استعفای رهبر حزب سوسیال دمکرات آلمان: از استقبال تا انتقاد
۱۳۸۷ شهریور ۱۸, دوشنبه
احتمال معرفی فرانک-والتر اشتاین‌مایر، معاون حزب و وزیر خارجه‌ی آلمان به عنوان نامزد سوسیال‌دمکرات‌ها برای صدراعظمی آلمان از مدتی پیش بر سر زبان‌ها بود. ولی در اجلاس رهبری حزب سوسیال‌دمکرات در روز یکشنبه، ۷ سپتامبر، به ناگاه اعلام شد که کورت بک، رهبر حزب از این مقام استعفا داده و جای او را فرانتس مونته‌فرینگ، رهبر سابق حزب، خواهد گرفت. کورت بک در توضیحی که بعداَ در باره‌ی استعفای خود منتشر کرد، از "اشاعه‌ی هدفمند اطلاعات نادرستی" سخن گفت که رسانه‌ها بر مبنای آن از "روند تصمیم‌گیری" او در باره‌ی تعیین نامزد صدراعظمی برای انتخابات سال آینده، تصویری کاملاَ مخدوش ارائه دادند. به نظر بک این اقدام با هدف محدودکردن قدرت اختیار و تصمیم‌گیری وی در رهبری حزب سوسیال‌دمکرات صورت گرفته است.
رهبر مستعفی سوسیال دمکرات‌ها در توضیحات خود اشاره‌ی روشنی به افراد پشت ماجرا نکرده است، اما رسانه‌های آلمان بعضاَ از تلاش اشتاین مایر و بخشی از رهبری حزب برای برکناری او و نشاندن فرانتس مونته‌فرینگ به جایش خبر داده‌اند. برخی از نشریات آلمان، مانند روزنامه‌ی پرتیراژ زود دویچه سایتونگ، این جابه‌جایی را نوعی کودتا توصیف کرده‌اند. این که تعویض رهبری در حزب سوسیال دمکرات در جلوگیری از کاهش محبوبیت این حزب یا حل بحران برنامه‌ای و سیاسی آن چه تأثیری خواهد داشت، پرسشی است که از سوی صاحب‌نظران پاسخ یکسانی به آن داده نمی‌شود.
مناسبات بحث‌انگیزبا حزب چپ
به ویژه اینک این سؤال مطرح است که رهبری جدید حزب سوسیال دمکرات در برابر رقیب تازه‌اش در جناح چپ، یعنی تشکل جدید موسوم به "حزب چپ"، چه سیاستی در پیش خواهد گرفت. حزب چپ یک سال پیش از اتحاد شماری از اعضای جداشده ازسوسیال‌دمکرات‌ها و حزب سوسیالیسم دمکراتیک به وجود آمد. حزب سوسیالیسم دمکراتیک میراث‌دار حزب کمونیست حاکم بر آلمان شرقی سابق بود. رهبری حزب چپ در حال حاضر در دست اسکار لافونتن است که در ابتدای صدرات گرهارد شرودر بر آلمان، ریاست سوسیال دمکرات‌ها را به عهده داشت، اما بعداَ به خاطر اختلاف با شرودر از این مقام کناره گرفت وسال پیش به جمع بنیانگذارن حزب چپ پیوست.
گرچه در درون حزب سوسیال دمکرات، تا کنون هر گونه همکاری با حزب چپ در بخش غرب آلمان نفی می‌شده است، اما اینک فراکسیون حزب چپ در یکی از ایالات غرب آلمان (هسن) نیز، اعلام آمادگی کرده که بدون مطالبه‌ی سهم در دولت ایالتی، با رأی خود از تشکیل چنین دولتی مرکب از سوسیال دمکرات‌ها و سبزها حمایت کند. در ماه‌های اخیر در حزب سوسیال دمکرات در باره‌ی قبول یا عدم قبول چنین حمایتی بحث‌های گسترده‌ای در جریان بوده است. جناح‌های راست و میانی حزب کم و بیش بر عدم هر گونه همکاری با حزب چپ چه در ایالات غرب آلمان و چه در سطح فدرال مخالفند، این در حالی است که جناح چپ حزب از این همکاری استقبال می‌کند. اینک انتظار می‌رود که رهبری جدید حزب سوسیال دمکرات در باره‌ی یک سیاست جامع در قبال حزب چپ نیز به اعلام موضع بپردازد، به ویژه که این حزب، علاوه بر شرق آلمان، در برخی دیگر از ا یالات غرب این کشور نیز در حال گسترش نفوذ و پایگاه خود است و از این رو سیاست عدم همکاری با آن شاید با دشواری‌های بیشتری روبرو شود.
استقبال‌ها و انتقادها
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان که که حزب دمکرات مسیحی او با حزب سوسیال دمکرات ائتلاف حاکم بر آلمان را تشکیل داده است، از نامزدی اشتاین مایر برای نامزدی صدراعظمی استقبال کرد. او در عین حال برخورد سوسیال دمکرات‌ها با رهبر سابقشان، کورت بک، را غیرمحترمانه خواند و آن را نشانه دیگری از بحران و چند دستگی در این حزب توصیف نمود. مرکل در انتخابات سال آینده همچنان نامزد صدراعظمی آلمان خواهد بود و با اشتاین مایر که اینک وزیر خارجه‌ی کابینه‌ی اوست بر سر احراز این مقام به رقابت خواهد پرداخت.
اسکار لافونتن، رهبر حزب چپ، از تغییر و تحول در رهبری حزب سوسیال دمکرات ابراز ناخشنودی کرد و آن را روز بدی برای کارگران و بازنشستگان آلمان دانست. به گفته‌ی لافوفتن، اشتاین مایر حامی برنامه‌ی موسوم به «منشور ۲۰۱۰» است که از زمان دولت گردهار شرودر به اجرا درآمده و حذف شماری از خدمات اجتماعی شاخص آن است. او مونته فرینگ، رهبر جدید حزب را هم مبتکر و پشتیبان افزایش سن بازنشستگی از ۶۵ به ۶۷ سالگی دانست. به باور رهبر حزب چپ، تصمیمات جدید سوسیال دمکرات‌ها ادامه‌ی سیاست غیراجتماعی‌یی است که باعث شکست حزب در انتخابات‌های اخیر و کاهش اعضای آن شده است.
خانم رناته کوناست، رئیس فراکسیون سبزها در پارلمان سراسری آلمان، معرفی اشتاین مایر به عنوان نامزد صدراعظمی آلمان را پایانی بر بحث بی‌انتهای برگماری‌ها و گزینش‌ها در حزب سوسیال دمکرات‌ها دانست و آن را مقدمه‌ای برای ممانعت از قدرت‌گیری دمکرات مسیحی‌ها و لیبرال‌های آزاد در انتخابات سال آتی توصیف نمود. کوناست در عین حال گفت که میان اعلام نامزدی تا کسب مقام صدراعظمی راه درازی است و این موفقیت را سوسیال دمکرات‌ها تنها با رأی سبزها به دست خواهند آورد.
استعفای کورت بک و گزینش فرانتس مونته‌فرینگ به جای او از سوی محافل اقتصادی و کارفرمایی آلمان نیز با استقبال مواجه شده است. دیرک مارتین، رئیس اتحادیه‌ی کارفرمایان جوان آلمان رفتن بک را نشانه‌‌ای مثبت دانسته است. به گفته‌ی وی، او چهره‌ی امیدبخشی برای ادامه‌ی اصلاحات اقتصادی و اجتماعی در آلمان نبود و چه خوب که مونته‌فرینگ دوباره در صحنه‌ی سیاسی آلمان نقشی مهم به عهده می‌گیرد.
واکنش‌ها در خود حزب سوسیال دمکرات
در درون خود حزب سوسیال دمکرات، چهره‌های سرشناس جناح چپ، به رغم فراخواندن به حفظ یکپارچگی حزب، از انتقاد به رفتار و رویکرد برخی از هم‌حزبی‌ها که به نظر آنها زمینه‌ساز کارزار تبلیغاتی گسترده علیه کورت بک شد نیز، فروگذار نکرده‌اند. از جمله، خانم آندره نالس، یکی از قائم مقام‌های حزب سوسیال دمکرات، بک را به خاطر تلاش‌ها و زحماتش برای حزب ستود و از این که او کارزار یادشده را به جان خرید و برای مقابله با آن، داوطلبانه و آبرومندانه استعفا داد، قدردانی کرد. هایکو ماس، هم‌فکر دیگر خانم نالس در حزب سوسیال دمکرات نیز، در مورد استعفای بک کسانی را در درون حزب مقصر دانست کرد که به گفته‌ی وی رویکردی غریب و نامانوس در پیش گرفته بودند و با این کار به اعتبار حزب لطمه زدند. ماس پیش‌بینی کرد که هر رهبر جدید حزب نیز باید در چارچوب مصوبات کنگره‌ی حزب در اکتبر سال پیش تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری کند. کنگره یادشده سال گذشته بنا به خواست کورت بک و جناح چپ حزب، خواهان تعدیل و نیز کاهش شتاب در اجرای برخی از برنامه‌‌های حذف خدمات اجتماعی دولت آلمان شد و اصطلاح سوسیالیسم دمکراتیک را نیز پس از ۶ دهه دوباره به عنوان ایده‌آل حزب وارد برنامه‌ی آن نمود.