بحران بزرگ در قدیمی ترین حزب آلمان

سوسیال دمکرات‌های آلمان برای غلبه بر بحران کنونی در پی انتخاب رهبران جدید برای حزب‌شان هستند. رهبری حزب را از‌‌ این پس یک زن و یک مرد با حقوق و اختیارات برابر به عهده خواهند داشت و برای نخستین بار از دهه شصت تاکنون اعضای حزب می‌توانند آن‌ها را با رای مستقیم خود برگزینند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

تازه‌ترین انتخابات ‌‌ایالتی آلمان اکتبرامسال در‌‌ایالت شرقی تورینگن برگزار شد. سقوط شدید حزب سوسیال دموکرات به عنوان قدیمی‌ترین حزب آلمان، در‌‌این انتخابات محافل سیاسی آلمانی را تکان داد.‌‌این حزب که در سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۱۲ و نیم درصد آرای مردم تورینگن را کسب کرده بود، بار دیگر ۴ درصد رای‌دهندگان خود را از دست داد و با ۸ و نیم درصد معادل یک سوم حزب راستگرای آلترناتیو برای آلمان رای آورد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

حزب سوسیال دموکرات، با‌‌این شکست تکان دهنده، چندمین تجربه تلخ خود را ظرف سال‌های اخیر از سر می گذراند: ‌‌این حزب، که ظرف تمام سال‌های پس از تشکیل آلمان فدرال همواره در کلان شهر خودگردان برمن شهرداری را در اختیار داشته، در انتخابات سال جاری نزدیک به هشت درصد رای‌دهندگان خود را در‌‌این شهر از دست داد و با  ۹ /۲۴ درصد پس از حزب دموکرات مسیحی به جایگاه دوم لغزید.

حزبی که در نیمه دوم قرن بیستم میلادی سیاستمداران محبوب و خوشنامی مثل ویلی برانت و هلموت اشمیت رهبری آن را به عهده داشته‌اند، در جریان انتخابات سراسری سال ۲۰۱۷ نیز شکست دیگری را تجربه کرده بود. در‌‌این انتخابات سوسیال دموکرات‌ها با از دست دادن بیش از ۵ درصد هواداران خود، تنها ۵/ ۲۰ درصد رای آوردند و در موقعیتی ضعیف‌تر از همیشه با احزاب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی دولت ائتلافی چهارم آنگلا مرکل را تشکیل دادند. ائتلافی که با گذشت دو سال همچنان از آن به عنوان یک ائتلاف شکننده نام برده می شود.

مشکل بی پایان رهبری

روند سقوط حزب سوسیال دموکرات در واقع با شکست گرهارد شرودر در انتخابات سال ۲۰۰۵ میلادی آغاز شد و بر سرعت آن در ۱۴سال گذشته افزوده شد.

حزب سوسیال دموکرات ریشه‌‌ای تاریخی در جنبش کارگری آلمان دارد. ‌‌این حزب در سال ۱۸۶۳ میلادی در "انجمن همگانی کارگران آلمان" پایه ریزی شد. سه سال بعد، در سال ۱۸۶۹ "حزب سوسیال دموکرات کارگران آلمان" در درون ‌‌این جریان اعلام موجودیت کرد.‌‌ این حزب شش سال بعد در سال ۱۸۷۵ میلادی به "حزب سوسیالیست کارگران آلمان" و در سال ۱۸۹۰ به "حزب سوسیال دموکرات آلمان" تغییر نام داد.

به‌‌این ترتیب، امسال قدیمی ترین حزب آلمان، می بایست صد و پنجاهمین سالروز تاسیس خود را با شکوه فراوان جشن می گرفت، اما شکست‌های پیاپی سبب شده است که اکنون ناامیدی، افسردگی و کم‌اعتمادی بر اکثریت هواداران حزب سایه افکند.

حزب سوسیال دموکرات هنوز هم به رغم شکست‌های پیاپی از طریق ائتلاف با احزاب دیگر  بر ۷ ‌‌ایالات از ۱۶ ‌‌ایالت آلمان حکومت می‌کند، اما در شرایط فعلی به نظر می‌رسد که تنها یک معجزه بتواند ‌‌این موقعیت را برای آن حفظ کند.

سرچشمه ناکامی ها

دلیل شکست‌های پیاپی حزب سوسیال دموکرات چیست و کدام معجزه ممکن است‌‌ این حزب را از فروافتادن به جرگه احزاب کوچک و کم نفوذ نجات بدهد؟

حزبی که به لحاظ تاریخی در جنبش کارگری آلمان ریشه دارد، دست کم از سال‌های پایانی قرن بیستم به‌‌این سو، تحت تاثیر روند جهانشمولی اقتصاد، مسیر خود را به سرعت تغییر داد و با ادعای ساماندهی پوشش اجتماعی بهتر برای نسل‌های آینده مهم‌ترین هواداران خود را به زیر فشار کشید.

گرهارد شرودر آخرین صدراعظم سوسیال دموکرات آلمان در اکتبر سال ۱۹۹۸ با پیروزی در انتخابات دولت را از طریق ائتلاف با حزب سبزها تشکیل داد و تا نوامبر سال ۲۰۰۵ در‌‌این مقام باقی ماند. اسکار لافونتن نخست وزیر اسبق ‌‌ایالت زارلند در‌‌این دولت مقام وزارت دارائی را به عهده گرفت، اما یکسال بعد در سال ۱۹۹۹ به گونه‌‌ای غافلگیرکننده از‌‌این مقام کناره گرفت و به یکی از منتقدان سرسخت ائتلاف سوسیال دموکرات ها و سبزها تبدیل شد.

کناره‌گیری لافونتن به عنوان سیاستمدار کهنه کاری که به گرایش‌های سوسیالیستی شهره بود، سبب شد که گرهارد شرودر در محافل سیاسی آلمان به عنوان سیاستمداری پراگماتیست شناخته شود که می رود تا جبهه دفاع از لایه‌های زیرین طبقه متوسط را قدم به قدم ترک کند.

شرودر در سال ۲۰۰۳ میلادی به خاطر مخالفت با حمله آمریکا به عراق و عدم شرکت در‌‌این جنگ توانست محبوبیتی نسبی کسب کند، اما همزمان،  با تحمیل ریاضت‌های اقتصادی بر بیکاران و سایر نیازمندان به کمک‌های اجتماعی، به نارضایتی‌هایی دامن زد که سبب شکست حزب او در چندین انتخابات‌‌ایالتی شد. او در سال ۲۰۰۵ برای جبران ‌‌این شکست‌ها خواستار رای اعتماد مجلس فدرال شد، اما اکثریت مجلس به او رای اعتماد نداد و در انتخابات زودهنگامی که برگزار کرد، میدان را به رقیب دموکرات مسیحی خود آنگلا مرکل باخت.

این رویدادها یکی پس از دیگری از نفوذ حزب سوسیال دموکرات در آلمان کاست و‌‌این حزب را ظرف ۱۴ سال گذشته به مجرایی هدایت کرد که تاکنون بازگشت نداشته است: شکست‌های پیاپی انتخاباتی و کاهش سال به سال اعضا و طرفداران.

شولتس و نالس و امیدهای برباد رفته

رهبری حزب سوسیال دموکرات را در سال‌های  ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ مارتین شولتس رئیس پیشین پارلمان اروپا به عهده گرفت. در ماه‌های نخست آغاز کار او، حزب در زمینه جذب نیرو روندی صعودی پیمود و امید می رفت شولتس بتواند رقیب مناسبی برای آنگلا مرکل در انتخابات سال ۲۰۱۷ باشد. اما ‌‌این آرزو تحقق نیافت.

در سال ۲۰۱۸ خانم آندرآ نالس با گرایش چپ میانه،  با امید جذب نیروهای جوان رهبری حزب را به عهده گرفت، اما او نیز موفق به کاری نشد و سرانجام در ماه ژوئن امسال نه تنها رهبری حزب، بلکه ریاست فراکسیون پارلمانی آن را نیز رها کرد.

پس از کناره گیری خانم نالس تصمیم گرفته شد که حزب سوسیال دموکرات از‌‌این به بعد به جای یک رهبر، دو رهبر زن و مرد داشته باشد که دارای اختیارات و حقوق برابر هستند. از نیمه دوم ماه سپتامبر تا آخر اکتبر امسال کنفرانس‌های ایالتی متعددی با هدف گزینش رهبری جدید برگزار شد. 

در‌‌این کنفرانس‌ها افرادی که مایل بودند رهبری حزب را به عهده بگیرند، خود در معرض داوری اعضای حزب قرار دادند. در فاصله ۱۴ تا ۲۵ اکتبر، ۴۲۵هزار عضو رسمی حزب امکان داشتند از طریق نامه یا آنلاین نامزدهای خود را انتخاب کنند، اما تنها نیمی از آن‌ها در‌‌این انتخابات شرکت کردند. نتیجه آراء روز ۲۶ اکتبر اعلام شد. بر‌‌این اساس، چون هیچیک از زوج‌های نامزد رهبری، اکثریت مطلق کسب نکردن، دو زوج با بیشترین آرا به مرحله نهایی راه یافته‌اند که در پایان ماه جاری به رقابت با یکدیگر خواهند پرداخت.

این دو زوج عبارتند از "اولاف شولتس و کلارا گیویتس" و در برابر آن ها "نوربرت والتر بوریانس و زاسکیا اسکن". شولتس و گیویتس نزدیک ۲۳ درصد و بوریانس و اسکن حدود ۲۲ درصد آرای اعضای حزب را کسب کرده‌اند. بنابراین رقابتی سخت و تنگاتنگ میان دو زوج انتظار می رود.

در محافل حزبی از شولتس و گیویتس به عنوان پیروان راه گرهارد شرودر نام برده می‌شود، اما نوربرت والتر بوریانس را با توجه به دیدگاه‌های سوسیالیستی او برنی سندرز آلمان می نامند. کسی که در صورت پیروزی همراه با زاسکیا اسکن احتمالا می‌تواند حزب سوسیال دموکرات را به جایگاه واقعی خود، یعنی حزب مدافع حقوق کارگران و لایه‌های پائینی طبقه متوسط هدایت کند.

با توجه به‌‌این که راه گرهارد شرودر با رها کردن منافع کارگران و تهیدستان به اعتبار و نفوذ حزب سوسیال دموکرات آسیب بسیار وارد کرده است، شاید تنها راه نجات‌‌ این حزب، همان است که طرفداران بوریانس تبلیغ می کنند: چرخش به چپ.

هنگام شمارش آرای اعضای حزب در مرحله نخست انتخابات اعلام شد که بخش عمده اعضای سازمان جوانان حزب به بوریانس رای داده اند. برکسی پوشیده نیست که کوین کونرت رئیس ۳۰ ساله سازمان جوانان خواستار بازگشت حزب سوسیال دموکرات به راهی است که در حدود ۱۳۰ سال از تاریخ ۱۵۰ ساله خود پیموده است.

در سال‌های اخیر ده ها هزار تن از اعضای پیشین حزب سوسیال دموکرات به خاطر انحراف‌‌این حزب از مسیر تاریخی خود جذب احزاب دیگر شده اند. در شرایطی که دره میان فقر و ثروت در آلمان روز به روز عمیق تر می شود، بازگشت به عدالت خواهی تاریخی حزب سوسیال دموکرات می تواند آن ها را بار دیگر جذب ‌‌این حزب کند.

* مطالب منتشر شده در این صفحه صرفا بازتاب دهنده نظر و دیدگاه نویسندگان آن است.