند، بهویژه اینکه این قیمت اندک نمیتواند تاثیری روی رفتار مصرفکننده بگذارد.»