بازار نفت و گاز ایران و سکوت غول‌های انرژی در برابر آن
۱۳۹۲ دی ۲, دوشنبه
به گزارش خبرگزاری رویترز، همزمان با داغ‌شدن بحث در واشنگتن بر سر نخستین نشانه‌های بهبود روابط ایران و آمریکا، غول‌های نفتی تاکتیکی غیرعادی در پیش گرفته‌اند: سکوت. این تاکتیک برای صنعتی که در حوزه‌های مختلف، از مالیات تا قوانین مربوط به آلودگی زیست‌محیطی یا تجارت جهانی، ذاتا حضور پررنگی در کنگره آمریکا دارد، غیر معمول است.
چهارمین ذخایر شناخته‌شده نفت جهان و بزرگ‌ترین ذخایر گاز جهان متعلق به ایران هستند. با این حساب در صورت لغو تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی سود کلانی نصیب شرکت‌های بزرگ نفتی چون "اکسون موبیل" یا "کونوکو فیلیپس" خواهد شد.
به نوشته رویترز، اما دست‌کم تا ماه سپتامبر سال جاری (۲۰۱۳) غول‌های انرژی آمریکایی ترجیح دادند برای حضور در میدان‌های انرژی ایران وارد صحنه لابی‌گری نشوند؛ حتی هنگامی که کنگره آمریکا وضع محدودیت‌های بیشتر علیه صادرات نفت ایران را بررسی می‌کرد.
این در حالی است که بر اساس آمار یک مرکز تحقیقاتی در واشنگتن، صنایع نفت و گاز در ۹ ماه نخست سال جاری ۱۰۵ میلیون دلار برای لابی‌گری در قالب قانون هزینه کرده‌اند.
به نوشته این خبرگزاری، مورد ایران ظاهرا داغ‌تر از آن است که بتوان به آن دست زد.
شرکت‌های نفتی؛ از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳
خبرگزاری رویترز به نقل از آلن جفرس، سخنگوی شرکت "اکسون موبیل" می‌نویسد که این شرکت همواره به دنبال فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری است، اما قوانین جاری در آمریکا مانع حضور در میدان‌های انرژی ایران می‌شوند. یکی از سخنگویان شرکت "کونوکو فیلیپس" نیز می‌گوید که این شرکت در حال حاضر با ایران در زمینه کاری رابطه‌ای ندارد.
اسناد رویترز نشان می‌دهند که این دو شرکت و همچنین شرکت‌های "شِورون کورپ" و "هالیبرتون" در سال جاری برای حضور در میدان‌های نفت‌وگاز ایران در کنگره آمریکا لابی‌گری نکرده‌اند. این خبرگزاری می‌نویسد که چهار شرکت یادشده در سال ۲۰۱۰ و همزمان با بررسی لایحه تحریم صادرات نفت ایران در کنگره آمریکا رایزنی کرده بودند.
به گفته سخنگوی کونوکو، این شرکت در سال ۲۰۱۰ در قالب یک ائتلاف به رایزنی در کنگره پرداخته بود. نگرانی ائتلاف از این بود که تصویب لایحه یادشده بر پروژه‌های مشارکتی شرکت‌های انرژی آمریکایی در کشورهای دیگر اثر منفی بگذارد. سخنگوی کونوکو می‌افزاید که لوایح تحریم‌های جدید در سال ۲۰۱۳ به نظر نمی‌رسید اثر منفی بر معاملات نفتی غول‌های انرژی داشته باشد، به همین دلیل با نمایندگان کنگره رایزنی نشد.
رویترز به نقل از یکی از مشاوران دمکرات در کنگره آمریکا که نخواست نامش فاش شود می‌نویسد که لابی‌گری غول‌های انرژی آمریکا برای حضور در ایران "در بهترین حالت راه به جایی نمی‌برد". به باور این مشاور، از سوی دیگر غول‌های انرژی نمی‌خواهند مسئولیت تضعیف دستاورد موقت ژنو متوجه آنها باشد. بر اساس توافق ژنو، ساختار کنونی تحریم‌ها، از جمله ممنوعیت فعالیت شرکت‌های نفتی غربی در ایران باید حفظ شود.
تلاش ایران برای بازگشت غول‌های نفتی
در سوی دیگر مقامات نفت و گاز ایران در دولت یازدهم تا کنون بارها نسبت به بازگشت غول‌های انرژی جهان به ایران ابراز علاقه‌مندی کرده‌اند. در ماه‌های اخیر اخباری نیز در مورد بازبینی قراردادهای نفتی با هدف ایجاد انگیزه سرمایه‌گذاری در شرکت‌های خارجی منتشر شد.
قائم مقام وزارت نفت جمهوری اسلامی، اوایل آذرماه سال جاری (۱۳۹۲) ابراز امیدواری کرد که با لغو کامل تحریم‌های بین‌المللی، شرکت‌های بین‌المللی به صنعت نفت و گاز ایران بازگردند. کاظم وزیری هامانه مدعی شد که برای همکاری با ایران اعلام آمادگی شده است.
با کاهش صادرات نفت ایران بر اثر تحریم‌های نفتی، بیمه‌ای و بانکی، رقیبانی چون عربستان سعودی و عراق جای خالی ایران را پر کرده‌اند. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت دولت حسن روحانی، اوایل دسامبر ۲۰۱۳ در حاشیه نشست عادی اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در وین خطاب به برخی از اعضای اوپک گفته بود: «اکنون وقت آن است که برای بشکه‌های نفت ایران جا باز کنید».
وزیر نفت جمهوری اسلامی افزوده بود که کشورش برای افزایش تولید نفت خود به ۴ میلیون بشکه در روز مشکل فنی ندارد و ۶ ماه پس از لغو تحریم‌ها به این حجم از تولید خواهد رسید.
بر اساس توافق‌نامه ژنو، تحریم‌های بین‌المللی در بخش محصولات پتروشیمی و فراورده‌های پلیمری ایران برداشته شده‌اند. همچنین توافق شده است که ظرف مدت شش ماهی که برای رسیدن به توافقی جامع بر سر برنامه هسته‌ای ایران تعیین شده، تحریم تازه‌ای علیه ایران وضع نشود. در این مدت تحریم‌های نفتی و بانکی تاکنونی به قوت خود باقی می‌مانند.