اسیدپاشی • زنانی که قربانی کینه مردان میشوند
اسیدپاشی یکی از بیرحمانهترین خشونتهایی است که همچنان در بسیاری از کشورها شاهد آن هستیم. خشونت جبرانناپذیری که بیشتر در مورد زنان رخ میدهد؛ زنانی که دیگر هرگز همچون گذشته زندگی نخواهند کرد اما همچنان مقاوم هستند.
یک عکاس آلمانی به نام "کریستینه ووهرل" Christine Woehrl به تازگی به عکاسی از زنانی پرداخته است که در کشورهای مختلف قربانی این خشونت شدهاند. زنانی که با وجود اینکه قربانی اسیدپاشی شدهاند اما با قدرتی غیرعادی به زندگی ادامه میدهند.
"نصرت" در پاکستان از سوی همسر و برادر همسرش مورد اسیدپاشی قرار گرفته است. این زن پاکستانی پس از اسیدپاشی بسیاری از موهای خود را از دست داد. با کمک پزشک "نصرت" حالا بخشی از صدمات وارد شده به صورتش و موهایش جبران شده است. عکاس این مجموعه از امیدی که در چشمهای نصرت موج میزند یاد کرده و میگوید: «این زنان پس از مدتی دیگر خودشان را پنهان نمیکنند. آنها با امید به زندگی ادامه میدهند.»
هرچند در آلبوم عکسهای این عکاس آلمانی، هیچ یک از زنان قربانی اسیدپاشی ایرانی حضور ندارند اما نگاهی گذرا به صفحات حوادث بسیاری از روزنامههای ایران، متاسفانه مهر تاییدی بر وجود چنین پدیدهای در ایران خواهد زد. معروفترین قربانی اسیدپاشی در ایران شاید "آمنه بهرامی" باشد که در سال ۱۳۸۲ قربانی خشم همکلاسی سابق خود شد و یکی از پر سر و صداترین پروندههای اسیدپاشی در ایران را رقم زد.
"آمنه بهرامی" از همان دست زنانی بود که با وجود مشکلات فراوانی که دچارش شد، حتی از قصاص چشم عامل اسیدپاشی خود گذشت. در طول سالهای درمان، کتابی درباره زندگی او در آلمان با عنوان "چشم در برابر چشم" منتشر شد. آمنه همچنین برای فرهنگسازی و جلوگیری از حوادث این چنینی در جلسههای بسیاری حضور پیدا کرد و از تجربیاتش گفت.
"فلاویا" در سال ۲۰۰۹ از سوی فرد ناشناسی در اوگاندا مورد اسیدپاشی قرار گرفت. او و خانوادهاش تا امروز نمی دانند که چرا و توسط چه کسی این کار انجام شده است. اما اسیدپاشی باعث توقف زندگی "فلاویا" نشد.
هیچ چیز برای "فلاویا" ساده نبود. او تا مدتها از خانه خارج نمیشد اما با کمک خانواده و دوستانش حالا همه چیز آسانتر شده است. او حالا نه تنها به روند عادی زندگی بازگشته است بلکه به صورت کاملا حرفهای به رقص سالسا روی آورده است.
"علی نجفی توانا" حقوقدان در این رابطه میگوید: «در بحث اسيدپاشی، بايد ابتدا آسيبشناسی صورت گيرد. علتها را جستوجو كنيم و ببينيم چرا اين بزه در حال گسترش است. بررسیهای علمی نشان میدهد كه دلیل افرادی که دست به اسیدپاشی میزنند معمولا برای انتقام گرفتن به دليل اختلافات خانوادگی به ويژه شكستهای عشقی و عاطفی است.»
"نیهاری" ۱۹ سال دارد و اهل هند است. او هم یکی دیگر از قربانیان گمنام اسیدپاشی است که عکسش در کتاب این عکاس آلمانی وجود دارد. کتابی که دربردارنده ۱۰۰ عکس از قربانیان اسیدپاشی است. "نیهاری" از سوی همسرش مدتها تحت شکنجه روحی و جسمی بود. میزان این شکنجهها روحی و جسمی تا جایی پیش رفت که روزی تصمیم گرفت، خودش بر روی خودش اسید بریزد.
"نیهاری" که به خاطر آزارهای جسمی و روحی همسرش دست به این کار زده بود، حالا با وجود جراحتهای بسیار به زیبایی خود همچنان اهمیت میدهد. او معتقد است، زنان سوخته هم زیبا هستند. عکسهای "نیهاری" و بسیاری دیگر از زنان قربانی اسیدپاشی در نمایشگاهی در موزه مردم شناسی شهر مونیخ در آلمان تا ۱۱ ژانویه ۲۰۱۵ در معرض دید بازدیدکنندگان است.
مرجان آسیابانی، روانشنانس معتقد است: «در فرهنگ مردسالار بسیاری از کشورها، زمانی که مردی از به دست آوردن زن مورد علاقه خود ناامید میشود، با اقدام به اسیدپاشی به نوعی انتقام میگیرد. حس مالکیتی که نسبت به آن زن وجود دارد، خشم مرد را تا جایی پیش میبرد که با ریختن اسید بر روی او میکوشد مانع از زندگی مشترک او با فرد دیگری شود.»
عکاس این مجموعه که برای جمعآوری مجموعه خود به بنگلادش، هند، پاکستان، کامبوج، نپال و اوگاندا سفر کرده است، میگوید: «این زنان تلاش میکنند با تنهایی و گوشهگیریای که به آنها تحمیل شده کنار بیایند، اعتماد به نفس از دست رفتهشان را دوباره بیابند و زندگی تازهای را آغاز کنند.»
"فریدا" اهل بنگلادش است و ۲۴ سال سن دارد. او از سوی همسرش که به مواد مخدر اعتیاد دارد مورد اسیدپاشی قرار گرفته است. شوهر "فریدا" بسیاری از اموالشان را در قمار باخته بود. این زوج مشاجرههای بیشمار خانوادگی داشتند که در نهایت شوهرش هنگامی که "فریدا" در خواب بود با پاشیدن اسید بر روی وی، انتقامش را از او گرفت. "فریدا" تاکنون ۱۷ بار تحت عمل جراحی قرار گرفته است.
انتقامجویی و کینه مردان اما در مواردی تنها به زنان بازنمیگردد. در موارد بسیاری کودکان یک خانواده هم همراه مادرشان قربانی اسیدپاشی میشوند. سمیه در روستای همتآباد بم و فرزندش از سوی همسرش که اعتیاد دارد، در خواب مورد اسیدپاشی قرار گرفتند. بسیاری از حقوقدانان در ایران نسبت به فقدان قانون سختگیرانه نسبت به این جرم بارها هشدار دادهاند.
زنان قربانی اسیدپاشی با یکدیگر در پاکستان دیدار میکنند. آنها معتقدند در این دیدارها دیگر حس تنهایی نمیکنند و افرادی حضور دارند که کاملا آنها را درک میکنند. با این وجود عکاس این مجموعه پس از عکاسی از این زنان معتقد است، قربانیان اسیدپاشی با وجود همه تلاشها نمیتوانند احساس زن بودنشان را بازیابند. اما عکاس با گردآوری این مجموعه تلاش کرده این احساس را در آنها بیدار کند.