بازپس‌گیری کرکوک؛ کردها به مرزهای اقلیم کردستان بازگشتند
۱۳۹۶ مهر ۲۶, چهارشنبه
دولت مرکزی عراق، کنترل شهر نفت‌خیز کرکوک را از کردها پس گرفت. حیدر عبادی رئیس‌جمهور عراق تا شب دوشنبه (۱۶ اکتبر/ ۲۴ مهر) به کردها فرصت داده بود که از کرکوک خارج شوند. او سه‌شنبه شب اعلام کرد نیروهای ارتش عراق و شبه‌نظامیان شیعه تحت فرماندهی ارتش، کنترل کامل کرکوک را در اختیار گرفته‌اند. نیروهای نظامی بغداد در عملیاتی بزرگ ابتدا کنترل چند بزرگ‌راه، فرودگاه و میدان‌های نفتی کرکوک و سپس تمام شهر را از پیشمرگههای کرد پس گرفتند.
حیدر عبادی با انتشار بیانیه‌ای در توییتر تأکید کرده بود خواستار درگیری میان شهروندان عرب و کرد عراق نیست و ارتش عراق "نمی‌تواند و نمی‌خواهد به شهروندان عراق حمله کند، فرقی نمی‌کند که آنها عرب باشند یا کرد". او سه‌شنبه شب اعلام کرد کرکوک در اختیار دولت مرکزی است و همه‌پرسی استقلال کردستان عراق به تاریخ پیوسته است. او گفت که حال خواستار مذاکره با کردها برای حل‌وفصل اختلافات است.
کرکوک؛ شهری که کردها از دست داعش نجات دادند
در مقابل کردها که به گفته بغداد بدون مقاوت جدی از کرکوک خارج شده‌اند، حیدر عبادی را به اعلان جنگ به کردها متهم می‌کنند. کنترل کرکوک سه سال پیش پس از حمله نیروهای داعش از دست بغداد خارج شد.
آن زمان به دلیل ناتوانی ارتش عراق در مقابله با داعش، نیروهای پیشمرگه وارد نبرد شدند و داعش را از کرکوک بیرون راندند. به این ترتیب کنترل کرکوک به دست کردها افتاد، هرچند که این شهر در اقلیم خودمختار کردستان عراق نیست. کرکوک آغاز مهرماه به همه‌پرسی استقلال کردستان عراق پیوست و خواستار جدایی از دولت مرکزی عراق شد.
کرکوک به دلیل میدان‌های نفتی اطراف این شهر از اهمیتی ویژه برای بغداد برخوردار است. در سه سال گذشته کردها از میدان‌های کرکوک نفت استخراج کرده و به ترکیه صادر می‌کردند. پیوستن این شهر به اقلیم خودمختار کردستان عراق برای دولت مرکزی این کشور قابل مذاکره نبود.
نخست‌وزیر عراق که پس از همه‌پرسی خواستار خروج کردها از کرکوک شده بود شخصا دستور عملیات بازپس‌گیری این شهر را صادر کرد. دولت مرکزی عراق می‌گوید پیشمرگه‌ها بدون مقاوت شهر را ترک کرده‌اند اما شورای امنیت اقلیم کردستان اعلام کرده است که پیشمرگه‌ها دستکم پنج خودروی نظامی نیروهای ارتش عراق را نابود کردند.
فرمانده نیروهای کرد، نیروهای ارتش عراق را به آغاز جنگ علیه کردستان متهم کرده است. رهبران نظامی عراق پیش از این عملیات اعلام کرده بودند که در پی پاکسازی مناطقی هستند که از داعش پس گرفته شده است. این نیروها سه هفته پیش حویجه در جنوب غربی کرکوک را از داعش پس گرفتند.
تنبیه بارزانی؟
بغداد پیش از آغاز عملیات بازپس‌گیری کرکوک، کردها را متهم به "اعلان جنگ" علیه بغداد کرده بود. شورای امنیت عراق، کردها را متهم کرده بود که نیروهای خارجی نزدیک به حزب ممنوع کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) را برای رویارویی به منطقه آورده‌اند. دولت عراق این اقدام را "اعلان جنگ" خواند.
در پی بالا گرفتن این تنش احتمال می‌رفت کردها و ارتش عراق در کرکوک وارد درگیری نظامی شوند. ایران و ترکیه که مخالف همه‌پرسی استقلال کردستان عراق بودند و نتیجه این همه‌پرسی را به رسمیت نشناختند از بغداد حمایت می‌کنند. با این حال ایران تأکید دارد که نقشی در عملیات کرکوک نداشته است.
علی اکبر ولایتی، مشاور عالی علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل، روز سه‌شنبه (۲۵ مهر/ ۱۷ اکتبر) نقش و حضور سپاه پاسداران ایران در عملیات ارتش و شبه‌نظامیان شیعه عراق برای خارج کردن کرکوک از کنترل پیشمرگههای کرد را تکذیب کرد.
ولایتی گفت: «ایران هیچ نقشی در عملیات کرکوک ندارد و اکثریت مردم کرد عراق با کار جاه‌طلبانه آقای بارزانی مخالف هستند و دیدیم که تقریبا بدون درگیری آن منطقه در اختیار دولت بغداد قرار گرفت». مشاور عالی خامنه‌ای افزود: «آقای بارزانی باید قبول کند که اشتباه کرده و به آن اعتراف کند.»
حال پیشمرگههای کرد که تروریست‌های داعش را از کرکوک بیرون رانده بودند به مرزهای اقلیم کردستان بازگشتند. رئیس‌جمهور عراق، فواد معصوم که خود کرد است مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق را متهم می‌کند که با برگزاری همه‌پرسی استقلال، مسبب عملیات نظامی ارتش عراق و خروج کردها از کرکوک شده است.