پس از سه روز سرکوب خشن و علیرغم قطع بودن ارتباطات اینترنتی ایران با جهان خارج، تمامی اخبار رسیده حاکی است که اعتراض‌ها خاموش نشده‌اند. محمد محبی، تحلیلگر مسایل سیاسی ایران در مصاحبه با دویچه‌وله می‌گوید در این دور از اعتراضات حکومت با چنان خشمی روبروست که به سادگی از پس خاموش کردن آن برنخواهد آمد. او امیدوار است که جمهوری اسلامی بدون این که هزینه را برای مردم و کشور سنگین‌تر کند، عقب‌نشینی کند.
گفت‌وگو با محمد محبی، تحلیلگر مسایل سیاسی ساکن تهران
آیا منشاء اعتراضاتی که در این سطح وسیع در ایران در جریان است، فقط مسئله معیشتی است؟
محمد محبی: مسئله اقتصاد یک جرقه و بهانه‌ای بود برای جامعه جان به لب آمده‌ای که دارد اوج تحقیر را تحمل می‌کند. بنزین فقط بنزین نیست، بالاخره وقتی حکومتی تصمیمی در این ابعاد می‌گیرد، این حق مردم است که از آن آگاه شوند و بدانند چرا چنین تصمیمی گرفته می‌شود. ولی جمهوری اسلامی کوچک‌ترین اصول حکمرانی را حتی در حدی نازل را هم رعایت نکرده است.
تنها چیزی که من در این چند روز میبینم خشم عجیب مردم است. مردم از همه‌چیز خشمگین‌اند؛ از اقتصاد، سیاست و فرهنگ و به این سادگی هم این جمع نخواهد شد. دو سه روز است اینترنت به طور کامل در ایران قطع است و تنها سایت‌های داخلی کار می‌کند. حتی خدمات خود مخابرات هم اکثرا قطع هستند و ۳۰/۴۰ میلیون کاربر را تقریبا زمین‌گیر کرده‌اند. با این همه نتوانسته‌اند اعتراضات را جمع کنند. من در شهر چرخی زدم. خشم مردم و تخریبی که دیدم واقعا وحشتناک بود. بانک‌ها را و پمپ بنزین‌ها را آتش زده‌اند.
ولی بسیاری از شاهدان عینی گزارش داده‌اند که این تخریب را خود نیروهای بسیج و نیروهای حکومتی انجام می‌دهند که به این بهانه معترضان را سرکوب کنند. آیا آنها نیروهای حکومتی‌اند یا واقعا مردم‌اند یا مجموعه‌ای از هردوی آنها؟
ممکن است نیمی از این کارها را نیروهای امنیتی بکنند. ولی نمی‌توانم بگویم که همه آنها مطلقا کار نیروهای امنیتی است. مردم همان طور که گفتم به شدت خشمگین‌اند، علاوه بر این جامعه ایران متکثر است و معترضین هم یکدست نیستند و الان دیگر تمام جامعه معترض است.
با توجه به قطعی اینترنت و ارتباطات مردم چگونه با هم تماس می‌گیرند؟ تجمعات چگونه شکل می‌گیرد و چطور از هم خبردار می‌شوند؟
آنها بیشتر با شبکه‌های ماهواره‌ای با خبر می‌شوند. یکسری مناطق نقطه کور مخابرات است. یعنی در این نقاط هنوز اینترنت کار می‌کند. از طریق تلفن و پیام‌رسان‌ها هم مردم باهم در ارتباط‌اند. مردم دیگر ترسی ندارند. وقتی از آنها می‌‌پرسم احتیاط نمی‌کنید؟ می‌گویند چه احتیاطی؟ برای چی؟ برای کجا؟ مردم از طریق تلفن، روابط فامیلی و دوست و آشنا و از طریق کار و دیگر راه‌ها با هم ارتباط برقرار می‌کنند. در عین حال مردم بدون سازماندهی به خیابان می‌روند. اگر سازماندهی وجود داشته باشد، اعتراضات بسیار گسترده‌تر می‌شود.
همین امروز چه فضایی در تهران حاکم است؟
حضور نیروهای امنیتی در سطح شهر بسیار سنگین است. من میدان ولیعصر و چهار راه ولیعصر و میدان هفت تیر را دیدم. نیروهای امنیتی تا بن دندان مسلح‌‌اند. ولی این احتمال هست که امشب باز اعتراضات ادامه پیدا کند و پیش‌بینی من این است که در روزهای آینده هم ادامه پیدا خواهد کرد و به این زودی فروکش نخواهد کرد.
بیشتر اعتراضات و درگیری‌های پراکنده از ساعت پنج و شش عصر به بعد و در ساعات شب صورت می‌گیرد. در طول روز مردم کار خود را می‌کنند. همانطور که گفتم اعتراض‌ها سازماندهی مشخصی هم ندارند. مردم بیشتر بی‌هدف به سمت خیابان‌ها و چهارراه‌های پر رفت وآمد می‌روند و درگیری‌های پراکنده شروع می‌شود.
فکر می‌کنید که نیروهای بدنه سپاه و بسیج تا چه کجا به سرکوب مردم ادامه دهند؟ آیا به نظر شما این تحلیل واقع‌بینانه است که با تشدید سرکوب از جایی راه خود را جدا خواهند کرد؟
دلیل اصلی که جمهوری اسلامی یگان ویژه را به میدان می‌‌آورد این است که بتوانند اعتراضات را خیلی سریع جمع کنند. تجربه نشان داده است اگر اعترضات و تجمعات ادامه پیدا کند، که یک نوع رابطه عاطفی بین مردم و نیروهای امنیتی شکل می‌گیرد و امر سرکوب دیگر پیش نمی‌رود. حتی اگر فرماندهان ارشد سپاه هم بخواهند به شکل وسیع سرکوب کنند، دست به عصا راه خواهند رفت چون سرکوب گسترده در صورت ادامه اعتراض‌ها عملی نیست. یعنی احتمال دارد به فکر معامله با معترضان باشند و مثلا قیمت بنزین را به عقب برگردانند و چون مردم هم سازماندهی ندارند، شاید با یک سری امتیازات کوتاه بیایند. ولی حتی در آن صورت هم معلوم نیست که به خانه‌های خود برگردند.
من حرکتی که شروع شده است را پرثمر میبینم. برخلاف اعتراضات دیماه ۹۶ این بار جمهوری اسلامی جان سالم از این اعترضات به در نخواهد برد و به احتمال زیاد تن به دادن امتیازاتی خواهد داد و امیدوارم که بدون هزینه زیاد باشد.