اولین انتخابات عراق در دوره پساداعش و نقش ایران در آن
۱۳۹۷ اردیبهشت ۶, پنجشنبه
انتخابات پارلمانی عراق هر ۴ سال برگزار می‌شود و شیعه‌ها، سنی‌ها و کردها قطب‌های اصلی و مهم آن بوده‌اند. صحنه سیاسی عراق در قیاس با ۴ سال پیش اما دستخوش تغییرات مهمی شده است. تردیدی نیست که عراق پس از داعش دیگر نمی‌تواند عراق قبل از داعش باشد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در آستانه انتخابات که روز ۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت) برگزار می‌شود، بیم آن هم می‌رود که با کاهش تاثیرگذاری سنی‌ها در صحنه سیاسی عراق پساداعش و به حاشیه رانده‌شدن کردها بعد از همه پرسی برای استقلال کردستان، مهندسی این انتخابات به دست ایران بیافتد و موجب تقویت شبه‌نظامیان وابسته به آن در دولت عراق شود.
الملائکه کارشناس امور خاورمیانه از بخش عربی دویچه وله می‌گوید، ایران علاوه بر شیعه‌های عراق حتی در میان اهل سنت و کردها هم نقش و نفوذ دارد.
الملائکه ادامه می‌دهد، ائتلاف‌های احزاب شیعی را نوری المالکی، نخست وزیر پیشین، حیدر عبادی نخست وزیر فعلی و هادی عامری رهبر حشد‌الشعبی (شبه نظامیان عراقی طرفدار ایران) برعهده گرفته‌اند. این کارشناس بر این باور است که ایران نهایتا حامی همه گروه‌های شیعی است اما از هادی عامری، رهبر ائتلاف فتح بیشترین حمایت را میکند. از گروه المالکی هم پشتیبانی و حتی حیدرعبادی را هم در چارچوب منافع خود تعریف میکند.
به گفته این کارشناس برای نخستین بار صدری‌ها که در پارلمان عراق ۳۴ نماینده دارند با چپ‌گراها، کمونیست‌ها و سکولارها ائتلافی به نام "سائرون للاصلاح" (حرکت‌کنندگان به سوی اصلاح) تشکیل داده‌اند و این ائتلاف جدید می‌تواند تغییری در آرایش نیروهای عراق بوجود بیاورد.
کاهش اهمیت سنی‌های عراق
اگرچه بیش از ۵۰ حزب و گروه سنی در انتخابات عراق شرکت کرده و ائتلاف‌تشکیل داده‌اند ولی در شرایط پساداعش اوضاع آنان بدتر شده است.
به گفته الملائکه سنی‌های عراق که در غرب عراق زندگی می‌کنند تنها گروهی هستند که سرسختانه با حضور ایران در عراق مخالفت می‌کنند و علاقه‌ای ندارند که جمهوری اسلامی ایران در امور داخلی عراق دخالت کند.
الملائکه درباره حضور گروه‌های کردی در انتخابات عراق می‌گوید: «به طور کلی سه گروه کردی "حزب دمکرات" بارزانی، "اتحادیه میهنی کردستان" طالبانی و "جنبش گوران" با ائتلاف ۱۰ حزب در انتخابات پیش روی عراق شرکت کرده‌اند.
این کارشناس در ادامه ضمن اشاره کوتاه به نقش آمریکا هم گفت که نقش آمریکا در عراق بعد از خروج نیروهایش ضعیف شده و آقای ترامپ نمی‌خواهد در عراق دخالتی بکند و آن را به صلاح کشورش نمی‌بینید. بنابراین آمریکا در انتخابات عراق بازیگر تعیین کننده‌ای نخواهد بود.
به گفته الملائکه نتایج انتخابات عراق قابل پیش‌بینی است و گروه‌های شیعی پیرووز خواهند شد.
انتخابات پارلمانی الکترونیکی
برخلاف الملائکه، دکتر حسن هاشمیان، کارشناس امور خاورمیانه نظر دیگری را مطرح میکند. او می‌گوید، شرایط سیاسی و فضای انتقال اطلاعات در عراق طبق گزارش گزارشگران بدون مرز ایده آل نیست منتهی در قیاس با انتخابات گذشته وضعیت بهتر شده است.
هاشمیان در گفتگو با دویچه وله تاکید کرد: «انتخابات عراق این بار به صورت الکترونیکی برگزار و نتایج آن بعد از چند ساعت اعلام خواهد شد. گروه‌ها و احزابی که قبلا تقلب می‌کردند دیگر این امکان را ندارند و این خود نوعی حفاظت از سلامتی برگزاری این انتخابات است.»
آقای هاشمیان درباره گروه‌ها و ائتلاف‌های شیعی هم گفت: «شیعیان در سه دسته بزرگ شکل گرفته‌اند: گروه آقای حیدر عبادی از حزب الدعوه هستند که جبهه نصر را تشکیل داده‌اند. در مقابل آقای مالکی که بسیار ضعیف شده و دیگر آن وجهه سابق را ندارد و مردم از دستش ناراضی هستند. بنابراین بیشتر شیعیان عبادی را ترجیح می‌دهند، چونکه در حاکمیت است و در برخورد با داعش بهتر عمل کرده است.»
به گفته هاشمیان عبادی گفتمانی فراتر از فرقه و مذهب را در عراق آغاز کرده و در لیست آقای عبادی نامزدهای سنی و غیر شیعه هم وجود دارند.
هاشمیان ادامه داد: «گروه سوم شیعی حشد‌الشعبی هستند که ائتلاف فتح را درست کرده‌اند و رئیس آن هادی عامری نیروی وابسته به ایران است و تحت رهبری قاسم سلیمانی عمل میکند. اینها تلاش می‌کنند که از موضوع حضور دوباره داعش استفاده کنند و اخباری در عراق منتشر می‌شود که داعش نامزدها و رای دهندگان را به مرگ تهدید کرده است. این تبلیغات به نفع حشد الشعبی و ایران است، چونکه بخشی از سنی‌ها رای نخواهند داد و دوم اینکه حشد الشعبی ادعا خواهد کرد که ما بودیم که داعش را از بین بردیم و با داعش مبارزه می‌کنیم.»
درباره اهل سنت هاشمیان به این موضوع هم اشاره میکند که بسیاری از سنی‌ها به دلیل جنگ کارت هویتی ندارند، در حالی که انتخاباتی که به شکل الکترونیک انجام می‌گیرد براساس کارت ملی است. حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر آواره سنی وجود دارد که اکثرا آنها کارت هویت خود را از دست داده‌اند.
به باور هاشمیان آیت‌الله سیستانی در انتخابات دخالتی نخواهد کرد ولی تمایل دارد از حیدرعبادی حمایت کند، چونکه او به خوبی آگاه است که شعارهایی که عامری و ایران مطرح می‌کنند برای بهره برداری از اوضاع پساداعش است. به باور آقای حسن هاشمیان در عراق متفق‌القول هستند که عبادی پیروز خواهد شد.
مخالفت آمریکا با گروه‌های طرفدار ایران
یک مسئله مهم به نظر هاشمیان این است که هادی عامری که لیست فتح را رهبری و به شدت از ایران حمایت میکند در شرایطی وارد انتخابات پارلمانی عراق شده که تنش بین ایران و آمریکا شدت یافته است. او تاکید میکند: «آمریکا حاضر نشده بود هادی عامری را به عنوان وزیر کشور قبول بکند و حالا چه برسد که به عنوان نخست وزیر و امثالهم قبول کند. بنابراین این متغیرهای خارجی هم در اینجا نقش ایفا می‌کنند».
هاشمیان نتیجه می‌گیرد که دیدگاه آیت‌الله علی سیستانی مرجع شیعیان عراق "در حمایت از عبادی" منطبق بر واقعیت است چونکه عبادی را هم آمریکا قبول دارد و هم به شکلی به ایران نزدیک است.