انتقاد به «پنهان‌کاری و سرکوب» در منطقه زلزله‌زده آذربایجان
۱۳۹۱ شهریور ۵, یکشنبه
عبدالکریم لاهیجی، نایب رئیس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر و رئیس جمعیت دفاع از حقوق بشر در ایران، و شیرین عبادی، دارنده جایزه نوبل صلح، روز شنبه (۴ شهریور / ۲۵ اوت) بیانیه‌ای مشترک با عنوان "ابزار سرکوب را کنار بگذارید؛ راه را برای کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان باز کنید!" منتشر کردند.
بشنوید: گفت‌وگو با عبدالکریم لاهیجی درباره منع خبررسانی و امدادگری در مناطق زلزله‌زده
این دو حقوقدان در بیانیه خود نخست به "سیاست سکوت و پنهان‌کاری" جمهوری اسلامی ایران انتقاد کرده‌اند که به گفته آنان تا کنون آمار واقعی کشته‌شدگان، مجروحان و خسارت‌های ناشی از زلزله را اعلام نکرده است. در این بیانیه اشاره شده به اینکه منابع رسمی از ۲۵۲ تا ۳۱۸ نفر کشته نام برده‌اند، در حالی که منابع رسمی رقم قربانیان را ۱۵۰۰ و حتا چند هزار تن تخمین زده‌اند.
در بخشی دیگر از این بیانیه انتقاد شده به اینکه مقامات حکومتی در ایران با ایجاد محدودیت‌ها از کمک‌های مردمی و غیردولتی به زلزله‌زدگان جلوگیری می‌کنند. در این بیانیه در این باره چنین آمده است: «آنها نه تنها کمک‌های لازم را به مردم ارایه نمی‌کنند، بلکه با به کارگیری سپاه پاسداران و ضبط کمک‌های مردمی جمع‌آوری شده می‌کوشند مانع امدادرسانی به قربانیان شوند. دولت حساب‌های بانکی گروه‌های غیردولتی مردمی برای کمک به زلزله‌زدگان را مسدود کرده است. گروه‌هایی از مددکاران اجتماعی کودکان و همچنین روانشناسانی که برای کمک به زلزله‌زدگان به مناطق روستایی رفته بودند، با تهدید به توقیف مدارک‌شان از سوی اداره اطلاعات اهر و تبریز، مجبور به ترک منطقه شده‌اند. سپاه با بازرسی کامیون‌ها و وانت‌ها در جاده‌ها، برخی از وسایل نقلیه حامل مواد بهداشتی و خوراکی مردم را توقیف کرده است.»
و این در حالی است که طبق گزارش‌ها مبرم‌ترین نیازهای زلزله‌زدگان در حال حاضر مواد غذایی، دارویی، بهداشتی و خدمات پزشکی و روانپزشکی گزارش شده است.
اتهام "توزیع اجناس آلوده" به نیروهای مردمی امدادگر
دو فعال حقوق بشر همچنین از به کارگیری نیروهای امنیتی و نظامی در برخورد با نیروهای مردمی که به کمک زلزله‌زدگان شتافته‌اند انتقاد کرده‌اند. در بیانیه آمده است که «در روزهای گذشته با حمله خشونت‌آمیز سپاه با استفاده از ماشین‌های ضدشورش، ده‌ها امدادگر داوطلب، فعال مدنی و اجتماعی که بلافاصله پس از زلزله به کمک مردم رفته بودند دستگیر شده‌اند.»
اشاره این بیانیه به بازداشت ۳۵ نفر از فعالان مدنی است که برای امدادرسانی در مناطق زلزله‌زده آذربایجان حضور یافته بودند و در روز پنجشنبه ۲ شهریور در کمپ‌های امدادرسانی پس از ضرب و شتم توسط نهادهای امنیتی بازداشت شده و به بازداشتگاه اطلاعات در تبریز منتقل شده بودند. صبح روز جمعه ۳ شهریور تعدادی از این فعالان مدنی آزاد شدند. اما طبق آخرین اخبار برخی از آنان که سابقه فعالیت مدنی دارند هنوز در زندان به سر می‌برند.
روز یکشنبه (۵ شهریور / ۲۶ اوت) رئیس دادگستری آذربایجان شرقی، حجة‌الاسلام مالک اژدر، در مصاحبه با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) ضمن تایید بازداشت بیش از ۳۰ نفر در روز دوم شهریور در مناطق زلزله زده استان آذربایجان شرقی گفت: « تعدادی افراد به نام امدادرسان برای کمک به مردم زلزله‌زده آذربایجان شرقی وارد این منطقه شده بودند اما چون اقلام و اجناسی که برای کمک‌رسانی همراه خود داشتند تاریخ مصرف گذشته بود، بازداشت شده‌اند.»
رئیس دادگستری آذربایجان شرقی گفت که درباره آزادی این افراد اطلاع دقیقی ندارد، «اما اگر شخصی آزاد شده باشد قطعا با قرار مقتضی آزاد شده است».
نامه امدادگران از زندان
در این میان "امدادگران بازداشتی کمپ سرند" نامه‌ای کوتاه خطاب به صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران، نوشته‌اند و در آن بر قصد خود برای «کمک به هم‌وطنان آسیب‌دیده» و «جمع‌آوری کمک‌ها و اقلام اهدایی و رساندن آن به مناطق زلزله‌زده و در نهایت پخش آن بین روستاییان آسیب‌دیده» تاکید کرده‌اند. ۲۱ امضاکننده نامه به صادق لاریجانی سپس شیوه برخورد نیروهای انتظامی و امنیتی با خود را توصیف کرده‌اند که به گفته آنان مخالف حضور آنان در منطقه زلزله‌زده بوده و تلاش کرده‌اند «با تغییر ماهیت انسانی و خیرخواهانه این اقدامات، آن را وارونه جلوه دهند».
در میان امدادگران امضاکننده نامه به رئیس قوه قضاییه اسامی نوید خانجانی، واحد خلوصی، حسین رونقی ملکی و اسماعیل سلمانپور به چشم می‌خورد که از آنان در بیانیه دو فعال حقوق بشر، عبدالکریم لاهیجی و شیرین عبادی نیز نام برده شده است. در این بیانیه آمده است که این افراد دارای سابقه محکومیت به حبس‌های طولانی مدت به خاطر فعالیت‌های مسالمت‌آمیز اجتماعی و حقوق بشری هستند.
عبدالکریم لاهیجی و شیرین عبادی در پایان بیانیه خود از مقامات جمهوری اسلامی خواسته اند که فوری و بدون قید و شرط همه امدادگران داوطلب و فعالان مدنی و اجتماعی بازداشت شده را آزاد کنند. این دو فعال حقوق بشر نوشته‌اند که مردم در زمینه امدادگری اعتمادی به دولت ندارند و از این رو از مقامات جمهوری اسلامی خواسته‌اند که «با کنار گذاشتن اهرم‌های فشار و سرکوب مثل سپاه پاسداران راه را برای امدادرسانی فعالان مدنی و اجتماعی و کمک‌های مردمی باز کنند».